Μυρσίνη Ζορμπά: "Η έκθεση συνδυάζει την εμπειρία του ιστορικού παρελθόντος με εκείνο το υλικό που είναι απαραίτητο για την κατανόηση των αρχαιοτήτων από το μη ειδικό κοινό"
Την Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου πραγματοποιούνται τα εγκαίνια της έκθεσης "Κρήτη. Αναδυόμενες πόλεις: Άπτερα - Ελεύθερνα - Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωντανεύουν", που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και οι Περιφερειακές Διευθύνσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (Εφορείες Αρχαιοτήτων Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου).
Η έκθεση περιγράφει τη ζωή τριών αρχαίων πόλεων της Κρήτης —της Απτέρας, της Ελεύθερνας και της Κνωσού— από τη γέννησή τους, την εξέλιξή τους με το πέρασμα του χρόνου, την εγκατάλειψή τους, καθώς και όσα ανέδειξαν οι νεότερες ανασκαφές και έρευνες.
Τη δυνατότητα που δίνει η έκθεση στον επισκέπτη να περιηγηθεί από την απώτατη αρχαιότητα μέχρι τη νεότερη ιστορία της Κρήτης τονίζει σε τοποθέτησή της η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Μυρσίνη Ζορμπά: "Είναι έτσι σχεδιασμένη η έκθεση ώστε να συνδυάζει την "υψηλή" εμπειρία του ιστορικού παρελθόντος με εκείνο το συνοδευτικό και επεξηγηματικό υλικό που είναι απαραίτητο για την προσέγγιση της έκθεσης από το μη ειδικό κοινό, από τους επισκέπτες που δεν έχουν γνώσεις αρχαιολογίας ούτε είναι εξοικειωμένοι με την ιστορία και την τοπογραφία της Κρήτης".
Η έκθεση παρουσιάζει 500 περίπου αρχαιότητες από τις τρεις πρωτεύουσες πόλεις της «Εκατόμπολης» Κρήτης, οι οποίες ζωντανεύουν μέσα από νέες ανασκαφές αλλά και παλαιά ευρήματα που εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό. Ορισμένες μάλιστα από τις αρχαιότητες αυτές ξεχωρίζουν μέσα από προσωποποιημένες ιστορίες που τις συνοδεύουν. Εποπτικό υλικό, κείμενα, χάρτες και σχέδια, οπτικοακουστικό υλικό και μουσειογραφικές καινοτομίες συνθέτουν ένα πλαίσιο που βοηθά τον επισκέπτη να κατανοήσει τον χώρο, την πορεία του στον χρόνο, τη θέση των πόλεων αυτών στον κόσμο.
Αναφερόμενη στον τρόπο που είναι οργανωμένη η έκθεση, η υπουργός Μυρσίνη Ζορμπά σημειώνει: "Η χρονολογική και θεματική οργάνωσή της έκθεσης, ο λεπτομερής και διαφωτιστικός κατάλογός της, η ένταξη των εκθεμάτων στο ιστορικό τους πλαίσιο, η ανασύνθεση της ιστορικότητας της Κρήτης μέσα από την ιστορία των τριών πόλεων στις οποίες επικεντρώνεται η έκθεση, είναι θεμελιακά στοιχεία μιας προσέγγισης που θεωρεί ότι η αρχαιολογία είναι και πολιτισμική πρακτική".
Η έκθεση πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου, του Πανεπιστημίου Κρήτης-Κέντρο Μελέτης Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας, της Βρετανικής Σχολής Αθηνών-Στρωματογραφικό Μουσείο Κνωσού και με τη σύμπραξη ιδρυμάτων που δανείζουν αναγεννησιακούς χάρτες και βιβλία, όπως η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών-Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου και το Μουσείο Μπενάκη.
Η έκθεση υλοποιείται με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης.
Ακολουθεί ολόκληρη η τοποθέτηση της υπουργού Μυρσίνης Ζορμπά:
To Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης — σημείο αναφοράς στην πόλη — χάρη στη μόνιμη συλλογή του, χάρη στις εκθέσεις του, και χάρη στις εκδηλώσεις και συζητήσεις που κατά καιρούς οργανώνει.
