Με τη λειτουργία στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αιανής του εκπαιδευτικού προγράμματος “ΑΙΑΝΗ: Γνωρίζω την πρωτεύουσα της Ελιμιώτιδας και την Άνω Μακεδονία” αναδεικνύεται ο παιδευτικός χαρακτήρας των αρχαιοτήτων.
Πρόκειται για την προσέγγιση του ιστορικού παρελθόντος μέσω των ευρημάτων της αραχαιολογικής έρευνας με τρόπο εύκολο, διασκεδαστικό και κατανοητό από τα παιδιά αλλά και από τους μεγαλύτερους, οι οποίοι δεν έχουν τις ειδικές γνώσεις.
Η αρχαιολογική γνώση οδηγεί στη γνώση της ιστορίας και την αυτογνωσία. Αποτελεί πεποίθησή μου ότι όποιος γνωρίζει καλά το παρελθόν σκέπτεται καλλίτερα για το μέλλον («ος αν τα παρεληλυθότα καλώς γνωρίζει άμεινον περί των μελλόντων βουλεύσει»).
Με βάση αυτή την πίστη άρχισαν από το 1988 τα μαθήματα αρχαιολογικής παιδείας στην Αιανή και είναι καιρός πλέον να συστηματοποιηθούν και να διευρυνθούν, γεγονός που προϋποθέτει οικονομική υποστήριξη για την απασχόληση προσωπικού και την προμήθεια εποπτικού υλικού.
Η συστηματική εφαρμογή του Προγράμματος, το οποίο σταδιακά εμπλουτίζεται, έχει ως στόχους:
- Την ενεργοποίηση των μαθητών με την ομαδική συμμετοχή σε εργασίες με κοινό στόχο χωρίς τον κακό ανταγωνισμό.
- Την εξοικείωση με τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία, την απόκτηση συναφών ενδιαφερόντων και τη μεταμόρφωσή τους σε ενεργητικούς επισκέπτες.
- Την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
- Την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης και σύνδεση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον.
- Την ευαισθητοποίηση και αναγνώριση της σημασίας των αρχαιοτήτων και της ανάγκης προστασίας της πολιτισμικής κληρονομιάς.
- Την κριτική σκέψη και την παρατηρητικότητα.
- Την εξάλειψη της μειωμένης αυτοεκτίμησης, κατάργηση της ξενομανίας και ανάπτυξη της αγάπης για τις ιδιαιτερότητες του έθνους και του λαού μας.
- Τη σωστή τουριστική αξιοποίηση με σεβασμό στο πολιτισμικό αγαθό.
- Τη διεκδίκηση να έχει μέλλον το ιστορικό παρελθόν μέσα από τη μέριμνα για τη διάσωση και όχι την καταστροφή των αρχαιολογικών χώρων.
Το Πρόγραμμα βασίζεται πρωταρχικά στην Αιανή, αλλά συγχρόνως επεκτεινόμενο περιλαμβάνει διάφορες θεματικές ενότητες που εμπλουτίζονται με το τοπικό αρχαιογνωστικό υλικό.
Ωστόσο, είναι δυνατόν οι ενότητες αυτές να έχουν ευρύτερο και γενικό χαρακτήρα και στην περίπτωση αυτή εξελίσσονται σε επί μέρους Εκπαιδευτικά Προγράμματα, τα οποία ανέρχονται σε δώδεκα, υποστηριζόμενα από ανάλογο εποπτικό υλικό, που υπάρχει και διατίθεται.
ΘΕΜΑΤΑ-ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Θεωρώ σημαντικό οι μαθητές ή άλλες ομάδες ατόμων να κατανοήσουν τη γεωγραφική θέση της Αιανής, της Ελιμιώτιδας και των υπόλοιπων διαμερισμέτων της Άνω Μακεδονίας, καθώς και το να προσανατολισθούν σωστά κατά την επίσκεψή τους στους δύο σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αιανής, δηλαδή της αρχαίας πόλης και της βασιλικής νεκρόπολης.
Η νέα ιστορική φυσιογνωμία πρέπει να γίνει κατανοητή από τα ευρήματα.
Ο αρχαιολόγος-εκπαιδευτής πρέπει να επιμείνει στις πρώιμες επιγραφές και στις αρχαιότητες, που αποδεικνύουν το οργανωμένο οικιστικό κέντρο της Αιανής από τα υστεροαρχαϊκά χρόνια, την ακμή, την οικονομική ευρωστία και το υψηλό πολιτισμικό επίπεδο, ταυτόσημο του υπόλοιπου ελληνισμού, από τα αρχαϊκά και κλασικά χρόνια.
Με παρόμοιο τρόπο πρέπει να υποδείξει τα νέα στοιχεία, που αφορούν στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού και συνδέονται με την παρουσία των βορειοδυτικών ελληνικών φύλων (Μακεδόνων και Δωριέων), καθώς και το μυκηναϊκό πολιτισμό.
Προτείνω επίσης να υποδειχθούν τα αρχαία, που δηλώνουν και παραπέμπουν σε θρησκευτικές πεποιθήσεις, στον αθλητισμό, την κατοικία, τη διατροφή, την ένδυση, την επικοινωνία μέσω αρχαίων οδών, τα νομίσματα και ανταλλαγές, τις τέχνες, τις ασχολίες, τη γραφή.
Με το δεδομένο της λειτουργίας Εκπαιδευτικού Προγράμματος επί πολλά έτη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αιανής, υπάρχει η δυνατότητα να οργανωθεί σειρά μαθημάτων κατά τομείς, με θεωρία και πρακτική εξάσκηση, πριν ή μετά τον περίπατο στους δύο σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους.
Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα επικεντρώνεται αρχικά σε δύο ενότητες «μαθημάτων», ώστε να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν πληρέστερη ενημέρωση σε σύντομο χρονικό διάστημα και καθίσταται πιο αναλυτικό σε δεύτερη φάση με το δεδομένο του χρόνου, της βούλησης και των υποδομών.
Α΄ ΕΝΟΤΗΤΑ:
1. Αρχαιολογία - ορισμός - στόχοι. Εξέλιξη - σταθμοί - εποχές - κλάδοι της αρχαιολογίας - ειδικότητες - συναφείς επιστήμες.
2. Ο χαρακτήρας και οι ιδιαιτερότητες της αρχαιολογικής έρευνας στην Άνω Μακεδονία.
3. Υλικά κατάλοιπα -τι και πώς στο χώρο. Εκπαίδευση επί τόπου (εντοπισμός αρχαιολογικού χώρου, χρονολογική ένταξη και χαρακτηρισμός).
Β΄ ΕΝΟΤΗΤΑ:
1. Αιανή - Ελίμεια-Ελιμιώτιδα - πηγές και αρχαιότητες. Άνω Μακεδονία.
2. Αναδρομή στην έως το ΄83 προανασκαφική έρευνα στην Αιανή. Αρχαιολογική γεωγραφία και ιστορική τοπογραφία.
3. Γνωριμία με τις ανασκαμμένες αρχαιότητες και τυχόν συμμετοχή σε περίοδο ανασκαφής.
4. Επισκέψεις στους αρχαιολογικούς χώρους και πρακτικές ασκήσεις στην αναγνώριση αρχαιοτήτων.
