Το "Ωρολόγιον του Ανδρόνικου Κυρρήστου", γνωστό και ως «Πύργος των Ανέμων», κτισμένο εξολοκλήρου με πεντελικό μάρμαρο ανατολικά της Ρωμαϊκής Αγοράς, χρονολογείται ανάμεσα στο δεύτερο μισό του 2ου αι. π.Χ. και τα μέσα του 1ου αι. π.Χ. Παρά την καλή κατάσταση διατήρησής του παρουσιάζει ποικίλα προβλήματα, λόγος για τον οποίο τον Αύγουστο του 2013 εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Αττική" του ΕΣΠΑ 2007-2013 το έργο συντήρησής του, με ημερομηνία ολοκλήρωσης στις 30/11/2015.
Τα προβλήματα διατήρησής του μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: καταρχήν, η ύπαρξη εκτεταμένης περικρυσταλλικής διάβρωσης στην επιφάνεια σχεδόν όλων των μαρμάρινων πλακών της οροφής, οι οποίες παρουσιάζουν έντονες αποφλοιώσεις και μαύρες επικαθίσεις. Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν και στις υπόλοιπες επιφάνειες του μνημείου, σε συνδυασμό με επικαθήσεις χώματος και αιθάλης–μαύρης κρούστας, που καλύπτουν σε μεγάλη έκταση τις επιφάνειές του, ενώ ήταν πολύ κακή και η κατάσταση διατήρησης των λίθων της ζωφόρου με τους ανέμους, όπου διαπιστώθηκε απώλεια τμημάτων του αναγλύφου, μαζί με έντονες μαύρες κρούστες και περικρυσταλλική διάβρωση. Ήταν επίσης αναγκαία και η αντιμετώπιση των επικαθίσεων βιολογικής προέλευσης στην επιφάνεια του μαρμάρου, αλλά και η στερέωση και η αποκατάσταση των κονιαμάτων και των επιχρισμάτων της Οθωμανικής φάσης. Επιπλέον, είχαν διαπιστωθεί διανοίξεις αρμών, αλλά και ρηγματώσεις κάποιων λίθων, κυρίως στη βόρεια πλευρά του μνημείου, αλλά και σε λίθο της στέγης, λόγος για τον οποίο προέκυψε η ανάγκη εκπόνησης και εφαρμογής μελέτης με στόχο τη διερεύνηση της στατικής κατάστασης των επιμέρους τμημάτων του, καθώς και την αντιμετώπιση των διαπιστωθέντων προβλημάτων. Παράλληλα, τα παλαιά τσιμεντοκονιάματα σφράγισης αρμών είχαν σε πολλές περιπτώσεις αστοχήσει, με αποτέλεσμα την εισροή υδάτων και από αυτά τα σημεία. Το γεγονός αυτό έχρηζε αντιμετώπισης, προκειμένου να ανασχεθεί και η απόπλυση των λίθων του μνημείου στο εσωτερικό του. Επίσης, οι στενές οριζόντιες θυρίδες που βρίσκονται στη ζώνη έδρασης της οροφής επί της ανωδομής του Ωρολογίου, ήταν σε μεγάλο βαθμό κλειστές πριν την έναρξη των εργασιών, με αποτέλεσμα να μη μπορούν πλέον να λειτουργήσουν ως πηγές φωτισμού και εξαερισμού του.
Τέλος, η ανάγκη να καταστεί το μνημείο για πρώτη φορά προσβάσιμο στοι κοινό, οδήγησε στην πρόβλεψη της διαμόρφωσης εξωτερικής διαδρομής, καθώς και στην κατασκευή εσωτερικού διαδρόμου και την τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων και εκπόνηση φυλλαδίων.
Στο σύνολο των επιφανειών του μνημείου κρίθηκε απαραίτητος ο διαχωρισμός "μετόπων συντήρησης" λόγω ιδιαίτερων προβλημάτων που παρουσιάζουν. Συγκεκριμένα: στο εσωτερικό, οι λίθοι της οροφής, του γείσου, του δαπέδου, καθώς και εκείνοι που φέρουν επίχρισμα, και εξωτερικά, οι λίθοι της σίμης και της ζωφόρου. Παράλληλα με τα προαναφερθέντα "μέτωπα", εξελίσσονται και οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης στις επιφάνειες των υπόλοιπων 297 λίθων (εσωτ.) και 393 (εξωτ.) που δεν παρουσιάζουν ειδικότερα προβλήματα.
Συνοπτικά, οι εργασίες συντήρησης που πραγματοποιούνται είναι οι εξής:
1. Στερέωση με ψεκασμούς, με κορεσμένο διάλυμα Ca(OH)2, των λίθινων επιφανειών, για την αντιμετώπιση της περικρυσταλλικής αποσάθρωσης: εξωτερικά και εσωτερικά σε όλες τις επιφάνειες που δεν φέρουν επιχρίσματα
2. Απομάκρυνση της βιολογικής παρουσίας και των προηγούμενων επεμβάσεων που αστόχησαν (λιθόκολλα Meyer, τσιμεντοκονιάματα, σιδερένιοι σύνδεσμοι)
3. Καθαρισμός των μη επιχρισμένων λίθων, εσωτερικά, που περιορίζεται στην απομάκρυνση των χαλαρών επικαθίσεων
4. Απομάκρυνση όλων των παλαιών τσιμεντοκονιαμάτων από τους αρμούς και αντικατάστασή τους από νέα κονιάματα σφράγισης κυρίως στις εξωτερικές όψεις των λίθων, καθώς αυτό κρίνεται απαραίτητο για τη διασφάλιση του μνημείου από την εισροή των ομβρίων υδάτων
5. Μικρο-ενέματα, ενέματα και συγκολλήσεις για την αντιμετώπιση αποφλοιώσεων και την αποκατάσταση ετοιμόρροπων και αποκολλημένων θραυσμάτων.
Παράλληλα με τη συστηματική συντήρηση, για την τεκμηρίωση των εργασιών πραγματοποιούνται τα παρακάτω:
1. Στρωματογραφική διερεύνηση των επιχρισμάτων στο εσωτερικό του μνημείου, με δόκιμες ενόργανες μεθόδους σε συνεργασία με το Τμήμα συντήρησης του ΤΕΙ Αθηνών, για να καθορίστεί ο βαθμός καθαρισμού και στερέωσής τους
2. Αποτύπωση-τεκμηρίωση του πορτοκαλοκάστανου επιστρώματος και των χρωματικών καταλοίπων στη ζωφόρο, εξωτερικά, καθώς και άλλων χρωματικών καταλοίπων και γκράφιτι στο εσωτερικό του μνημείου, με ενόργανες φυσικοχημικές μεθόδους
3. Φωτογραφική-σχεδιαστική τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης των λίθων και καταγραφή της σε Δελτία Συντήρησης.
4. Εκπονήθηκε, και θα εφαρμοστεί ύστερα από την αφαίρεση του εσωτερικού ικριώματος, Τεχνική Έκθεση (Τ.Ε.) για τη συντήρηση του δαπέδου του μνημείου.
Επιπλέον, έχουν ήδη εκπονηθεί και πρόκειται να εφαρμοστούν: Τ.Ε. απορροής ομβρίων υδάτων από τη στέγη του Ωρολογίου, Τ.Ε. αντικατάστασης της νεότερης κεράμωσής του, ενώ ολοκληρώνεται στατική μελέτη που αφορά επιμέρους τμήματα του μνημείου.
Χρηματοδότες: Ευρωπαϊκή Ένωση και Κρατικός Προϋπολογισμός
