Η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή της Αγίας Σωτήρας όπως την λένε οι ντόπιοι, βρίσκεται 700 περίπου μέτρα ΒA του χωριού Σκάρμηγκας, στους πρόποδες έφορου λόφου, κτισμένη πάνω σε πηγή με πόσιμο νερό που αναβλύζει μέχρι σήμερα. Πρόκειται για ναό του τύπου του ελεύθερου σταυρού με νάρθηκα στα δυτικά, η αρχική φάση του οποίου έχει χρονολογηθεί στον 11ο αιώνα. Στα ανατολικά προβάλλει η αψίδα του ιερού βήματος, τρίπλευρη εξωτερικά.
Το σύνολο της ανωδομής του ναού, συμπεριλαμβανομένου του τρούλου και της θολοδομίας του έχει καταρρεύσει μετά από ανατίναξη που προκλήθηκε κατά το καταστροφικό πέρασμα των στρατευμάτων του Ιμπραήμ, το 1826.
Ό,τι απέμεινε από την εκκλησία μετασκευάστηκε πρόχειρα από τους περίοικους και σκεπάστηκε εν τέλει με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη, προκειμένου να συνεχίσει να εξυπηρετεί τις λατρευτικές τους ανάγκες.
Κατά τα έτη 2010-2011 υλοποιήθηκαν με αυτεπιστασία από την 26η ΕΒΑ οι εργασίες αποκατάστασης του ναού με την προτροπή και τη στήριξη του ιερέα του χωριού, πατέρα Βασίλειου Γαϊτάνη.
Σε μια πρώτη φάση ολοκληρώθηκαν οι καθαιρέσεις των νεότερων κονιαμάτων που κάλυπταν τις εσωτερικές επιφάνειες του μνημείου και στη συνέχεια αποφασίστηκε να καλυφθούν επιλεκτικά με επίχρισμα.
Αφαιρέθηκε το νεωτερικό δάπεδο από τσιμεντένιες πλάκες που κάλυπτε το εσωτερικό του ναού και διενεργήθηκε ανασκαφική έρευνα, η οποία έφερε στο φως ένα κτιστό τάφο επιμελημένης κατασκευής στο δυτικό σταυρικό σκέλος και τρεις προχειρότερες ταφές στο νάρθηκα. Μετά την ολοκλήρωση των ανασκαφικών εργασιών, πραγματοποιήθηκε η εκ νέου επίστρωση του δαπέδου με πήλινες χειροποίητες πλάκες, οι οποίες τοποθετήθηκαν κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να διακρίνεται η θέση των υποκείμενων τάφων.
Εξωτερικά του ναού δημιουργήθηκε αποστραγγιστική τάφρος για την αντιμετώπιση του έντονου προβλήματος της ανερχόμενης υγρασίας.



Χρηματοδότης: 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων