Δημόσια συζήτηση ​   

Πέμπτη, 13/12/2018

«Τι ρωτάμε την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά;»

Νέο Μουσείο Ακρόπολης, Αμφιθέατρο

1^ο στρογγυλό τραπέζι 17:00-18:30

Συντονισμός: Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη Γενική Γραμματέας ΥΠ.ΠΟ.Α.

Ομιλητές:

2ο στρογγυλό τραπέζι 19:00-20:30
 
          Συντονισμός: Κώστας Στρατής Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού

Ομιλητές:

• Άγγελος Βλάχος Ιστορικός
• Μιμίκα Γιαννοπούλου κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην κλασική αρχαιολογία
• Αγγελική Κοτταρίδη Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Δρ. Αρχαιολόγος
• Στέλιος Λεκάκης Δρ. Αρχαιολόγος, McCord Centre, Newcastle University Εταιρεία Συμβούλων Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η τοποθέτηση της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Μυρσίνης Ζορμπά για την εκδήλωση:

Τι ρωτάμε την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά;

Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια
που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω πού να τ' ακουμπήσω.
Έπεφτε το όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο
έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξαναχωρίσει.

Η στροφή αυτή του Γιώργου Σεφέρη δείχνει την αμηχανία με την οποία αντιμετωπίζονται οι αρχαιότητες στην Ελλάδα. Απασχολούσαν τους Έλληνες και τις κυβερνήσεις τους από την πρώτη στιγμή της ελληνικής ανεξαρτησίας. Ήταν το  υλικό και απτό στοιχείο του αρχαίου πολιτισμού, που κάτω από τις φτερούγες του ενηλικιώθηκε το έθνος. Πώς να σχετιστούμε μαζί τους; Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της νεοελληνικής ταυτότητας, διαβατήριο για την Ευρώπη, βιομηχανία πολιτισμού ή μήπως συνδέονται με την αρχαιολατρία και την αβάσταχτη προγονοπληξία που φαλκιδεύουν την πρόοδο; Όλα αυτά έχουν ειπωθεί κατά καιρούς, γιατί κάθε εποχή έθετε τα δικά της ερωτήματα. Ποια ερωτήματα μπορεί να θέσει η δική μας εποχή; Ποια μπορεί να είναι η πολιτική για τις αρχαιότητες; Τι θέλουμε από αυτές; Πώς μπορούμε να συνομιλήσουμε μαζί τους;

Ενώ οι κλασικές σπουδές και η αρχαιογνωσία έχουν υποχωρήσει αισθητά στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο που δεν βρίσκεται πλέον υπό τη δυτική ηγεμονία, εντούτοις η επισκεψιμότητα των ελληνικών αρχαιολογικών τόπων αυξάνεται αλματικά. Περίπου 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφθηκαν την Ακρόπολη και το νέο μουσείο της τον περασμένο χρόνο. Στη συνολική ζωή δυόμιση χιλιάδων χρόνων ποτέ δεν διάβηκαν τόσοι πολλοί άνθρωποι τα Προπύλαια. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Τι μπορεί να σημαίνει το γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των ανθρώπων αυτών, ίσως αποδειχτεί το μεγαλύτερο, δεν προέρχονται από χώρες του δυτικού πολιτισμού εξοικειωμένες με εικόνες και σύμβολα της ελληνικής αρχαιότητας; Λ.χ. τι «ρωτάνε» τον Παρθενώνα επισκέπτες στων οποίων τους πολιτισμούς είναι ξένη και η έννοια της Αρχαιότητας, ως μιας διακριτής εποχής πολιτισμού, καθώς και η έννοια των ερειπίων άλλων εποχών ως μνημείων; Εξάλλου, γιατί χρειάζεται να σκαρφαλώσουν στην Ακρόπολη, να συνωστισθούν στις ουρές στα μουσεία για να δουν αντικείμενα που τα έχουν μπροστά τους κάθε στιγμή μέσα από τον υπολογιστή τους; Είναι οι ελληνικές αρχαιότητες ένας τόπος ρεμβασμού για να σκεφθεί κανείς την πορεία του πολιτισμού, την ακμή και την πτώση του, όπως έκανε ο Γίββωνας στα ερείπια του Καπιτωλίου στη Ρώμη, ή πρόκειται για το εξωτικό, για μιαν άλλη Disneyland;

