​Εγκύκλιος Υπουργού Πολιτισμού 
[και Επιστημών]⁽¹⁾ 
αρ. 4883/21-7-1982 

"Ανασκαφές Ξένων Αρχαιολογικών Ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα 

 

Επειδή το Υπουργείο Πολιτισμού [και Επιστημών]⁽¹⁾ επιθυμεί να ρυθμίσει τα θέματα των ανασκαφών, τις οποίες διενεργούν στην Ελλάδα τα Ξένα Αρχαιολογικά Ιδρύματα, με πνεύμα πραγματικής ισότιμης επιστημονικής συνεργασίας και παροχής διευκολύνσεων, αυστηρά μέσα στα πλαίσια της ελληνικής νομοθεσίας, και με απόλυτο σεβασμό στις αρχές που αυτή θέτει, σας παρακαλούμε να έχετε υπ' όψει τα εξής:

1. Η αρχαιολογική Νομοθεσία σε ό,τι αφορά στις ανασκαφές έχει διατυπωθεί: α) στο Προεδρικό Διάταγμα 1927 (ΦΕΚ 6/1928/τ. Α') "Περί τρόπου εκτελέσεως αρχαιολογικών ανασκαφών", β) στον Κ.Ν. 5351/1932 "Περί Αρχαιοτήτων" και γ) στο Π.Δ. 941/77 "Περί Οργανισμού του ΥΠΠΕ (ΦΕΚ8/1980, τ. Α'). 

2. Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Κ.Ν. 5351/32, στο οποίο σαφώς καθορίζεται ότι "ο αριθμός των κατ' έτος υπό των Σχολών εκτελούμενων ανασκαφών, δεν δύναται να είναι ανώτερος των τριών" δεν θα γίνει στο εξής αποδεκτό κανένα αίτημα υπεράριθμης ανασκαφής. Και δεδομένου ότι, σύμφωνα με το άρθρο 2, παραγρ. 1 του Π.Δ. 1928, στις ανασκαφές αυτές των Σχολών εντάσσονται και εκείνες που ζητούνται από επιστημονικά ιδρύματα του εξωτερικού, μέσω των Σχολών, είναι αυτονόητο ότι, όταν οι Σχολές διαβιβάζουν τέτοια αιτήματα, θα πρέπει να έχουν υπ' όψει ότι οι ανασκαφές αυτές θα υπολογιστούν στον αριθμό των τριών και όχι καθ' υπέρβασιν αυτού, όπως πολλές φορές γινόταν ως τώρα. 

3. Στην αντιμετώπιση κάθε νέου αιτήματος Σχολής για ανασκαφή, θα εφαρμόζεται το άρθρο 38 του Κ.Ν. 5351/32, κατά το οποίο "ουδεμία άδεια νέας ανασκαφής χορηγείται εις το αυτόν πρόσωπον ή Ίδρυμα προ της δηλώσεως αυτών, ότι έληξεν η προηγουμένη δοθείσα άδεια προς εκτέλεσιν άλλης ανασκαφής" σε συνδυασμό με τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 19 του Π.Δ. 1928, κατά την οποία παραιτείται αυτοδικαίως κάθε δικαιώματος από μιας ανασκαφής η Σχολή που έχει διακόψει τις σχετικές εργασίες επί μια πενταετία. 

4. Προϋπόθεση για τη διενέργεια ανασκαφής Ξένης Σχολής είναι, όπως ορίζει το Π.Δ. 1928 (άρθρο 1 παράγρ. 10 και 11), ότι η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, που έχει και την ευθύνη της εποπτείας, θα είναι σε θέση να ασκήσει πλήρως το έργο αυτό. Εάν η Εφορεία δηλώσει, ότι δεν έχει τη δυνατότητα αυτή, τότε η νέα ανασκαφή δεν θα εγκρίνεται, η δε συνεχιζόμενη θα αναβάλλεται. 

5. Η ασφαλής στέγαση των ευρημάτων της ανασκαφής Ξένης Σχολής, μέχρις ότου η ανασκαφή αυτή ολοκληρωθεί, καθώς και η δαπάνη καθαρισμού και μεταφοράς των ευρημάτων στο αρμόδιο μουσείο, αποτελούν επίσης υποχρέωση των Σχολών, η εκπλήρωση της οποίας, όπως και η εκπλήρωση της υποχρεώσεως για την πλήρη διαμόρφωση και συντήρηση του χώρου των οικοδομικών λειψάνων της ανασκαφής, αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανανέωση άδειας, που έχει χορηγηθεί. Οι Εφορείες Αρχαιοτήτων οφείλουν να ενημερώνουν το [ΥΠΠΕ]⁽¹⁾ σχετικά και να λαμβάνουν υπ' όψει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αυτών κατά τις εισηγήσεις τους. 

