21. Ανάγλυφο προσκυνητάρι με τον ένθρονο Χριστό Παντοκράτορα, β΄ μισό 14ου αι., Μουσείο Μυστρά.

Τα μαρμάρινα γλυπτά, ανάγλυφα ή ολόγλυφα, αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία του εσωτερικού και του εξωτερικού διακόσμου των βυζαντινών μνημείων. Βάσεις, κιονόκρανα και επιθήματα στις κιονοστοιχίες και στις παραστάδες των ναών, θωράκια στα υπερώα και ανάγλυφα γείσα στη βάση τους, καθώς και στη γένεση του τυμπάνου των τρούλων, ανάγλυφα πλαίσια στις θύρες και τα παράθυρα των κοσμικών και εκκλησιαστικών κτιρίων συνιστούν τα πιο συνηθισμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία του μνημειακού διακόσμου. Το τέμπλο του ναού, μαρμάρινο ή κτιστό, συνδυάζει στην κατασκευή του θωράκια, επιστύλια, κιονίσκους και προσκυνητάρια. Στις εξαιρετικά πολυτελείς και πλούσιες κατασκευές, συνηθίζεται η επένδυση των εσωτερικών τοίχων τους με ορθομαρμάρωση, η οποία συχνά φέρει ανάγλυφες ζώνες στα υψηλότερα σημεία της. Αλλά και στην εξωτερική τοιχοποιία των μνημείων τοποθετούνται μαρμάρινα γλυπτά παρεμβαλλόμενα ανάμεσα στους δόμους.

22. Τμήμα ορθομαρμάρωσης με ανάγλυφο διάκοσμο από το ναό της Οδηγήτριας (Αφεντικό). Περίπου 1310, Μυστράς.