Το μνημείο του Λέοντα (πολυάνδριο) περιγράφεται από τον Παυσανία (9.40.10). Βρέθηκε το 1818, αποκαταστάθηκε και ξανατοποθετήθηκε στη βάση του στις αρχές του 2ου αιώνα.
Το μνημείο αποτελεί μέρος ενός ορθογώνιου περιβόλου (μήκους περίπου 24μ και πλάτους 15μ) όπου βρέθηκαν 254 σκελετοί μαζί με όπλα, διατεταγμένοι σε επτά σειρές.
Δεδομένου ότι ήταν απίθανο ο Φίλιππος να συναίνεσε σε ένα τόσο περίβλεπτο μνημείο για την ηττημένη Θήβα, πιθανόν χρονολογήται μετά την επανίδρυση της πόλης το 316 π.Χ.

Το λιοντάρι της Χαιρώνειας, ύψους 5,5μ είχε στην αρχαιότητα συναρμολογηθεί από πέντε κομμάτια, από τα οποία τα τρία ήταν κοίλα από μέσα.
Ο χώρος ανασκάφθηκε το 1879 από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία, αλλά η αναστήλωσή του ξεκίνησε στα 1902.
Oι εργασίες συντήρησης του Λέοντος Χαιρωνείας ξεκίνησαν στις 20-7-98. Πριν την έναρξη των εργασιών κατασκευάστηκαν σκαλωσιές στο μνημείο, αγοράστηκαν τα υλικά για τη συντήρηση σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Κέντρου Λίθου έγινε πρόσληψη συντηρητών ειδικευμένων στο λίθο, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις και επί τόπου αυτοψία από το Κέντρο Λίθου.
Ακόμη για την τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης του μνημείου πραγματοποιήθηκε σχεδιαστική αποτύπωση του, λεπτομερής φωτογράφηση και καταγραφή των φθορών του.
Παράλληλα, για την επιστημονική τεκμηρίωση του μνημείου συγκεντρώθηκε όλη η σχετική βιβλιογραφία καθώς και 14 φωτογραφίες των εργασιών αναστήλωσης του μνημείου στις αρχές του αιώνα, 6 σχέδια του βάθρου και σύντομη έκθεση για το λέοντα του Λ. Φιτάλη (1880).
Τα τελευταία στοιχεία χορηγήθηκαν από την Αρχαιολογική Εταιρεία.
Στις 15 Ιουλίου 1999 πραγματοποιήθηκε ακτινογράφηση από το συνεργείο κινητής ραδιογραφίας του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.
Οι εργασίες καθαρισμού έγιναν σταδιακά, με έναρξη από το άνω τμήμα του μνημείου.
Συγκεκριμένα έγινε καθαρισμός της κεφαλής από βιολογικές επικαθίσεις, λειχήνες και μαύρη κρούστα με μηχανικό τρόπο, πλύση με νερό και διαλύματα.
Παράλληλα, αντικαταστάθηκαν οι παλαιότερες συμπληρώσεις με νέες.
Οι εγρασίες ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 2000.