Λιθοξόοι ονομάζονται οι τεχνίτες που εξορύσσουν τους λίθους από τα λατομεία και τους λαξεύουν, αλλά και οι γλύπτες. Η εργασία τους ξεκινά στα λατομεία, όπου οι λατόμοι και οι λατύποι εξορύσσουν και κατεργάζονται διάφορους λίθους (ασβεστόλιθο, πωρόλιθο, μάρμαρο, πολύτιμους λίθους). Εκεί δίνουν στο υλικό ένα αρχικό σχήμα και σε ορισμένες περιπτώσεις πιθανώς και την τελική του μορφή. Συχνά πάνω στο οικοδομικό υλικό χαράσσονται διάφορα σύμβολα που αντιστοιχούν στον επικεφαλής του κάθε λατομείου.

4. Ανύψωση κίονα με τη βοήθεια τροχαλίας.		5. Μαρμάρινο προσκυνητάρι (Άγιος Δημήτριος Μυστρά).

7. Εργαλεία λατόμων.

Η μεταφορά των οικοδομικών υλικών στο χώρο κατασκευής γίνεται μέσω ξηράς, από ειδικά διαμορφωμένους δρόμους. Όταν το υλικό φτάσει στο εργοτάξιο, και εφόσον δεν έχει λάβει την τελική του μορφή στο λατομείο, οι λιθοξόοι αλλά και οι κτίστες αναλαμβάνουν να του δώσουν το τελικό του σχήμα, σκαλίζοντάς το. Τα εργαλεία της δουλειάς τους είναι, μεταξύ άλλων, ο κανόνας ή γονάτιον, σφυριά και βελόνια, ενώ χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές, όχι όμως πολύ διαφορετικές από τις σημερινές. Για την ανύψωση των μεγάλων κομματιών χρησιμοποιούν τροχαλίες, μεγάλα δοκάρια ως μοχλούς, και για τη συναρμολόγηση των μεγαλύτερων τμημάτων μεταλλικούς συνδέσμους.

6.Τμήμα ορθομαρμάρωσης (Οδηγήτρια Μυστρά).

Οι τεχνίτες αυτοί δεν συνήθιζαν να υπογράφουν τα έργα τους. Ωστόσο, στα τέλη του 11ου αιώνα, στην περιοχή της Μάνης, συναντάμε επώνυμους τεχνίτες, όπως ο μαρμαράς Νικήτας και ο μάστορας Γεώργιος.

Η αμοιβή των λιθουργών είναι γενικά χαμηλή. Αν και γνωρίζουμε ότι στην ύστερη αρχαιότητα ανερχόταν - σύμφωνα με διάταγμα του Διοκλητιανού (τέλη 3ου αιώνα) - σε 50 δηνάρια, αργότερα γινόταν σχεδόν αποκλειστικά σε είδος (αλεύρι, αλάτι κ.ά.)