​O ναός της Παναγίας στο Πύθιο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μεταβυζαντινά μνημεία της επαρχίας Ελασσόνας λόγω του σύνθετου αρχιτεκτονικού του χαρακτήρα και του αξιόλογου τοιχογραφικού διακόσμου που διατηρεί. Βρίσκεται στο νεκροταφείο του χωριού και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Υπήρξε καθολικό μονής, η οποία καταστράφηκε πιθανόν στα τέλη του 18ου αι. Η αρχική του φάση χρονολογείται στον 11ο-12ο αι. και μέχρι τον 18ο αι. γνώρισε διάφορες επισκευές και προσθήκες. Από το συγκρότημα της μονής σήμερα διατηρούνται εκτός του καθολικού  ένας ημιυπόγειος χώρος, γνωστός ως κρύπτη, τμήμα του λιθόκτιστου περιβόλου της, το κυκλικό κωδωνοστάσιό της καθώς  και τα θεμέλια βοηθητικών χώρων που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκει των πρόσφατων εργασιών.Η παλαιότερη φάση της τοιχογράφησης του ναού ανάγεται στον 16ο αι. Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων εργασιών συντήρησης, οι τοίχοι του ναού ενισχύθηκαν και στερεώθηκαν με συρραφές των ρωγμών, τοπικές ανακτήσεις και βαθιά αρμολογήματα, σύμφωνα με τις αναλύσεις κονιαμάτων που προηγήθηκαν. Οι ξυλοδεσιές των εξωτερικών όψεων συντηρήθηκαν και όπου δεν ήταν δυνατό αντικαταστάθηκαν με νέες. Στον κυρίως ναό αφαιρέθηκε η τσιμεντόστρωση και αποκαλύφθηκε το αρχικό λιθόστρωτο δάπεδο, ενώ στο Ιερό Βήμα και στο νάρθηκα, όπου δε σωζόταν καλά επιστρώθηκαν πεπλατυσμένοι λίθοι, τοποθετημένοι σε υπόστρωμα άμμου. Για την ενίσχυση της στατικής επάρκειας του μνημείου τοποθετήθηκαν ανοξείδωτοι μεταλλικοί ελκυστήρες. Οι παλαιοί ξύλινοι ελκυστήρες συντηρήθηκαν.Κατασκευάστηκε ξύλινη ψευδοροφή, συντηρήθηκαν τα στασίδια, η δίφυλλη εσωτερική θύρα και αντικαταστάθηκαν τα παλαιά κουφώματα από νέα, όμοιας μορφής. Στην κρύπτη απομακρύνθηκαν οι όγκοι των χωμάτων που κάλυπταν την καμάρα της, έγινε καθαρισμός και εξυγίανση της λιθοδομής και βαθύ αρμολόγημα. Στεγανοποιήθηκε με κατάλληλα αδρανή υλικά και κατασκευάστηκε αποστραγγιστική τάφρος εξωτερικά της βόρειας πλευράς της. Συντηρήθηκε το λιθόστρωτο μεταξύ του ναού και της κρύπτης και κατασκευάστηκε νέο λιθόστρωτο ανατολικά του περιβόλου της μονής. Διαμορφώθηκε ο αύλειος χώρος και πρόσβαση για ΑμεΑ και τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες. Συντηρήθηκαν οι τοιχογραφίες του ναού, των εικόνων του τέμπλου και ελήφθησαν προληπτικά μέτρα συντήρησης του τέμπλου.                                                     

Στόχος των εργασιών ήταν η διατήρηση του κτιριακού συνόλου, καθώς η προχωρημένη φθορά των τοίχων, λόγω της μακρόχρονης εισροής υδάτων, κινδύνευε να προκαλέσει την κατάρρευσή του. Επίσης, από αισθητικής άποψης η εικόνα που παρουσίαζε το μνημείο και ο περιβάλλων χώρος του δεν ήταν ικανοποιητική, παρά τις κατά καιρούς επισκευές για τη διατήρησή του. Οι εργασίες απέβλεπαν σε μια ενιαία αντιμετώπιση των προβλημάτων του ναού, στην ολοκλήρωση της συντήρησης και αποκατάστασης του κτιριακού συγκροτήματος και στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του, ώστε να καταστεί το μνημείο επισκέψιμο. 

Εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Θεσσαλία-Στερεά Ελλάδα-Ήπειρος 2007-2013"

Χρηματοδότες: Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων Ελλάδας και την Ευρωπαϊκή Ένωση​