Το υποέργο αφορά την ανάδειξη του μεγαλύτερου μέρους της δεύτερης στάσης του αρχαιολογικού περιπάτου πόλεως Κω, που περιλαμβάνει το νότιο τμήμα της αρχαίας αγοράς με τα δημόσια κτήρια και ιερά (ανατολική και δυτική κιονοστοιχία, ρωμαϊκή θόλος, δημόσιο κτήριο με περίστυλο αίθριο, βωμός του Διονύσου, ναός των Ατταλιδών), της ρωμαϊκής οικίας δυτικά της αγοράς (γνωστής ως Οικία των Χαλκών) και της παλαιοχριστιανικής οικίας νότια της αναστηλωμένης ρωμαϊκής οικίας (Casa Romana).
Α. Ανάδειξη ανατολικής κιονοστοιχίας νότιου τμήματος αγοράς
Τμήμα της ανατολικής στοάς της αγοράς εντοπίστηκε κατά τη διενέργεια δοκιμαστικών ανασκαφικών τομών την περίοδο 1994-1995 από την ΚΒ΄ ΕΠΚΑ. Πραγματοποιήθηκε γενική εξομάλυνση του εδάφους στο επίπεδο της σύγχρονης πόλης και αποδόθηκε η θέση, η πορεία και η κάτοψη της ανατολικής στοάς της αγοράς σε κλίμακα 1:1 επί του εδάφους και εν είδει καθιστικών από οπλισμένο σκυρόδεμα. Οι εσωτερικοί χώροι των καταστημάτων επιστρώθηκαν με χρωματιστό βότσαλο επικάλυψης, ενώ το δάπεδο της ανατολικής στοάς και η οδός ανάμεσα στα καταστήματα, που λειτουργούν συγχρόνως ως διαδρομές περιήγησης, με γαρμπίλι. Ακολούθησαν φυτεύσεις και τοποθέτηση καθιστικών, ενώ στον ίδιο χώρο τοποθετήθηκε η ενημερωτική πινκακίδα. Μετά το πέρας των εργασιών ανάδειξης, δημιουργήθηκε ένας νέος χώρος αναψυχής και εκπαιδευτικών προγραμμάτων με θέμα την αρχαία αγορά.
Β. Ανάδειξη δυτικής κιονοστοιχίας νότιου τμήματος αγοράς
Πραγματοποιήθηκε γενικός καθαρισμός του χώρου και των επιμέρους κατασκευών, ενώ σε διερευνητικές τομές εντοπίστηκε η θέση και η πορεία της δυτικής κιονοστοιχίας σε δυο διαδοχικές οικοδομικές φάσεις του μνημείου. Κατά τις ανασκαφικές εργασίες στο ακίνητο αποκαλύφθηκε ακόμη τμήμα από την πλατεία της αγοράς με θεμέλια βάθρων, αγωγούς ύδρευσης και αποχέτευσης και άλλες κατασκευές. Ως κάλυψη του αποχετευτικού αγωγού είχε χρησιμοποιηθεί μνημειακή ενεπίγραφη στήλη της εποχής του Αυγούστου. Λόγω της μοναδικής σπουδαιότητάς της ως προς το περιεχόμενο του κειμένου και ως προς το μέγεθος (πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες στήλες στην περιοχή του Αιγαίου, ύψους 3,63μ.), κατασκευάστηκε αντίγραφο από τσιμέντο, το οποίο τοποθετήθηκε στη βάση που ήταν αρχικά στημένη η στήλη. Τέλος, καταργήθηκε το νοτιότερο τμήμα της οδού Μεροπίδος, με σκοπό την ενοποίηση με όμορο ακίνητο στο οποίο έχει αποκαλυφθεί μέρος της πλατείας και της ανατολικής στοάς της αγοράς (η ανάδειξη του ακινήτου έγινε με χρηματοδότηση από τον Ε.Ο.Χ.). Ακολούθησαν ανασκαφικές εργασίες και αποκαλύφθηκε το βόρειο ήμισυ της μνημειώδους θόλου των αυτοκρατορικών χρόνων.
