Εκπαιδευτικοί στόχοι

Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα:

να γνωρίσουν το φυσικό περιβάλλον και να εξοικειωθούν με την παρατήρηση, περιγραφή και ερμηνεία του και να αναγνωρίσουν τη σημασία της ορθολογικής του διαχείρισης,
να κατανοήσουν ότι οι χώροι των μνημείων συνιστούν παράλληλα και καταφύγιο για το φυσικό περιβάλλον,
να διακρίνουν την πολυμορφία των φυτών και των ζώων και να κάνουν απλές ταξινομήσεις και κατατάξεις με βάση μορφολογικά χαρακτηριστικά ή τον τρόπο διαβίωσής τους και
να αναγνωρίσουν τη σχέση του περιβάλλοντος με την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου.

Διδακτική προσέγγιση

Στην ενότητα αυτή προσπαθούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν ότι ένας αρχαιολογικός χώρος ή ένα μνημείο εντάσσεται στο φυσικό περιβάλλον αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος του, και συνυπάρχοντας με αυτό, διερευνώντας παράλληλα τα είδη της χλωρίδας και της πανίδας. Στην περίπτωση του Μυστρά θα πρέπει να εξεταστούν τα ζώα και τα φυτά που εντοπίζονται στον αρχαιολογικό χώρο, η σχέση τους με την πανίδα και τη χλωρίδα της ευρύτερης περιοχής και να αναζητηθούν οι συνθήκες που ευνοούν την παρουσία τους και την προσαρμογή τους στο χώρο.

Έχοντας μελετήσει την πανίδα και τη χλωρίδα του αρχαιολογικού χώρου του Μυστρά καλούμε τα παιδιά να αναζητήσουν στην περιοχή τους τα ίδια ή και άλλα είδη ζώων και φυτών από όσα παρατήρησαν κατά την επίσκεψή τους. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές θα κατανοήσουν την πολυμορφία της τοπικής πανίδας και χλωρίδας αλλά και τις συνθήκες μέσα στις οποίες τα είδη αυτά ζουν και αναπτύσσονται. Το υλικό που θα συγκεντρώσουν θα το παρουσιάσουν στην τάξη, συνοδευόμενο πιθανόν από την ανάλογη φωτογραφική τεκμηρίωση.

Οι μαθητές συζητούν με τον εκπαιδευτικό για τα φυτά και τα ζώα που εξαφανίστηκαν με τα χρόνια ή απειλούνται σήμερα και για τους λόγους που συμβαίνει αυτό (σε σχέση με το παρελθόν), καθώς και για τη σημασία που έχει η διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος για τη σύγχρονη κοινωνία και πώς η προστασία ενός αρχαιολογικού χώρου συμβαδίζει με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Επίσης οι μαθητές μπορούν μέσα από βιβλία να μελετήσουν έργα της καλλιτεχνικής παραγωγής του Μυστρά (τοιχογραφίες, γλυπτά κ.ά.) και να αναζητήσουν παραστάσεις φυτών και ζώων, στις οποίες θα διερευνήσουν κατά πόσο ρεαλιστική ή μη είναι η απόδοσή τους.

Στην συνέχεια, εμπλουτίζοντας την εργασία τους αυτή θα μπορούσαν να επεκτείνουν την έρευνά τους και σε παραμύθια, παροιμίες, τραγούδια, παραδόσεις, στα οποία φυτά και ζώα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Παρά το γεγονός ότι πολλά από αυτά αποδίδονται με «ποιητικά» ονόματα, καλούμε τους μαθητές να αναγνωρίσουν κάποια, και να εξηγήσουν γιατί, κατά την άποψή τους, αποδίδονται πολλά και διαφορετικά επίθετα σε συγκεκριμένα φυτά και ζώα. Προσπαθούμε, δανειζόμενοι στοιχεία από άλλα μαθήματα (Αρχαία και Νέα Ελληνικά, Γλώσσα) και μέσα από συζήτηση, να κάνουμε τους μαθητές να συμπεράνουν τελικά ότι διάφοροι τύποι-χαρακτήρες ανθρώπων σχετίζονται με φυτά και ζώα (πονηρός-αλεπού, σκληρός-λύκος, όμορφη-τριαντάφυλλο, μοσχομυριστή-ζουμπούλι κ.ά). Προκαλούμε έτσι διάλογο προσθέτοντας στοιχεία για τη ζωή των ανθρώπων τότε, τις συνθήκες εργασίας, το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνταν κ.ά.