Η Ελλάδα μπήκε στον εικοστό πρώτο αιώνα με μια πορεία από τη δόξα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, όπου παρουσίασε σε όλον τον κόσμο την αρχαία της δόξα και τα σύγχρονα επιτεύγματά της, στην καταισχύνη και την περιφρόνηση εξαιτίας της τρομερής κρίσης, όπου πάλι οι αρχαιότητες και τα Μάρμαρα αποτέλεσαν το στοιχείο της σύγκρισης στις εικονογραφήσεις της Ελλάδας στα διεθνή ΜΜΕ. Σήμερα ο τουρισμός, που οφείλεται σε μεγάλο μέρος στις αρχαιότητες, είναι από τους βασικούς οικονομικούς μοχλούς της εξόδου από την οικονομική κρίση. Ωστόσο, σε μια πορεία επανεκκίνησης, οι σχέσεις μας με τις αρχαιότητες πρέπει να συζητηθούν σε βάθος και σε έκταση με τα καινούργια δεδομένα, ελληνικά και παγκόσμια, πολιτισμικά, παιδείας, οικονομικά αλλά και εκείνα που υπαγορεύονται από τις ριζικές τεχνολογικές αλλαγές. Χρειάζεται να επαναδιατυπώσουμε τα ερωτήματά μας. Η πολιτική του πολιτισμού για να έχει συνέπεια και βάθος, χρειάζεται να βασιστεί σε μια συζήτηση που θα θέσει στο τραπέζι τουλάχιστον τα ερωτήματα. Γι' αυτό και ο τίτλος «Τι ρωτάμε την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά;». Η δημόσια συζήτηση της 13ης Δεκεμβρίου, στην οποία το υπουργείο κάλεσε πανεπιστημιακούς και ειδικούς επιστήμονες απευθυνόμενο σε ένα ευρύτερο κοινό, θα θέλαμε να είναι μόνο η αρχή.

Τα βιογραφικά και οι ανακοινώσεις σε περίληψη των οκτώ ομιλητών:

Ο Δημήτρης Παντερμαλής είναι Καθηγητής Αρχαιολογίας.

Βιογραφικό

Έχει πραγματοποιήσει διαλέξεις, σεμινάρια και μαθήματα σε πολλά πανεπιστήμια και μουσεία διεθνώς. Από το 1973 διευθύνει τις αρχαιολογικές ανασκαφές του Πανεπιστημίου στο Δίον, όπου έχει πραγματοποιήσει πρωτοποριακά προγράμματα μετατρέποντας την ανασκαφή σε ένα αρχαιολογικό και φυσικό πάρκο. Από τον Σεπτέμβριο του 1996 ως τον Μάρτιο του 2000 διετέλεσε μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου ως βουλευτής Επικρατείας. Από τον Μάιο του 2000 έως σήμερα είναι  Πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης.

Περίληψη

Αυθεντικά γλυπτά και ψηφιακές αναπαραστάσεις.

Με μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα παρουσιάζονται αυθεντικά έργα που έχουν υποστεί απώλειες και αλλοιώσεις από κάθε είδους συνθήκες περιβάλλοντος και ιστορικές περιπέτειες. Στη συνέχεια, επιχειρείται, μετά από μελέτη, η αναπαράσταση της αρχικής τους μορφής με ψηφιακή τεχνολογία. Η παράλληλη έκθεση των αυθεντικών πρωτοτύπων και των ψηφιακών τους αναπαραστάσεων    επιτρέπει στον επισκέπτη του Μουσείου να αντιληφθεί τη διαδικασία της ψηφιακής αναπαράστασης και να εξοικειωθεί με ρεαλιστικό τρόπο με τα αυθεντικά έργα. Έτσι η θέαση γίνεται προσωπικό του βίωμα και τελικά αποτρέπει την παθητική αποδοχή προκατασκευασμένων ερμηνειών.

..........................................................................................................................................

Η Τούλα (Σταματία) Μαρκέτου είναι Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και υπηρετεί στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.

Βιογραφικό

Γεννήθηκε στην Αίγυπτο και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών  και  Προϊστορική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Υπηρετεί στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Εκτός από το πλούσιο ανασκαφικό της έργο στη Ρόδο και την Κω, έχει πραγματοποιήσει ανασκαφές στη Λέρο και την Αμοργό και παλαιότερα στη Νάξο.

