Η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Ρουκουνιώτη στη Σύμη, κτισμένη σε πλάτωμα καλλιεργήσιμης γης στην περιοχή μέσα Νημοράκι, στον Έρεικα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα οχυρωμένου μοναστηριακού συγκροτήματος της περιόδου της ιπποτοκρατίας στο νησί. Η μονή ανεγέρθηκε τον 14ο αι. και διαδοχικές οικοδομικές φάσεις, μέχρι τον 19ο αι., τροποποίησαν τη μορφή και τη δομή της, προσδίδοντας στον αρχιτεκτονικό ρυθμό της εντυπωσιακό φρουριακό χαρακτήρα. Αξιοσημείωτη ιδιαιτερότητα αποτελεί η διώροφη μορφολογία των δύο καθολικών, τα οποία κτίστηκαν στον πυρήνα του συγκροτήματος, το ένα υπεράνω του άλλου, προκειμένου να καλύψουν τις αυξανόμενες λειτουργικές ανάγκες των μοναχών. Γύρω από τα καθολικά οικοδομήθηκαν βοηθητικοί χώροι, μαγειρείο, φούρνος, τραπεζαρία και κελιά, διατεταγμένα σε τρία επίπεδα, καθώς και ηγουμενείο και ναΰδριο αφιερωμένο στον Άγιο Σώζοντα. Η μονή διέθετε επίσης δεξαμενές νερού, στάβλο, ελαιοτριβείο και αλώνι.
Εκτός από την αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα του συγκροτήματος, εντύπωση προκαλεί και ζωγραφικός του διάκοσμος που καλύπτει το εσωτερικό των δύο καθολικών και τμήματα του εξωνάρθηκα και του πρόναου του κάτω καθολικού. Το κάτω καθολικό διακοσμείται με τοιχογραφίες του 14ου/ 15ου αι., ενώ το άνω καθολικό με μεταβυζαντινές τοιχογραφίες του 1738, φιλοτεχνημένες από τον ντόπιο ζωγράφο Γρηγόριο τον Συμαίο.
Το έργο είχε στόχο την αποκατάσταση των προβλημάτων υγρασίας και εμφάνισης ρηγματώσεων στις λιθοδομές των ναών, την απομάκρυνση νεότερων αυθαιρεσιών, τη συντήρηση και ανάδειξη του πλούσιου εικονογραφικού προγράμματος των εκκλησιών και τη διευθέτηση των ηλεκτρομηχανολογικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων.
Στους χώρους της παλαιάς τραπεζαρίας και του ελαιοτριβείου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, φορέας υλοποίησης του έργου της συντήρησης και αποκατάστασης του μοναστηριακού συγκροτήματος, οργάνωσε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κρήτη και Νήσοι Αιγαίου 2007-2013», μόνιμη έκθεση των λειτουργικών αντικειμένων και των αντικειμένων καθημερινής χρήσης της μονής.
Υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 (Επιχειρησιακό πρόγραμμα Κρήτης και νήσων Αιγαίου)
