Το πρόγραμμα "Γνωρίζω τις βυζαντινές εικόνες" σχεδιάστηκε το 2003 και απευθύνεται σε νήπια και μαθητές της Α΄ Δημοτικού. Κατά τη νηπιακή ηλικία, η ανάπτυξη του παιδιού είναι ταχύτατη και από γνωστικής άποψης εμφανίζονται οι βασικές δομές της νοητικής λειτουργίας, αναπτύσσεται το μεγαλύτερο μέρος της γενικής νοημοσύνης και αρχίζει η χρησιμοποίηση της γλώσσας ως μέσου επικοινωνίας και καθοδήγησης των ενεργειών του.
Η ενασχόληση με πολιτιστικές δραστηριότητες είναι παράγοντας που συμβάλλει θετικά στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του νηπίου. Με βάση τα παραπάνω το Μουσείο θεωρεί σημαντική τη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα παιδιά της ηλικίας αυτής.
Βασικό σκεπτικό του προγράμματος είναι ότι το μουσείο μπορεί να αποτελέσει το πεδίο μιας ακόμη πιο ουσιαστικής εμπειρίας, υπό την έννοια ότι μπορεί να παρέχει πνευματικά, όπως και κατ' αίσθηση ερεθίσματα, ενθάρρυνση για πειραματισμό και παιχνίδι και κίνητρα για εξερεύνηση του περιβάλλοντος.
Με τον τρόπο αυτό ενισχύει τη δημιουργική μάθηση και συμβάλλει στην ολόπλευρη και ουσιαστική αναπτυξιακή πορεία του παιδιού της ηλικίας αυτής.
Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στις εικόνες που εκτίθενται στην αίθουσα "Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο", έτσι ώστε να εισαγάγει τα παιδιά στην παρατήρηση των εικόνων, να τα εξοικειώσει με τη μορφή των θρησκευτικών εικόνων και να βοηθήσει στην αναγνώριση των θρησκευτικών προσώπων (του Χριστού και της Παναγίας). Ένας επιπλέον στόχος είναι να μάθουν ότι οι εικόνες αυτές δημιουργήθηκαν στο παρελθόν και να αντιληφθούν τη διαχρονικότητα της χρήσης τους. Δευτερευόντως, τα παιδιά εξοικειώνονται με τα θρησκευτικά σύμβολα (σταυρός, φωτοστέφανο) και την ενδυμασία της εποχής.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Γνωρίζω τις βυζαντινές εικόνες" αποτελεί μια οργανωμένη επίσκεψη που απευθύνεται σε ένα σχολικό τμήμα κάθε φορά (έως 20 άτομα) νηπίων και Α΄ Δημοτικού, διαρκεί περίπου 1 ώρα και γίνεται στην αίθουσα του Μουσείου "Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο". Μπορεί να υλοποιηθεί είτε από τις μουσειοπαιδαγωγούς του Μουσείου, είτε από τους εκπαιδευτικούς, καθώς συνοδεύεται από "βιβλίο για τον εκπαιδευτικό", το οποίο εκτός από πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο υλοποίησης του προγράμματος, περιέχει επίσης πληροφορίες για την αίθουσα και τα εκθέματα που χρησιμοποιούνται, φύλλα εργασίας, προτάσεις για δραστηριότητες πριν και μετά την επίσκεψη.
Το βιβλίο και τα υλικά του προγράμματος (φωτογραφίες εικόνων, λεπτομέρειες από τις εικόνες, παζλ από τις εικόνες, γραφική ύλη) περιέχονται μέσα σε βαλιτσάκι. Όσοι εκπαιδευτικοί κλείνουν ραντεβού για επίσκεψη, θα παίρνουν από πριν το "φάκελο" για να προετοιμαστούν και κατά την προσέλευσή τους στο Μουσείο θα δανείζονται το βαλιτσάκι για την υλοποίηση.
Το πρόγραμμα διαρθρώνεται σε 3 ενότητες.
Στην πρώτη ενότητα τα νήπια χωρίζονται σε ομάδες των 4 έως 6 ατόμων και έπειτα η κάθε ομάδα παίρνει 1 φάκελο που περιέχει τρεις εικόνες και λεπτομέρειες από τις δύο. Τα παιδιά πρέπει να εντοπίσουν από πού προέρχονται οι λεπτομέρειες και έπειτα να ψάξουν στην αίθουσα για να εντοπίσουν τις πραγματικές εικόνες. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η παρατηρητικότητα των παιδιών και γίνεται η πρώτη γνωριμία με τις βυζαντινές εικόνες.
Στη δεύτερη ενότητα, τα παιδιά συγκεντρώνονται μπροστά σε μια από τις εικόνες, όπου αρχικά γίνεται λεπτομερής περιγραφή της και έπειτα συζήτηση σχετικά με τα πρόσωπα, τα σύμβολα, τα ενδύματα και τη σημασία τους ή τα νοήματα που μεταφέρονται μέσα από την εικόνα. Αφού ολοκληρωθεί η συζήτηση, η κάθε ομάδα κάνει ένα παζλ με μια από τις εικόνες που παρατήρησε.
Στην τρίτη ενότητα το κάθε παιδί μπορεί να χρωματίσει ένα ασπρόμαυρο χαρακτικό, να συμπληρώσει κατά βούληση στοιχεία που έχουν αφαιρεθεί από μια εικόνα ή να ζωγραφίσει τον τόπο (εκκλησία, σπίτι) που φαντάζεται ότι βρισκόταν μια συγκεκριμένη εικόνα.
Το πρόγραμμα "Γνωρίζω τις βυζαντινές εικόνες" κάνει προσιτό το μουσειακό χώρο σε μια διαφορετική ομάδα κοινού, αυτή των νηπίων, και επικεντρώνεται στην εξοικείωση των μικρών παιδιών με το θέμα των βυζαντινών εικόνων με τρόπο ευχάριστο και δημιουργικό.
Χρηματοδότης:
Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης
