Ο σκοπός του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Περιήγησης Ενηλίκων, υπαγορεύεται από τη φύση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης «ως επιστημονικού οργανισμού ανοιχτού στο κοινό, με ευρύτερο πολιτιστικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα…» (Π.Δ. 401, ΦΕΚ 286/2001). Καθώς ο όρος «Εκπαιδευτικά Προγράμματα» συνδέθηκε κυρίως με την έννοια «Σχολείο» και δεδομένου ότι έχει πια συνειδητοποιηθεί ο διευρυμένος παιδευτικός και κοινωνικός ρόλος τού Μουσείου, το -από δεκαετίες- διαπιστωμένο κενό στη σχέση του με τον ευρύτερο κοινωνικό ιστό πρόβαλλει πιο εμφατικό από ποτέ για το Α.Μ.Θ., που επαναλειτούργησε έπειτα από 44 χρόνια (Σεπτέμβριος 2006).

Γενιές μαθητών πριν τα μέσα της δεκαετίας του ‘80, οπότε δεν είχαν θεσμοθετηθεί τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα, ειδικά στην περιφέρεια, αποκλείστηκαν από τη στοιχειώδη μουσειακή παιδεία. Ενέσκηψε έτσι μια «χαμένη γενιά» πολιτών, αποστασιοποιημένων από τη έννοια του Μουσείου. Το Εκπαιδευτικό Πρόγράμμα Περιήγησης Ενηλίκων φιλοδοξεί να εγκαινιάσει μια συστηματικότερη σχέση με το ενήλικο κοινό. Η -αυτονόητα σημαντική- επαφή τού Μουσείου με άλλες κατηγορίες κοινού, εκτός του μαθητικού, μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο εάν σκεφτεί κανείς ότι, μακροπρόθεσμα, το δυναμικό που συμμετέχει σε Προγράμματα Ενηλίκων θα αποτελέσει ποικιλοτρόπως, εμψυχωτή τροφοδότησης του ενδιαφέροντος επίσκεψης σε Μουσεία. Εξασφαλίζεται έτσι η διάχυση του εκτοπίσματος της έννοιας «Μουσείο» σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο τμήμα του κοινωνικού ιστού.

Στη στοχοθεσία τού Προγράμματος Ενηλίκων εντάσσεται η συστηματοποίηση αξιολόγησης / τεκμηρίωσης τής επισκεψιμότητας του Μουσείου αλλά και η σφυγμομέτρηση / έρευνα των απόψεων, επιθυμιών, αναγκών, προσδοκιών του κοινού, αφού μέσω του Προγράμματος εξασφαλίζεται αδιάλειπτη και συστηματική επαφή με τους πολίτες. Αυτό σημαίνει ότι ταυτόχρονα με αυτή, καθαυτή σημασία της δράσης εγκαινιάζεται ένα μεθοδολογικό εργαλείο βελτιστοποίησης των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες, με απώτερο ζητούμενο βεβαίως την αύξηση της επισκεψιμότητας. Παράλληλα, το Πρόγραμμα συνιστά μέσο τροφοδότησης των υπόλοιπων δράσεων του Μουσείου.
Το Πρόγραμμα Περιήγησης Ενηλίκων του Α.Μ.Θ. ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2006 σε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή συγκυρία για το Μουσείο και τους πολίτες καθώς συστήνει έναν εναλλακτικό τρόπο ανάγνωσης της νέας έκθεσης. Η έννοια της «δια βίου» εκπαίδευσης, κατεξοχήν συνδεδεμένη με το ενήλικο κοινό, πραγματώνεται σε ένα εξόχως πρόσφορο πεδίο, αυτό του Μουσείου.

Το ενήλικο κοινό διαφέρει από τα παιδιά, συχνά είναι περισσότερο απαιτητικό και ανομοιογενές καθώς έρχεται στο Μουσείο με διαμορφωμένες απόψεις και αποσκευές εμπειρίας & γνώσης.

Αντιμετωπίζεται συνήθως με μια κακώς εννοούμενη, διεκπεραιωτική επισημότητα, που αφορά σε μια παγιωμένη γλωσσική φόρμα και μια παθητική διαδικασία παρουσίασης εκθεμάτων και πληροφοριών, η οποία συχνά εξαντλείται σε μια, τουριστικoύ προσανατολισμού -και πάντως διαφορετικής στοχοθεσίας, από αυτή μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας- σύντομη βόλτα στο Μουσείο. Η, ευρέως αποδεκτή, άποψη ότι το σύγχρονο Μουσείο είναι αυτό που ρωτά και όχι αυτό που απαντά, είναι αυτή που θα πρέπει να διέπει το σχεδιασμό Προγραμμάτων για ενήλικες.

Ο σχεδιασμός του Προγράμματος περιλαμβάνει τις εξής δραστηριότητες:
Συγκέντρωση και υποδοχή των συμμετεχόντων στο auditorium του Μουσείου, όπου διαλεκτικά προσεγγίζονται γενικές έννοιες αρχαιολογίας, μουσειολογίας, τέχνης, συντήρησης-προστασίας, διαχείρισης μνημείων-πολιτισμού, με αφορμή την απόδοση του νέου Μουσείου στο κοινό της πόλης. Περιήγηση στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου, κατά την οποία επιδιώκεται η σύνδεση της κοινωνικής, παιδευτικής κ.α. προέλευσης των συμμετεχόντων και του αποθέματος της ενήλικης γνώσης & εμπειρίας, με ευρήματα ή θεματικές ενότητες. Aξιοποιείται, έτσι, η -καταλυτικά σημαντική- δύναμη του Μουσείου:να μιλά στη γλώσσα όλων. Κατά την περιήγηση ενθαρρύνεται από τον εμψυχωτή-εκπαιδευτή η συμμετοχική συζήτηση και η διαδραστική εμπειρία (επισκέπτης ↔ αντικείμενο). Η περιήγηση (διάρκειας 1,1/2 - 2 ωρών) αφορά είτε στο σύνολο των ενοτήτων του Μουσείου, είτε σε θεματικές διαδρομές ενοτήτων που προεπιλέγει το κοινό. Μετά το τέλος της περιήγησης ακολουθεί φωτογραφική τεκμηρίωση της ομάδας και συμπλήρωση ερωτηματολογίου.

Το ερωτηματολόγιο, μεθοδολογικό εργαλείο αξιολόγησης του Προγράμματος αλλά και πρόσληψης της έννοιας «Μουσείο» από το κοινό, συνιστά εξόχως σημαντική διαδικασία για τη βελτιστοποίηση της παρεχόμενης υπηρεσίας και την τεκμηρίωση τής σχέσης με το κοινό, σε ποσοτική και ποιοτική θεώρηση. Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Περιήγησης Ενηλίκων ολοκληρώνεται με ερωτήσεις και συζητήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων και του εμψυχωτή, τη σημαντικότερη δραστηριότητα στη διαδικασία εκπαίδευσης ενηλίκων. Η συζήτηση, η συμμετοχή και ο διάλογος μεταξύ εκθεμάτων, ανθρώπων, Μουσείου νοηματοδοτούν την ανάγκη επίσκεψης, δημιουργούν ευκαιρίες ποιοτικής εμπειρίας και σαν φυσική συνέπεια που, πλέον, δεν επιδιώκεται αλλά προκύπτει, αυξάνουν την επισκεψιμότητα.

Χρηματοδότης
ΥΠ.ΠΟ
Εκδοτικός οίκος University Studio Press: χορηγία δίπτυχου ενημερωτικού φυλλαδίου