Τέλος, στο πλαίσιο της γνωριμίας των μαθητών με τις επιστήμες που σχετίζονται με το θέμα τους θα ήταν χρήσιμη η επίσκεψη στην τάξη ενός βοτανολόγου, ο οποίος με αφορμή το βιβλίο του Α. Bonetti, Έρπουν, πετούν κι ανθίζουν…στον Μυστρά, και τα φυτά που υπάρχουν σε αυτό, θα εξηγήσει το αντικείμενο της βοτανολογίας και θα παρουσιάσει στους μαθητές βασικές γνώσεις. Ο ειδικός απαντά σε ερωτήσεις των μαθητών και προκαλεί διάλογο σχετικά με τη χρησιμότητα των φυτών στη ζωή μας. Αναφέρεται ακόμα και στη βοτανοθεραπεία, που ως πρακτική έχει επιστρέψει και υπογραμμίζει το γεγονός ότι οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν ποικιλία βοτάνων για να θεραπεύσουν ή να προλάβουν διάφορες ασθένειες.

Προτεινόμενες δραστηριότητες

Διοργανώνοντας μια εκπαιδευτική εκδρομή στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά, τα παιδιά θα μπορούσαν να παρατηρήσουν τη χλωρίδα και την πανίδα που εντοπίζεται σήμερα στην καστροπολιτεία. Έχοντας οδηγό τους το βιβλίο του Andrea Bonetti, Έρπουν, πετούν κι ανθίζουν… στον Μυστρά, αναζητούν και εντοπίζουν τα είδη των ζώων και των φυτών που περιλαμβάνονται σε αυτό.

Κατά την παρατήρηση της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στο μνημείο και το φυσικό περιβάλλον, τα παιδιά προσπαθούν να εντοπίσουν και να κατανοήσουν πώς το μνημείο επιτρέπει στη φύση να αναπτυχθεί ελεύθερα, αλλά και πώς η ίδια η φύση επεμβαίνει στο μνημείο, με καταστρεπτικές συνέπειες για αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις.

Κατά την εκδρομή στον Μυστρά οι μαθητές μπορούν να επισκεφθούν τους ναούς του χώρου και να παρατηρήσουν τη διακόσμησή τους, εντοπίζοντας παραστάσεις φυτών και ζώων. Καλούμε τους μαθητές να διαπιστώσουν αν ανταποκρίνονται στην πραγματική τους μορφή και στην περίπτωση που δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, να κατανοήσουν το λόγο που ο καλλιτέχνης αποδίδει με τον τρόπο αυτό το φυσικό περιβάλλον. Στο τέλος προσπαθούν να αναπαραστήσουν όσα είδαν, με διάφορους τρόπους (δραματοποιημένα, ζωγραφικά κ.ά). Ανάλογες επισκέψεις θα μπορούσαν να γίνουν και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους ή μουσεία, όπου θα αντλήσουν στοιχεία από τα ποικίλα εκθέματά τους.

Υποστηρικτικό υλικό

Γενική Βιβλιογραφία

Τρ. Αδαμόπουλος - Π. Ματσούκα, Πελοπόννησος - Ταΰγετος, Σπάρτη – Μυστράς - Ξηροκάμπι , Σπάρτη 2001.
Π. Καλαμαρά, Κόκκινη κλωστή δεμένη…, εκδ. Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 2002.
Λακωνία Τόπος Εύφορος, Καλλιδενδρότατος και Καλλικαρπότατος , εκδ. Ιδιομορφή, Σπάρτη 2001.
ΛΑΚΩΝΙΑ - ΣΠΑΡΤΗ, εκδ. Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λακωνίας, Σπάρτη 2003.
ΛΑΚΩΝΙΑ, Περιηγήσεις στο χρόνο και στο χώρο , εκδ. Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λακωνίας, Σπάρτη 2003.
Λακωνία: Σπάρτη – Μυστράς – Μονεμβασία - Μάνη , εκδ. Explorer – Ιδιομορφή, Αθήνα 2005.
Ελ. Σταμπόγλη, Πρόσκληση σε γεύμα, εκδ. Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 1997.
A. Bonetti, Έρπουν, πετούν κι ανθίζουν… στον Μυστρά, Αθήνα 2004.

Έρευνα στο Internet

Σελίδες τοπικής ενημέρωσης

www.na-lakonias.gr (ιστοσελίδα της Νομαρχίας Λακωνίας)

Η Καστροπολιτεία του Μυστρά :: Bοήθημα για τον εκπαιδευτικό

www.mystras.gr (ιστοσελίδα του Δήμου Μυστρά)
www.sparta.gr (ιστοσελίδα του Δήμου Σπάρτης)
www.mani.org (ιστοσελίδα σχετικά με την περιοχή της Μάνης)

Σελίδες γενικών πληροφοριών (υπουργεία, οργανώσεις κ.ά.)

www.minenv.gr (ιστοσελίδα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.)
www.minagric.gr (ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης)
www.ornithologiki.gr
www.ekby.gr
www.dimitra2000.gr
www.anthropos.gr
www.mountains.gr
www.oikoen.gr
www.aneta.gr