6. Τα κλειδιά των αποθηκών, οι οποίες βρίσκονται στους χώρους ανασκαφής ή αλλού, και στις οποίες στεγάζονται ευρήματα των ανασκαφών Ξένων Σχολών είτε προσωρινά, είτε οριστικά, θα φυλάσσονται αποκλειστικά από την αρμόδια Εφορεία, η οποία και θα έχει την υποχρέωση να διευκολύνει το έργο των ξένων μελετητών, συνεκτιμώντας τις ιδιομορφίες κάθε περιπτώσεως ύστερα από επίσημη παράδοση των αρχαίων με κατάλογο που η κάθε Σχολή έχει υποχρέωση να τηρεί. 

7. Οι ανασκαφές Ξένων Σχολών ή εποπτευόμενων από αυτές ιδρυμάτων σε συνεργασία με την Εφορεία, στην περιοχή της οποίας πρόκειται να διεξαχθεί η ανασκαφή, θα εγκρίνονται στο εξής μόνον με την προϋπόθεση της πλήρους ισοτιμίας και να θεωρούνται ανασκαφές του ελληνικού δημοσίου, όπως προβλέπει και η παρ. 2 του άρθρου 2 του Π.Δ. 1928. Διευκρινίζομε, ότι στις ανασκαφές αυτού του τύπου η διεύθυνση των εργασιών ανήκει στον έλληνα αρχαιολόγο και ότι οι δυο πλευρές συμμετέχουν με ίσο επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό, καταβάλλοντας εξ' ίσου τις σχετικές με την ανασκαφή δαπάνες. Εάν οι προϋποθέσεις αυτές δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν, λόγω φόρτου εργασίας ή άλλων υποχρεώσεων της ελληνικής πλευράς, δεν θα χορηγείται η άδεια της ανασκαφής. Μετά το πέρας της ανασκαφής εξ' άλλου τα πρωτότυπα των ημερολογίων, των σχεδίων και τα αρνητικά των φωτογραφιών θα κατατίθενται στο αρχείο της Εφορείας. Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της ανασκαφής, η προσωρινή ή μερική παρουσίασή της και η τελική δημοσίευση θα γίνονται από κοινού και οπωσδήποτε πρώτα στην ελληνική γλώσσα ή σε δίγλωσση έκδοση. Στις Εφορείες αρχαιοτήτων, στις οποίες το έγγραφό μας αυτό κοινοποιείται, υπενθυμίζεται και η σχετική με το θέμα Ε.Π. 753/29-4-81 εγκύκλιός μας. 

8. Πριν από οποιαδήποτε ανακοίνωση στον τύπο ή στα άλλα μέσα ενημερώσεως σχετικά με ανασκαφή  Ξένης Σχολής ή ανασκαφή σε συνεργασία με την ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία, θα προηγήται η πλήρης ενημέρωση της αντίστοιχης διευθύνσεως αρχαιοτήτων του [ΥΠΠΕ]⁽¹⁾. 

9. Για να υπάρχει ο χρόνος που απαιτείται για τη μελέτη και αντιμετώπιση των αιτημάτων των Σχολών για νέες ανασκαφές ή επανεγκρίσεις συνεχιζομένων, θα πρέπει στο εξής ο προγραμματισμός των Σχολών και οι σχετικές εισηγήσεις των Εφορειών να υποβάλλονται το αργότερο ως τις 30 Νοεμβρίου κάθε έτους.

Πιστεύομε ότι, με τις διευκρινήσεις αυτές τίθενται οι βάσεις για τη σωστή λειτουργία των Ξένων Σχολών στην Ελλάδα, μέσα στα πλαίσια της νομοθεσίας και με κοινή αντιμετώπιση όλων των περιπτώσεων χωρίς διακρίσεις. Το ελληνικό κράτος, χωρίς να παραγνωρίζει την επιστημονική σπουδαιότητα της δραστηριότητας των Ξένων Αρχαιολογικών Σχολών στην Ελλάδα, και τη συμβολή τους στην ανάδειξη των ελληνικών αρχαιοτήτων, πιστεύει ότι το έργο αυτό πρέπει να ασκείται μέσα στα όρια που καθορίζονται από την ελληνική νομοθεσία και τους ελληνικούς επιστημονικούς προγραμματισμούς, επιδιώξεις και δυνατότητες. ​