Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου έχει έδρα τον Άγιο Νικόλαο και χωρική αρμοδιότητα την Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου, η οποία περιλαμβάνει τους Δήμους Αγίου Νικολάου, Οροπεδίου Λασιθίου, Σητείας και Ιεράπετρας.
Το νομικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου είναι ο Νόμος 3028/2002 (ΦΕΚ 153/Α) "Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς" και γενικότερα οι διατάξεις που διέπουν τη λειτουργία όλων των δημοσίων υπηρεσιών του κράτους.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου είναι Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού υπαγόμενη στη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς με έδρα τον Άγιο Νικόλαο. Ιδρύθηκε το 2014, βάσει του Π.Δ. 104/2014 «Οργανισμός του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού» (ΦΕΚ 171/Α/28-8-2014), με το οποίο τροποποιήθηκε το Π.Δ. 191/2003 «Οργανισμός του Υπουργείου Πολιτισμού» (ΦΕΚ 146/Α/13-6-2003), με αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών του Υπουργείου.
Αντικείμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου αποτελεί:
α) η επιστημονική έρευνα, η αποκάλυψη, η διατήρηση, η συντήρηση, η προστασία, η ανάδειξη, η προβολή και η φύλαξη των αρχαιοτήτων, που ανάγονται από τους Προϊστορικούς χρόνους έως το 1830, καθώς και νεώτερων θρησκευτικών μνημείων από το 1830 και εξής και προέρχονται από τις περιοχές αρμοδιότητάς της, η έκθεση τους στα Μουσεία που υπάγονται σε αυτή, καθώς και η συμμετοχή σε εκθέσεις στην ημεδαπή και αλλοδαπή.
Επιπλέον, η μελέτη, ο προγραμματισμός, η διαχείριση και η εκτέλεση οιουδήποτε αρχαιολογικού έργου συντήρησης, επισκευής, αποκατάστασης, αναστήλωσης, ανάδειξης και διαμόρφωσης των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων αρμοδιότητάς της, καθώς και του άμεσου φυσικού ή μη περιβάλλοντός τους, η εκτέλεση όλων των ανωτέρω έργων με αυτεπιστασία και απολογιστικά σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
β) Η μέριμνα για την επιστημονική μελέτη και δημοσίευση των αρχαιοτήτων, η διαχείριση των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων, των μουσείων και των συλλογών, χωρικής της ευθύνης, τα οποία ανήκουν στο Κράτος, η συμμετοχή σε διεθνή και ευρωπαϊκά προγράμματα, η διοργάνωση και η συμμετοχή σε ημερίδες, συνέδρια, σεμινάρια και εκπαιδευτικές δράσεις για θέματα που αφορούν στις αρμοδιότητες της Εφορείας, καθώς και η παραγωγή συμβατικών και ψηφιακών εκδόσεων και εκπαιδευτικού υλικού.