Οργάνωσε την επανέκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Κω και τις Προϊστορικές Συλλογές των Αρχαιολογικών Μουσείων Ρόδου, Καλύμνου και Νισύρου, ενώ συμμετείχε στην επανέκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου. Μεγαλύτερη είναι η ενασχόλησή της με την Προϊστορία της Δωδεκανήσου και των γύρω περιοχών, κυρίως της Ιαλυσού και της Κω, όπως διαπιστώνεται από τη  συμμετοχή της σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια και τις ποικίλες δημοσιεύσεις της. Το τελευταίο διάστημα είναι Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Περίληψη

Oικονομική κρίση και πολιτιστική κληρονομιά: ερωτήματα, προοπτικές και κίνδυνοι

Την τελευταία δεκαετία επαναπροσδιορίζονται τα ερωτήματα σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά, τόσο σε τοπικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο.  Ωστόσο, βασικό παραμένει το ερώτημα κατά πόσο γνωρίζουμε το αντικείμενο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς , πόσο και γιατί το προστατεύουμε, το μελετάμε, το ερμηνεύουμε και το διδάσκουμε, πότε και γιατί καθίσταται αντικείμενο εκμετάλλευσης και διαχωρίζεται από την καθημερινή ζωή ή  απομονώνεται από τη συλλογική μνήμη.

Διατυπώνοντας, λοιπόν, το ερώτημα, που αποτελεί και τον τίτλο αυτής της δημόσιας εκδήλωσης, «Τι ρωτάμε την πολιτιστική μας κληρονομιά», θα πρέπει πρώτα να συλλογιστούμε το αντικείμενο αυτής της κληρονομιάς ως σύνολο των έργων του ανθρώπου, με τα ποικίλα αποτυπώματά του επάνω στη γη, όπως λ.χ.  τις σπηλιές που πρωτοκατοίκησε και αργότερα χρησιμοποίησε ως χώρους λατρείας, τα κατάλοιπα των οικιών του, τις πόλεις που δημιούργησε, τους τάφους και τα κτερίσματα, τα εργαστήρια, αλλά και τα εμβληματικά έργα αρχιτεκτονικής,  πλαστικής, κεραμικής και ζωγραφικής.

Τα σχετικά ερωτήματα συνδέονται σήμερα με τις συλλογικές ταυτότητες και προβληματισμούς, όπως αυτοί διατυπώνονται στην εποχή της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης. Μέσα από αυτές τις προσεγγίσεις και τα ερωτήματα δεν προσπαθούμε μόνον να αφουγκραστούμε την τέχνη και τη δημιουργία στις ποικίλες μορφές της: άλλοτε από τα σώματα των αγαλμάτων  ή τη θέρμη του πηλού σε στραβοψημένα κεραμικά θραύσματα ή μέσα από την τελειότητα του ερυθρόμορφου ή μελανόμορφου ρυθμού και άλλοτε μέσα από τις εποχές ακμής της αρχιτεκτονικής τέχνης ή τα σπαράγματα τοιχογραφιών από τις αποθέσεις ενός τρομακτικού σεισμού, την εγκατάλειψη αρχιτεκτονικών καταλοίπων μετά από μια καταστροφική πλημμύρα ή τις πεσμένες επιγραφές και τα αρχιτεκτονικά μέλη σε εγκαταλελειμμένες αποθήκες, αλλά να δούμε τα μνημεία και τα πολυποίκιλα κατάλοιπα της πολιτιστικής κληρονομιάς στην καθημερινή τους συνάντηση με τη σημερινή ανάπτυξη και τις σύγχρονες κοινωνίες, τη συνύπαρξη και τη συνομιλία τους στον χρόνο, τον χώρο και τη συλλογική μνήμη.

..........................................................................................................................................

Ο Γιάννης Παπαδάτος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Βιογραφικό

Ο Γιάννης Παπαδάτος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ. Είναι πτυχιούχος Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ (1994) και διδάκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας του University of Sheffield (1999). Έχει εργαστεί ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο University of Sheffield (2001-2002) και ως συμβασιούχος αρχαιολόγος στην Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία (2002-2007), και διδάσκει επίσης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Διευθύνει ερευνητικά προγράμματα στο πλαίσιο των οποίων διεξάγει ανασκαφές και αρχαιολογικές έρευνες πεδίου στην Αττική και την Κρήτη.

Περίληψη

Τοπικές προσδοκίες και κεντρικές πολιτικές για τις αρχαιότητες

Η εμπειρία από τα προγράμματα δημόσιας αρχαιολογίας που έχει οργανώσει το ΕΚΠΑ στο πλαίσιο των πανεπιστημιακών ανασκαφών στην Ανατολή Ιεράπετρας και στο Πλάσι Μαραθώνα χρησιμοποιείται για να τεθούν μια σειρά από ερωτήματα που αφορούν στη σημασία την πολιτιστικής κληρονομιάς για τις τοπικές κοινότητες. Έμφαση δίνεται στις ιδιαιτερότητες των δυο περιπτώσεων, αφενός μιας απομονωμένης και εγκαταλειμμένης ορεινής κοινότητας μακριά από τουριστικές διαδρομές, αφετέρου ενός τουριστικού τόπου με σημαντικές αρχαιότητες, πολλούς επισκέπτες και έντονα φορτισμένη ιστορική μνήμη. Μέσα από τη συγκριτική παρουσίαση και ανάλυση των δύο περιπτώσεων εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με το τι ρωτούν τις αρχαιότητες οι τοπικές κοινότητες, τι περιμένουν από αυτές, με ποιον τρόπο προσλαμβάνουν τα αρχαία μνημεία και πως αντιλαμβάνονται το αρχαιολογικό έργο και τα αποτελέσματά του. Η γνώση αυτών των παραμέτρων μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση εναλλακτικών κεντρικών πολιτικών για τις αρχαιότητες, οι οποίες να είναι καλύτερα προσαρμοσμένες στις ανάγκες, τις προσδοκίες και τις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών.

..........................................................................................................................................

Ο Δημήτρης Πλάντζος είναι κλασικός αρχαιολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνδιευθυντής της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής Άργους Ορεστικού στην Καστοριά.

Βιογραφικό

Ο Δημήτρης Πλάντζος είναι κλασικός αρχαιολόγος με σπουδές στην Αθήνα και την Οξφόρδη. Στα επιστημονικά του ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται η ιστορία της αρχαίας τέχνης, η αρχαιολογική θεωρία, και οι νεωτερικές προσλήψεις του κλασικού πολιτισμού. Πρόσφατα έργα του: Οι αρχαιολογίες του κλασικού (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2014), Ελληνική τέχνη και αρχαιολογία (Εκδόσεις Καπόν, 2016), και Το Πρόσφατο Μέλλον (Νεφέλη, 2016). Τον περασμένο Απρίλιο κυκλοφόρησε, και πάλι από τις Εκδόσεις Καπόν, η τελευταία του μελέτη με τίτλο Η τέχνη της ζωγραφικής στον αρχαιοελληνικό κόσμο. Έχει εργαστεί στα Μουσεία Κυκλαδικής Τέχνης και Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη, και συνεργάζεται με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και συνδιευθυντής της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής Άργους Ορεστικού (Καστοριά).

Περίληψη

This is our pride: από τo «γι' αυτά επολεμήσαμεν» στις αρχαιολογίες της συμπερίληψης

Σύμφωνα με το νεωτερικό στερεότυπο, η σύγχρονη ελληνική πολιτισμική ταυτότητα προσλαμβάνεται (και) ως παράγωγο μιας φαντασιακής κλασικής κληρονομιάς, βιωμένης μέσα από την υλικότητα των παρελθοντικών καταλοίπων. Πρόκειται για ένα αφήγημα ισχυρό και σαγηνευτικό, που όμως εσωτερικεύει και κανονικοποιεί ιδέες και αρχές που ο σύγχρονος κόσμος έχει ριζικά αναθεωρήσει. Υπάρχει κλασική αρχαιότητα (υπάρχουν «μάρμαρα»;) έξω από τις λογοθετικές πρακτικές της αρχαιοελληνικής πατριαρχίας και τη βιοπολιτική μιας κοινωνίας στεγανών, αποκλεισμών και ιεραρχήσεων; Η απάντηση είναι ανεπιφύλακτα θετική, η αναζήτηση όμως αυτής της «ζώσας αρχαιότητας» δεν είναι τόσο απλή όσο νομίζουμε και, το σημαντικότερο, δεν έχει ακόμη συντελεστεί. Το ζήτημα, υποστηρίζεται εδώ, δεν είναι τόσο «τι ρωτάμε τα μάρμαρα;» αλλά ποιους επιλέγουμε ως συνομιλητές μας στη συζήτηση περί αρχαιότητας και με ποιους αποφασίζουμε να μοιραστούμε τη διαχείρισή τους.

..................................................................................................................................

Ο Δρ. Άγγελος Φ. Βλάχος είναι ιστορικός, σύμβουλος τουριστικής πολιτικής.

Βιογραφικό

O Δρ. Άγγελος Φ. Βλάχος, δραστηριοποιείται ως εμπειρογνώμονας σε θέματα τουριστικής ανάπτυξης, έχοντας ένα ισχυρό υπόβαθρο στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών. Διαθέτει πολυδιάστατη εμπειρία, αρχικά με ερευνητική/ακαδημαϊκή δραστηριότητα και στη συνέχεια επιχειρησιακή, με επίκεντρο το τουριστικό φαινόμενο και τις πολιτικές γύρω από αυτό. Εργάστηκε ως επιτελικό στέλεχος σε tour operators στο εξωτερικό και, στη συνέχεια, στο υπουργείο Τουρισμού και τον Ε.Ο.Τ (διετέλεσε διευθυντής των γραφείων Ε.Ο.Τ στην Κίνα). Στην παρούσα φάση, είναι μέλος του Δ.Σ. ΤΑΙΠΕΔ, ενώ εκπροσωπεί το Δημόσιο στο Δ.Σ. του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (Ο.Λ.Θ). Παράλληλα, στην κατεύθυνση της «γαλάζιας ανάπτυξης» [blue growth], επιχειρεί συντονιστικά στο νευραλγικό έργο της αδειοδότησης και ανάπτυξης ενός δικτύου υδατοδρομίων στην επικράτεια. Το βιβλίο του, Τουρισμός και Δημόσιες Πολιτικές στη Σύγχρονη Ελλάδα (1914-1950): η ανάδυση ενός νεοτερικού φαινομένου, (Αθήνα, 2016), χαρτογραφεί την πορεία του ελληνικού τουρισμού ως κεντρικού πολιτικού και οικονομικού εγχειρήματος για την εξέλιξη της χώρας.

Περίληψη

'Πέτρες' και 'Μάρμαρα' στη Σύγχρονη Ελλάδα: ο Πολιτιστικός Τουρισμός ως Διαβατήριο Ανάπτυξης ή απλώς «Λευκός Γάμος»;

Πιθανώς προκλητικά, μπορεί κάποιος βάσιμα να ισχυριστεί πως τα υλικά ίχνη του σύνθετου ιστορικού παλίμψηστου αποτελούνται από δυο λογής απομεινάρια: τα 'Μάρμαρα' που αντιστοιχούν στην πολυθρύλητη κλασική κληρονομιά και τις, συχνότατα παραμελημένες, 'Πέτρες' που σχετίζονται –κυρίως- με μνημεία του νεότερου, πολυσυλλεκτικού εθνικού παρελθόντος μας.

Τα πρώτα απολαμβάνουν διαχρονικά προβολής και αναγνώρισης που τα καθιστούν λίκνα –όχι μόνο του ελληνικού- αλλά συχνά και του ευρωπαϊκού πολιτισμού· τα δεύτερα –ανομολόγητα ή κάποτε και ευθέως- εντάσσονται στη δεύτερη ταχύτητα της δημόσιας μέριμνας, όσο κι αν σήμερα έχουν αλλάξει πολλά. Συνεκτιμώντας ποσοτικά μεγέθη, υπολογίζεται πως 10 μείζονες αρχαιολογικοί χώροι από τους περίπου 500 που διαθέτει η χώρα, αποφέρουν >πάνω από το 80% των εσόδων στο πεδίο του πολιτιστικού τουρισμού. Συγκριτικά ωστόσο, το μερίδιο της αγοράς που η Ελλάδα, αναμφίβολα διεθνώς κορυφαίος πολιτιστικός προορισμός, σημειώνει πανευρωπαϊκά στον συγκεκριμένο κλάδο είναι κάτω < από 4%.

Είναι, επομένως, ορθολογικό το υφιστάμενο πλαίσιο συντήρησης -και κυρίως- διαχείρισης των πολιτισμικών πόρων μας; Από μια άλλη σκοπιά, που προσανατολίζονται οι επισκέπτες των μνημείων μας (εγχώριοι και διεθνείς), με ποιους μηχανισμούς ενημέρωσης/προβολής και, εν τέλει, τι άραγε αναζητούν στην επαφή τους με τα ίχνη άλλων εποχών στο βαλκανικό-μεσογειακό μας σταυροδρόμι;

Πρόδηλα, σε μια εποχή διαπλανητικής μετακίνησης, τα όρια (του Δυτικού Κανόνα) έχουν μετατοπιστεί, τα ερωτήματα για το Παρελθόν έχουν καταστεί έκκεντρα και το αίτημα ποικίλης ανα-διευθέτησης των πολιτικών για τον πολιτισμό έχει καταστεί ηχηρό. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάγκη λειτουργικής διασύνδεσης του Πολιτισμού (και ιδανικά, του συνολικού αποθέματός του) με το ευρύτερο τουριστικό φαινόμενο, προφανώς στην αδιαπραγμάτευτη προοπτική της αειφορίας, αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα και επιχειρησιακό μονόδρομο. Παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, ο οργανικός γάμος Πολιτισμού και Τουρισμού εξακολουθεί να συνιστά εν πολλοίς ζητούμενο και όχι δεδομένο. Ας το αλλάξουμε.

................................................................................................................................................

Η Δρ. Μιμίκα Γιαννοπούλου είναι αρχαιολόγος, κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην κλασική αρχαιολογία.

Βιογραφικό

Η Δρ. Μιμίκα Γιαννοπούλου, κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην κλασική αρχαιολογία, έχει εργαστεί μεταξύ άλλων, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, σε δράσεις του ΥΠ.ΠΟ.Α και του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ έχει διδάξει επί σειρά ετών στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Πολιτιστικής Διαχείρισης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει επιμεληθεί μόνιμες και περιοδικές αρχαιολογικές εκθέσεις και έχει συγγράψει μονογραφίες και πλήθος αρχαιολογικών άρθρων με ποικίλη θεματολογία. Είναι μέλος του Δ.Σ του Τ.Α.Π, όπου εποπτεύει και τον Τομέα των Πολιτιστικών Προϊόντων και των Εκδόσεων.

Περίληψη

Τι θα ήταν η παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά χωρίς τη συνεισφορά του αρχαίου ελληνικού πνεύματος? Χωρίς τις αρχές της φιλοσοφίας, του ανθρωπισμού, την έννοια της δημοκρατίας, τις αρχές της επιστήμης, τους ολυμπιακούς αγώνες, το θέατρο, την κλασική τέχνη, τη μυθολογία, χωρίς τον Όμηρο και... Οι ελληνικές αρχαιότητες αποτελούν τους μεγαλύτερους πόλους έλξης του παγκόσμιου κοινού στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Τι θα ήταν η Ελλάδα χωρίς την Ακρόπολη, τους Δελφούς, την Κνωσό και… Η συζήτηση για την κρίση των ανθρωπιστικών σπουδών έχει ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες στην παγκόσμια κοινότητα. Το 2013, η Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών στην πολυσέλιδη έκθεση της προς τη Γερουσία των ΗΠΑ υπογραμμίζει την αναγκαιότητα επιστροφής στη μελέτη των κλασικών και στις πρακτικές επιστήμες, προκειμένου να δώσουν «ερέθισμα καινοτομίας και πηγή κοινωνικής συνοχής» στους νέους. Την ίδια χρονιά, το 2013, το Υπουργείο Παιδείας της Μ. Βρετανίας συμπεριέλαβε στην Δημοτική Εκπαίδευση την εκμάθηση αρχαίων ελληνικών και λατινικών. Στην Ελλάδα οι κλασικές σπουδές στα τμήματα των διαφόρων πανεπιστημίων της χώρας, δεν έχουν κατορθώσει ακόμη να έχουν μια κοινή γλώσσα για τις δεξιότητες των ανθρώπων που θα υπηρετήσουν στον τομέα του πολιτισμού. Άρα η αντίληψη μας για το παρελθόν και η συνδυασμένη συνεργασία στη διαχείρισή του όχι μόνον στο εγχώριο αλλά στο διεθνές γίγνεσθαι, απαιτεί μια επικοινωνία όλων των κλάδων εκπαίδευσης και διαχείρισης, την ύπαρξη κοινής γλώσσας και στόχων, συνάμα με μια συντονισμένη επικοινωνιακή εξωστρέφεια που θα χρησιμοποιεί τα σύγχρονα εργαλεία και θα υπογραμμίζει ότι οι πολίτες του κόσμου μπορούν να αναγνωρίσουν ακόμη και σήμερα, στην καθημερινότητά τους, τις ελληνικές καταβολές τους.

