Η "Άνοιξη των Μουσείων" (Printemps des Mus?es) θεσπίστηκε το 1999 από τη Διεύθυνση Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας, ενώ από το 2002 τελεί υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πρόκειται για μία ημέρα εορτασμού των ευρωπαϊκών μουσείων, κατά την οποία η είσοδος είναι ελεύθερη, ενώ παράλληλα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό στα μουσεία που συμμετέχουν, με αφετηρία ένα κοινό θέμα.
Η "Άνοιξη των Μουσείων" αποτελεί δράση ευρωπαϊκής συνεργασίας, η οποία εγγράφεται στο πλαίσιο μια προσπάθειας για την ενίσχυση της επικοινωνιακής πολιτικής των μουσείων και την ανάδειξη και προβολή του μουσειακού πλούτου των ευρωπαϊκών χωρών. Πιο συγκεκριμένα, η "Άνοιξη των Μουσείων" αποσκοπεί:
- στην ευαισθητοποίηση του κοινού για την πολιτιστική κληρονομιά που διαχειρίζονται τα μουσεία
- στη γνωριμία και εξοικείωση του τοπικού κοινού με τα μουσεία της περιοχής του
- στην προσέλκυση νέων ομάδων κοινού και την τόνωση της επισκεψιμότητας
- στην προβολή των συλλογών των μουσείων που συμμετέχουν τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο
- στην προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών μουσείων - ιδιαίτερα μέσα από αλληλοδανεισμούς έργων, ανταλλαγές εκθέσεων κλπ.

H "Άνοιξη των Μουσείων" είναι ένας ευρωπαϊκός θεσμός για τα μουσεία, που εορτάζεται κάθε χρόνο μια Κυριακή της άνοιξης. Ξεκίνησε το 1999 με πρωτοβουλία της Διεύθυνσης Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας. Από το 2001 διευρύνθηκε και πέρα από τα σύνορα της Γαλλίας, συμπεριλαμβάνοντας μουσεία από όλη την Ευρώπη. Από το 2002 ο θεσμός τελεί υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ το γενικό συντονισμό του εορτασμού έχει η Διεύθυνση Μουσείων της Γαλλίας.
Βασικά χαρακτηριστικά της "Άνοιξης των Μουσείων" είναι αφενός η ελεύθερη είσοδος για το κοινό στα μουσεία, που συμμετέχουν στον εορτασμό και αφετέρου η πραγματοποίηση ποικίλων εκδηλώσεων (περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εργαστήρια, ξεναγήσεις, διαλέξεις, διαγωνισμοί, παρεμβάσεις καλλιτεχνών κλπ.), που οργανώνονται με αφετηρία ένα διαφορετικό θέμα κάθε χρονιά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2002, στον εορτασμό, που είχε ως θέμα τις "Πέντε αισθήσεις", έλαβαν μέρος 1200 μουσεία από 29 χώρες της Ευρώπης, ενώ οι επισκέπτες μόνο των μουσείων της Γαλλίας την ημέρα του εορτασμού ξεπέρασαν τους 1.000.000.
Η Ελλάδα συμμετέχει από το 2002 στον εορτασμό. Φέτος, η "Άνοιξη των Μουσείων" εορτάστηκε την Κυριακή 4 Μαϊου με θέμα "Μυστήρια και Ανακαλύψεις". Την ημέρα του εορτασμού η είσοδος στα μουσεία αρμοδιότητας ΔΙΠΚΑ και ΔΒΜΜ ήταν ελεύθερη, ενώ σε 23 από αυτά πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις, που σε ορισμένες περιπτώσεις διήρκεσαν έως το τέλος του Μαϊου. Στον εορτασμό συμμετείχαν με ελεύθερη είσοδο 16 Βυζαντινά Μουσεία και Συλλογές. Εκδηλώσεις (εκθέσεις, ξεναγήσεις, διαλέξεις) πραγματοποιήθηκαν στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, το Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου στη Ρόδο, τη Μουσειακή Συλλογή Νέας Μονής Χίου, το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας και τη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων (διοργάνωση 13η ΕΒΑ) και εκδόθηκαν συνοδευτικά έντυπα. Το γενικό συντονισμό και την προβολή του εορτασμού στα βυζαντινά μουσεία είχε το Τμήμα Μουσείων της ΔΒΜΜ, το οποίο εξέδωσε ενημερωτικό έντυπο και αφίσα.