Στο πλαίσιο του έργου επιχωματώθηκαν οι ανασκαφικές τομές και έγιναν εργασίες ισοστάθμισης των χώρων. Η περιοχή της πλατείας του μνημείου καλύφθηκε με γεωύφασμα και επιστρώθηκε με γαρμπίλι. Το βόρειο όριο του ανασκαφικού χώρου διαμορφώθηκε με κλίση 60%, για να αποφευχθεί ενδεχόμενη κατάρρευση των επιχώσεων και στη συνέχεια καλύφθηκε με στρώμα οπλισμένου σκυροδέματος και με την τεχνική της αισθητικής επίπασης, ώστε να προσομοιάζει σε χωμάτινη παρειά. Έγιναν ακόμη εργασίες συντήρησης της υφιστάμενης βόρειας και ανατολικής περίφραξης και των στηθαίων του ακινήτου, κατασκευάστηκε νέο στηθαίο σε τμήμα του ανατολικού ορίου του και τοποθετήθηκε μεταλλική περίφραξη. Για τη συγκράτηση των πρανών στο νότιο όριο του ακινήτου, κατά μήκος της οδού Πεισάνδρου, κατασκευάστηκε στηθαίο από οπλισμένο σκυρόδεμα, το οποίο στηρίζεται σε οχτώ θεμελιολωρίδες εγκιβωτισμένες στο βόρειο πεζοδρόμιο της οδού, οι οποίες λειτουργούν ως στοιχεία αντιστήριξης. Στο στηθαίο επί των οδών Μεροπίδος και Πεισάνδρου, καθώς και στο τμήμα της οδού άνωθεν του μνημείου της ρωμαϊκής θόλου, τοποθετήθηκε ανοξείδωτο κιγκλίδωμα. Η ενημερωτική πινακίδα τοποθετήθηκε στο βόρειο πεζοδρόμιο της οδού Πεισάνδρου. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν με τον φωτισμό των επιμέρους μνημείων.
Γ. Ανάδειξη βωμού Διονύσου και ναού Ατταλιδών
Ο χώρος λειτουργεί ως αρχαιολογικό πάρκο ήδη από την εποχή της Ιταλοκρατίας. Πραγματοποιήθηκαν αποψιλώσεις και καθαρισμοί, αφαιρέθηκαν οι επιφανειακές επιχώσεις για να αποκαλυφθούν πλήρως οι αρχαίες κατασκευές. Στο εσωτερικό του βωμού του Διονύσου έγινε δοκιμαστική ανασκαφική τομή, ενώ ακολούθησαν εργασίες ισοστάθμισης και οι εσωτερικοί χώροι του βωμού και του ναού επιστρώθηκαν με χρωματιστό βότσαλο επικάλυψης. Ακολούθησαν οι εργασίες συντήρησης των αρχαιολογικών καταλοίπων. Σημαντικές ήταν οι επεμβάσεις στα υφιστάμενα λιθόκτιστα περιμετρικά τοιχία αντιστήριξης του αρχαιολογικού χώρου: έγιναν στερεωτικές εργασίες και νέα αρμολογήματα στο δυτικό και στο μεγαλύτερο μέρος του βόρειου τοιχίου, μέρος του οποίου ανατάχθηκε, καθώς είχε εν μέρει καταπέσει, ενώ ανυψώθηκε ολόκληρο το ανατολικό τοιχίο. Για την ενοποίηση του χώρου με το όμορο προς ανατολικά ακίνητο, κατασκευάστηκε λιθόκτιστη κλίμακα σε δυο σκέλη. Στο νότιο όριο του αρχαιολογικού χώρου διαμορφώθηκε με κλίση το νότιο πρανές και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε φύτευση για τη συγκράτηση των χωμάτων. Τέλος, τοποθετήθηκε πινακίδα πληροφόρησης και φωτίστηκαν τα μνημεία.
Δ. Ανάδειξη ρωμαϊκού κτηρίου με περίστυλο αίθριο
Κατά τις ανασκαφές της ΚΒ΄ Ε.Π.Κ.Α την περίοδο 1992-1993, αποκαλύφθηκε η νοτιοανατολική γωνία δημόσιου κτηρίου με περίστυλο αίθριο και ψηφιδωτά δάπεδα των αυτοκρατορικών χρόνων, με είσοδο από τη δυτική στοά της αγοράς, από την οποία εντοπίστηκε ο τοίχος του βάθους. Στο πλαίσιο του έργου πραγματοποιήθηκε συμπληρωματική ανασκαφική έρευνα και αποκαλύφθηκαν το νότιο όριο του κτηρίου και η θέση της δυτικής κιονοστοιχίας της αγοράς.
Για την ανάδειξη του δημόσιου κτηρίου, έγιναν εκτεταμένες αποψιλώσεις και καθαρισμοί, αποχωματώσεις, εργασίες συντήρησης των τοίχων, των δαπέδων και των λοιπών κατασκευών. Τα ψηφιδωτά δάπεδα του περιστυλίου καλύφθηκαν με γεωύφασμα και χρωματιστό βότσαλο για να προστατευτούν από τις καιρικές συνθήκες, ενώ η επιφάνεια του αιθρίου επιστρώθηκε με γαρμπίλι. Με τη διαφοροποίηση των υλικών επικάλυψης γίνεται άμεσα αντιληπτή η διάκριση ανάμεσα στους εσωτερικούς και τους υπαίθριους χώρους του οικοδομήματος. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών στις διερευνητικές τομές, επιχωματώθηκαν τα ανατολικότερα από τα ανασκαφικά τετράγωνα και διαμορφώθηκαν τα περιμετρικά πρανή με κλίση 60%, τα οποία καλύφθηκαν με την τεχνική της αισθητικής επίπασης. Περιμετρικά του ανασκαφικού χώρου κατασκευάστηκε χαμηλό στηθαίο από οπλισμένο σκυρόδεμα και τοποθετήθηκε ανοξείδωτη περίφραξη, με είσοδο και κλίμακα καθόδου-ανόδου για το προσωπικό της Υπηρεσίας. Το δημόσιο κτήριο αναδεικνύεται με τον φωτισμό του και με την ενημερωτική πινακίδα.