..........................................................................................................................................

Η  Δρ. Αγγελική Κοτταρίδη είναι αρχαιολόγος, από το 2014 Έφορος Αρχαιοτήτων Ημαθίας. 

Βιογραφικό

Επιστημονικά και διοικητικά υπεύθυνη για το έργο της αναστήλωσης του ανακτόρου των Αιγών, τη δημιουργία του Ψηφιακού Μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος από τις Αιγές στην Οικουμένη» και των εκθέσεων στο νέο μουσείο των Αιγών καθώς και για άλλα 20 έργα αυτεπιστασίας ( €51 εκ. ) σε μνημεία, χώρους και μουσεία της κλασικής, βυζαντινής και οθωμανικής περιόδου.

Κατ΄ εξοχήν αρχαιολόγος πεδίου (ανασκαφές στις Αιγές,  Ημαθία και   Κουβέιτ), τα τελευταία 28 χρόνια υπεύθυνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση όλων των έργων συντήρησης και ανάδειξης των Αιγών. Σχεδίασε και οργάνωσε πολλές μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει δημοσιεύσει 5 βιβλία και 155άρθρα, μελέτες κλπ.

Διετέλεσε αντιπρόεδρος και Γενική Γραμματέας του ΣΕΑ, τακτικό μέλος του Συμβουλίου Μουσείων και του ΚΑΣ.

Το 2008 της απονεμήθηκε   από τον ΠτΔ ο Χρυσός  Σταυρός του Τάγματος Τιμής.

Περίληψη

Τι μας λένε τα μνημεία; Ό,τι τα ρωτάμε; Ό,τι είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε; Ή μήπως ό,τι κάθε φορά μας βολεύει;

Τα μνημεία, αποτυπώματα χειροποίητης γνώσης, εμπεριέχουν α-λήθεια. Το παλίμψηστο σώμα της Μνήμης,  πέρα από τις σκοπιμότητες των καιρών, είναι ενιαίο και αδιαίρετο.... Ευάλωτο και άκρως ευπαθές, συμπυκνώνει το ήθος των παρελθόντων και ανήκει –κληρονομιά πολύτιμη- στους αεί εσσομένους… Οι εκάστοτε παρόντες διατηρούν το αμφίσημο δικαίωμα της νομής και την όχι πάντα αθώα πρόθεση της συνομιλίας που γίνεται συχνά επίφαση και κάποτε παραχάραξη….

 Τι μας λένε τα μνημεία; Ό,τι τα ρωτάμε; Ό,τι είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε; Ή μήπως ό,τι κάθε φορά μας βολεύει;

Η συζήτηση είναι ανοιχτή, οι προτάσεις και οι ερμηνείες συχνά όσοι και οι συζητητές, στην καλύτερη περίπτωση προσθέτουν ένα ακόμη «επίπεδο χρήσης»….. Ωστόσο, πέρα από συζητήσεις και ερμηνείες, αδήριτη ανάγκη, η διάσωση και η προστασία!... Αυτός ο Σισύφειος δρόμος εκείνων που δεν μπορούν πια να ξεχωρίσουν το χέρι τους από το μαρμάρινο κεφάλι που τους έλαχε να σηκώνουν….   

