Κατά τις εργασίες κατασκευής του δικτύου αποχέτευσης στον οικισμό του Σταυρού, έργο που πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ, διενεργήθηκε μικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα σε δύο διαφορετικές θέσεις εντός του σύγχρονου οικισμού. Το έργο θα συνεχιστεί κατά το 2016.
Άγιοι Θεόδωροι
Η θέση Άγιοι Θεόδωροι βρίσκεται ανάμεσα στον Κάτω και Άνω Σταυρό και είναι γνωστή από την τυχαία εύρεση οστεοφυλάκιου όψιμων παλαιοχριστιανικών χρόνων[1] και από ανασκαφές οικοπέδων όπου ανασκάφηκαν τμήματα νεκροταφείου με μεγάλη διάρκεια ζωής, που ξεκινά τουλάχιστον στους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους[2] και σχεδόν χωρίς διακοπή[3] φτάνει στους παλαιοχριστιανικούς[4]. Η μετατόπιση του νεκροταφείου κατά περιόδους διαφαίνεται από την ανάπτυξη τμημάτων του πάνω σε αρχαιότερα οικοδομικά κατάλοιπα[5], αλλά και από την σαφήνεια και διαφοροποίηση των χρονικών ορίων κάθε ανασκαμμένου τμήματος.
Η ανασκαφική έρευνα διενεργήθηκε τον Ιούνιο και έως τα μέσα περίπου Ιουλίου χωρίς να ολοκληρωθεί, λόγω της διακοπής εργασιών του αναδόχου του έργου[6]. Ξεκίνησε στην ανώνυμη οδό που βρίσκεται το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων, και σε απόσταση μερικών μόνο μέτρων από το οστεοφυλάκιο των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Ερευνήθηκε μήκος εφτά μέτρων του αγωγού σε βάθος περίπου 1,5 μ. από την επιφάνεια του οδοστρώματος και ήρθαν στο φως οκτώ τάφοι, εκ των οποίων οι δύο ήταν κτιστοί κιβωτιόσχημοι με κάλυψη μεγάλων πελεκημένων μαρμαρόλιθων (Εικ. 1), ο ένας λακκοειδής με ίδιου τύπου κάλυψη και οι υπόλοιποι πέντε κεραμοσκεπείς-παιδικοί (Εικ. 2). Από τους τελευταίους οι τέσσερις ανήκουν στον τύπο του καλυβίτη. Όλοι ήταν προσανατολισμένοι στον άξονα Ανατολής-Δύσης, και μόνο δύο παρουσίαζαν μικρή απόκλιση προς τα βόρεια. Οι τάφοι έχουν διαταράξει στρώμα καταστροφής από κεραμίδια στέγης των ύστερων ελληνιστικών χρόνων με μεγάλη συγκέντρωση υπολειμμάτων εκκαμίνευσης. Η έρευνα δεν ολοκληρώθηκε και θα συνεχιστεί στα βαθύτερα στρώματα και σε συνολικό μήκος του αγωγού εκατό περίπου μέτρων.
[1] Σ. Σαμπανοπούλου, Δίκτυο Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας (νομοί Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πιερίας). Πρόσωπο και Χαρακτήρας, Τετράδια Αρχαιολογίας 5, (επιμ. Χ. Μπακιρτζής), Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2007, 103. Το οστεοφυλάκιο είχε ερευνήσει ο Ι. Κανονίδης τον Απρίλιο του 1997 και τα ανασκαφικά στοιχεία περιέχονται στην αριθμ.2826/11-4-1997 αναφορά του.
[2] Π. Αδάμ-Βελένη, ΑΔ 54, 1999, Χρονικά Β2, Αθήνα 2006, 553-554 (οικόπεδο Κόνιαρη, με ταφές που χρονολογούνται στον 1ο π.Χ.-1ο μ.Χ. αιώνα)
[3] Κ. Σισμανίδη - Μ. Βιολατζή, Ρωμαϊκό νεκροταφείο στον Σταυρό Νομού Θεσσαλονίκης, ΑΕΜΘ 21, 2007, Θεσσαλονίκη 2010, 303-310 (οικόπεδα Γαρδίκη και Μαλαμούδη, με ταφές των 2ου και 4ου αι. μ.Χ.).
[4] Ι. Καρλιάμπας, ΑΔ, 2010, Χρονικά, υπό έκδοση, (οικόπεδο Κωνσταντικάκη) και σημ.2
[5] Βλ. ανωτέρω, οικόπεδο Κωνσταντικάκη.
[6] Στην ανασκαφή εργάστηκαν οι αρχαιολόγοι Αταλάντη Μπέτσιου και Μαρία Κισσανδράκη.