Στην επιφάνεια του ακινήτου είχαν αποθηκευτεί αρχιτεκτονικά μέλη που προέρχονται από την ανατολική στοά της αγοράς, τα οποία μεταφέρθηκαν στο ακίνητο όπου είχαν αρχικά αποκαλυφθεί. Ακολούθησαν εκτεταμένες εργασίες ισοστάθμισης της επιφάνειας και φυτεύσεις. Στους σκιερούς χώρους τοποθετήθηκαν καθιστικά από τραβερτίνη λίθο και κατασκευάστηκαν λιθόκτιστα καθιστικά. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν με τη διαμόρφωση της αρχαιολογικής διαδρομής, μέσω της οποίας συνδέονται οι χώροι όπου αναπτύσσονται η δυτική στοά της αγοράς με την πλατεία και τη θόλο και ο αρχαιολογικός χώρος του βωμού του Διονύσου και του ναού των Ατταλιδών.
Στο βόρειο όριο του ακινήτου διενεργήθηκε ανασκαφική τομή και αποκαλύφθηκε το νότιο όριο της θόλου των αυτοκρατορικών χρόνων, το βόρειο ήμισυ της οποίας εντοπίστηκε στα όρια της οδού Μεροπίδος. Η τομή επιχωματώθηκε, μετά από την επικάλυψη των καταλοίπων με γεωύφασμα, προκειμένου να συνεχιστούν μελλοντικά οι ανασκαφικές εργασίες για την πλήρη αποκάλυψη του μνημείου.
Ε. Ανάδειξη Οικίας των Χαλκών
Η οικία των αυτοκρατορικών χρόνων δυτικά της αγοράς ανασκάφηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Υπηρεσία. Πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες αποψιλώσεις και καθαρισμοί του ανασκαφικού χώρου, αφαιρέθηκαν οι επιφανειακές επιχώσεις και αποκαλύφθηκαν τα δάπεδα της οικίας και άλλες κατασκευές (δυο κλίμακες, impluvium). Προκειμένου να προστατευτούν τα εύθραυστα δάπεδα από τις καιρικές συνθήκες, καλύφθηκαν με γεωύφασμα και επιστρώθηκαν με χρωματιστό βότσαλο, ενώ για την προστασία των επιχρισμάτων, πραγματοποιήθηκαν επιλεκτικά εργασίες συντήρησης των τοιχοποιιών. Ακόμη, ανατάχθηκε το λιθόκτιστο τοιχίο αντιστήριξης των πρανών στη νοτιοδυτική γωνία της οικίας, ολοκληρώθηκε ο εξωραϊσμός της υφιστάμενης νότιας, ανατολικής και δυτικής περίφραξης του αρχαιολογικού χώρου (συντήρηση των χαλύβδινων επιφανειών, επικάλυψη του στηθαίου με τσιμεντοκονία), ενώ αντικαταστάθηκε η βόρεια περίφραξη του ακινήτου και τοποθετήθηκε θύρα εισόδου για το προσωπικό της Υπηρεσίας. Η ενημερωτική πινακίδα τοποθετήθηκε επί της οδού Πεισάνδρου.
ΣΤ. Ανάδειξη παλαιοχριστιανικής οικίας νότια της Casa Romana
Οι εργασίες ανάδειξης της οικίας ξεκίνησαν με εκτεταμένες αποψιλώσεις και τους καθαρισμούς. Ακολούθησαν η αφαίρεση των επιφανειακών επιχώσεων και η αποκάλυψη των δαπέδων της οικίας, καθώς και η συντήρηση των αρχαίων τοιχοποιιών και δαπέδων και οι ανατάξεις τοίχων. Τέλος, έγιναν εργασίες ισοστάθμισης των χώρων και επιστρώσεις με γαρμπίλι.
Ζ. Διαμόρφωση δεσμευμένου τμήματος της οδού Πεισάνδρου
Στο δεσμευμένο τμήμα της οδού Πεισάνδρου, μήκους 33μ., όπου πρόκειται μελλοντικά να καταργηθεί προκειμένου να γίνουν ανασκαφικές εργασίες για την πλήρη αποκάλυψη της θόλου των αυτοκρατορικών χρόνων, δημιουργήθηκαν κτιστές κατασκευές, οι οποίες φυτεύτηκαν με καλλωπιστικά φυτά. Η οδός και το νότιο πεζοδρόμιό της επιστρώθηκαν με γαρμπίλι, προκειμένου να είναι προσπελάσιμοι από τους επισκέπτες.
Η. Έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων
Εκδόθηκε ενημερωτικό φυλλάδιο στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα καθώς και στο σύστημα Braille.
Υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 (Επιχειρησιακό πρόγραμμα Κρήτης και νήσων Αιγαίου)