 .…………………………………………………………………………………………………………………………………

 Ο Δρ. Στέλιος Λεκάκης είναι κλασικός αρχαιολόγος και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Newcastle, McCord Centre, Newcastle University, καθώς και μέλος της Εταιρείας Συμβούλων Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Βιογραφικό

Ο Στέλιος Λεκάκης σπούδασε κλασική αρχαιολογία και διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο University College London. Είναι Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Newcastle (αρχαιολογία, χαρακτηρισμός, πρόσληψη & διαχείριση του πολιτιστικού τοπίου) και διδάσκει Πολιτιστική Πολιτική στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου και Πολιτική Οικονομία στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Συνεργάζεται με ΜΚΟ και Πανεπιστήμια ως Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ιδιαίτερα σε προγράμματα συμμετοχικών στρατηγικών διαχείρισης και πολιτιστικής πληροφορικής. Μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε ακαδημαϊκά περιοδικά και συλλογικούς τόμους.

Περίληψη

"Do you love me? Like I love you"

Ερωτήματα προς τα Μάρμαρα, στρατηγικές διαχείρισής τους και η ψηφιακή προοπτική

Σε μια σύντομη επισκόπηση των κεντρικών ζητουμένων της πολιτιστικής πολιτικής του Υπουργείου Πολιτισμού, τα σχεδόν πενήντα χρόνια της ύπαρξής του, εύκολα διαπιστώνει κανείς, ότι οι περισσότερο προβεβλημένες και μάλλον επικοινωνιακά αποτελεσματικές επιλογές της διοίκησης ήταν εκείνες που απευθύνονταν στο θυμικό των κατοίκων της χώρας. Οι λόγοι, όπως συζητά η σχετική βιβλιογραφία των τελευταίων είκοσι ετών, είναι εύκολα προσδιορίσιμοι: η θέση που έχει η αρχαιότητα στην εθνική ταυτότητα, μια στρατηγική επιλογή, συστηματικά καλλιεργημένη από τη δημόσια εκπαίδευση από τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους. 

Η επιλογή αυτή, άκριτα υιοθετημένη και αναπαραγώμενη ad absurdum ακόμα και σήμερα, αποκτά νέο ενδιαφέρον -τουλάχιστον για το εγχώριο κοινό- αν συσχετιστεί με τις νέες τάσεις διαχείρισης μνημείων και μουσειακών συλλογών στην Ευρώπη, όπου ψηφιακές εφαρμογές προσβλέπουν στην καλλιέργεια ενσυναίσθησης (empathy) και παραμετροποποιημένης εμπειρίας επίσκεψης τόπων πολιτιστικού ενδιαφέροντος.

Ποιο όμως θα είναι το αποτέλεσμα υιοθέτησης μιας τέτοιας τροχιάς στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα; Μια συναισθηματική σύνδεση και ένας ενεργητικός αναστοχασμός με τα μάρμαρα μπορούν άραγε να συμβάλουν στην προστασία του πόρου αλλά και στην αποτελεσματικότερη πρόσληψή του ή μπορεί να προωθήσουν προβληματικές ερμηνείες τους; Και τελικά είναι μια τέτοια στρατηγική διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς σε ψηφιακό επίπεδο πρωτεύουσα για τη χώρα ή θα πρέπει να συζητήσουμε καταρχάς περισσότερο βασικές ανάγκες των μνημείων και των ανθρώπων γύρω από αυτά;

Μέσα από την ανακοίνωση αυτή θα εξετάσουμε πιθανά σενάρια στρατηγικού σχεδιασμού που σχετίζονται με την εικόνα, την πληροφορία αλλά και την ουσία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε δεύτερο επίπεδο και σε ένα περιβάλλον ολοένα αυξανόμενων «περιφράξεων» των δημόσιων αγαθών, θα συζητήσουμε τη δυναμική που προκύπτει αν θεωρήσουμε τον πολιτιστικό πόρο ως κοινό αγαθό, τις ισχύουσες ευρωπαϊκές πολιτικές, τα διαθέσιμα ψηφιακά εργαλεία και την προοπτική ανάπτυξης νέων μορφών κοινωνικότητας και κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα με πολιτιστικό πρόσημο. 

Ο στίχος «Do you love me? Like I love you» είναι δανεισμένος από το τραγούδι «Do you love me?» των Nick Cave & the Bad Seeds 1994. Let Love In. Mute Records.