Η οργάνωση και λειτουργία του τμήματος καθορίζονται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 46, του ΠΔ 4/2018 (ΦΕΚ 7/Α/22-01-2018).
Το Τμήμα Μελετών και Έργων Αναστήλωσης Μνημείων, Μουσείων και Πολιτιστικών Κτιρίων είναι αρμόδιο για:
α΄) τη μελέτη και εκτέλεση αμιγώς τεχνικού έργου στο πλαίσιο στερέωσης, αποκατάστασης, αναστήλωσης, συντήρησης, διαμόρφωσης χώρων, των προϊστορικών, κλασικών και ελληνιστικών μνημείων και μνημείων ρωμαϊκής περιόδου, παλαιοχριστιανικών, βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων, των νεωτέρων εκκλησιαστικών μνημείων, των νεώτερων και σύγχρονων μνημείων σε συνεργασία με τις αντίστοιχες Εφορείες Αρχαιοτήτων και τις κεντρικές Υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων. Επίσης την τεχνική υποστήριξη των αρχαιολογικών Έργων των Εφορειών Αρχαιοτήτων.
β΄) την εξέταση θεμάτων επειγουσών εργασιών συντήρησης, στερέωσης και προστασίας ετοιμόρροπων μνημείων (άρθρα 40 παραγρ. 2, 41 παραγρ. 3, 43 παραγρ. 2 του Ν.3028/2002) και κτιρίων που υπάγονται στις διατάξεις του Ν.3028/2002 και φέρουν τον χαρακτηρισμό επικίνδυνων ή επικινδύνως ετοιμόρροπων.
γ΄) τη μελέτη, εκτέλεση για την επέκταση, διαρρύθμιση, διασκευή, επισκευή και διαμόρφωση μουσείων και πολιτιστικών κτιρίων, όπως επίσης και του περιβάλλοντος χώρου των παραπάνω κτιρίων, των αρχαιολογικών αποθηκών, φυλακίων, χώρων υγιεινής και λοιπών βοηθητικών κτηρίων, που εξυπηρετούν τους αρχαιολογικούς χώρους και για κάθε νέα κατασκευή μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους.
δ΄) την εισήγηση, σε συνεργασία με τη χωρικώς αρμόδια ΕΦΑ, προς το Τοπικό Συμβούλιο σχετικά με τη χορήγηση άδειας μελέτης αναστηλωτικών έργων επί μνημείων.
ε΄) την πρακτική άσκηση φοιτητών Α.Ε.Ι./Ι.Ε.Κ., εφόσον δεν προκύπτει δαπάνη που θα βαρύνει το ΥΠ.ΠΟ.Α., και φοιτητών Τ.Ε.Ι., σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία, σε θέματα αρμοδιότητας του Τμήματος.