Από 15 έως 29 Σεπτεμβρίου 2015 ολοκληρώθηκε η ενάλια αρχαιολογική έρευνα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων με την υποστήριξη του Ιδρύματος R.P.M. Nautical Foundation στους Φούρνους Ικαρίας. Η έρευνα είχε ως σκοπό τον εντοπισμό, καταγραφή, τεκμηρίωση και μελέτη αρχαίων και μεσαιωνικών ναυαγίων στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων, που λόγο γεωγραφικής θέσης έπαιξε διαχρονικά έναν καίριο ρόλο στην ναυσιπλοϊα και την εμπορευματική διακίνηση στο Ανατολικό Αιγαίο.
Η επιφανειακή διερεύνηση πραγματοποιήθηκε με χρήση αναπνευστικών συσκευών (S.C.U.B.A.) και με περιορισμένη χρήση υποβρύχιου τηλεκατευθυνόμενου οχήματος (R.O.V.) και επικεντρώθηκε κυρίως σε παράκτιες θέσεις και βάθη έως 50 μέτρα.
Εντοπίστηκαν και τεκμηριώθηκαν ίχνη από 22 συνολικά ναυάγια που χρονολογούνται από την αρχαϊκή περίοδο έως και τους προεπαναστατικούς χρόνους με την πλειονότητα τους να χρονολογείται μεταξύ του 3ου και του 7ου αιώνα μ.Χ., περίοδος κατά την οποία οι διελεύσεις εμπορικών πλοίων από τους Φούρνους παρουσίασαν την μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα.
Στα πλέον αξιόλογα ευρήματα συμπεριλαμβάνονται ένα ναυάγιο με σαμιακούς αμφορείς, χρονολογούμενο στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., ένα ναυάγιο ύστερης κλασικής περιόδου με φορτίο χιακών αμφορέων και πίθων, τρία ναυάγια με φορτία αμφορέων που προέρχονται από περιοχές της Μαύρης Θάλασσας και χρονολογούνται από τον 3ο έως και τον 6ο αιώνα μ.Χ. και ένα ναυάγιο με αμφορείς από την Συρία – Παλαιστίνη, του 3ου – 4ου αιώνα μ.Χ. Η εκτενής ποικιλομορφία των φορτίων και η εύρεση πολλών ναυαγίων με επείσακτα, εκτός Αιγαίου, φορτία, φαίνεται να δηλώνει ότι οι Φούρνοι έπαιξαν ένα υπερ-τοπικό ρόλο ως κόμβος θαλάσσιας εμπορικής διακίνησης σε ένα ευρύτερο δίκτυο εμπορικών επαφών κατά την αρχαιότητα. Αρκετά από τα φορτία αμφορέων που διερευνήθηκαν, απαντούνται για πρώτη φορά, όχι μόνο στο Αιγαίο αλλά και ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Για την επιτυχία της έρευνας σημαντική υπήρξε η εκτενής συλλογή πληροφοριών από τα αρχεία της ΕΕΑ αλλά και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε τοπικό επίπεδο, κυρίως της κοινότητας των αλιέων και δυτών, που παρείχαν αφειδώς πληροφορίες για την ύπαρξη αρχαιοτήτων στο βυθό και οδήγησαν στον γρήγορο εντοπισμό τους. Σημαντική επίσης ήταν η συμβολή του Δήμου Φούρνων – Κορσεών, του Δημάρχου Γ. Μαρούση και του υπαλλήλου του Δήμου Μ. Μύτικα με την συνεχή παροχή υπηρεσιών και διευκολύνσεων στο έργο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Την γενική διεύθυνση της έρευνας είχε ο αρχαιολόγος της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων δρ Γιώργος Κουτσουφλάκης ενώ επικεφαλής αρχαιολόγοι του Ιδρύματος R.P.M. Nautical Foundation ήταν οι αρχαιολόγοι δρ. Jeffrey Royal και Peter Campbell. Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης ο δύτης της ΕΕΑ Λ. Μερσενιέ, ο συντηρητής αρχαιοτήτων Α. Τσομπανίδης, ο αρχαιολόγος του RPM Nautical Foundation C. Hutchins και ως εξωτερικοί συνεργάτες της ΕΕΑ οι δύτες Β. Μεντόγιαννης, Μ. Γάρρας και Α. Αγάθος.
Υπολογίζεται ότι η περιοχή που διερευνήθηκε αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό μικρότερο από το 4% της συνολικής ακτογραμμής που περιβάλλει το νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων, η δε συνέχεια της έρευνας κατά τα επόμενα έτη θα οδηγήσει στον εντοπισμό ενός ακόμα μεγαλύτερου αριθμού ναυαγίων, επιτρέποντας την διεξοδική μελέτη της ναυσιπλοϊας και εμπορευματικής διακίνησης προϊόντων στη θαλάσσια αυτή έκταση κατά την αρχαιότητα.
Χρηματοδότης: Honor Frost Foundation