Τώρα με την έκθεση "Κρήτη. Αναδυόμενες πόλεις: Άπτερα - Ελεύθερνα - Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωντανεύουν" μας προσφέρει την εξαιρετική ευκαιρία να περιηγηθούμε στον ιστορικό χρόνο στην Κρήτη.
Μια έκθεση έτσι σχεδιασμένη, ώστε να συνδυάζει την "υψηλή" (sublime) εμπειρία του ιστορικού παρελθόντος με εκείνο το συνοδευτικό και επεξηγηματικό υλικό που είναι απαραίτητο για την προσέγγιση από το μη ειδικό κοινό, από τους επισκέπτες που δεν έχουμε γνώσεις αρχαιολογίας, να κατανοήσουμε τη θέση των πόλεων αυτών στον κόσμο.
Αναμφισβήτητα, η αρχαιολογική αξία των ευρημάτων που εκτίθενται είναι μεγάλη και ιδιαίτερη. Περιμένουμε με διανοητική περιέργεια το νέο φως που θα ρίξουν τα ευρήματα αυτά στο απώτατο παρελθόν της Κρήτης και στις πολιτισμικές αναφορές της εποχής. Όμως, υπάρχει μια επίσης ενδιαφέρουσα πλευρά της έκθεσης, μια ευρύτερη συζήτηση που ξεκινά από το γιατί ενδιαφερόμαστε για το παρελθόν και φθάνει στα ζητήματα επανα-νοηματοδότησης του παρελθόντος και της πολιτισμικής κληρονομιάς. Αυτό που θα ονομάζαμε ποιητική του νοήματος για το παρελθόν, η ανασύνθεση της ιστορικότητας της Κρήτης μέσα από την ιστορία των τριών πόλεων στις οποίες επικεντρώνεται η έκθεση είναι θεμελιακό στοιχείο μιας προσέγγισης που θεωρεί ότι η αρχαιολογία είναι και πολιτισμική πρακτική. Που θεωρεί, δηλαδή, ότι η αρχαιολογία δεν απευθύνεται μόνο στην επιστημονική κοινότητα, αλλά αποκτά νόημα μέσα και από τον διάλογό της με το δημόσιο χώρο.
Διότι τα ίχνη δεν μαρτυρούν την ιστορία τους αν δεν ξέρουμε να τα ρωτήσουμε για όσα μπορούν να μας πουν. Συχνά ξεχνάμε ότι η ίδια η διαδικασία της ανασκαφής, εξαρτάται κυρίως από την κατάρτιση, τη διορατικότητα και από τον ίδιο το διανοητικό χάρτη του αρχαιολόγου, των φοιτητών, των εργατοτεχνιτών, ολόκληρης της ομάδας που βρίσκεται στην ανασκαφή την ώρα της αβεβαιότητας. Σε αυτούς οφείλουμε, όλοι εμείς οι επισκέπτες της έκθεσης, ένα μεγάλο ευχαριστώ για ότι κάνουν ορατές σε μας πόλεις που θα παρέμεναν διαφορετικά αφανείς.
Για τη συνεργασία και το αποτέλεσμα εργάστηκαν πολλοί άνθρωποι και τους αξίζουν συγχαρητήρια. Επίσης αξίζουν συγχαρητήρια στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου, στο Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας και στο Κέντρο Μελέτης Πανεπιστημίου Κρήτης, στη Βρετανική Σχολή Αθηνών, στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, στο Μουσείο Μπενάκη, στο Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου και στο Ίδρυμα Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte της Μαδρίτης.
Εγκαινιάζοντας αυτή την έκθεση, κάνω την ευχή: να την επισκεφθούν όσο γίνεται περισσότεροι συμπολίτες μας κι ανάμεσά τους όσο γίνεται περισσότερα παιδιά και νέοι. Γιατί μέσα από τη ματιά τους γίνεται η μεταφορά των νοημάτων από το παρελθόν στο μέλλον.
