Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας είναι Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Έχει έδρα την Έδεσσα και αρμοδιότητα που εκτείνεται στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας. Κύριο έργο της είναι η προστασία, προβολή και ανάδειξη των αρχαιοτήτων, που ανάγονται από τους Προϊστορικούς χρόνους έως το 1830, καθώς και νεώτερων θρησκευτικών μνημείων από το 1830 και εξής.
Στις κύριες δραστηριότητες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας περιλαμβάνεται η διενέργεια ανασκαφών και οποιασδήποτε μορφής αρχαιολογικής έρευνας, η διενέργεια αυτοψιών για αρχαιολογικούς σκοπούς, η εποπτεία και η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων, η εποπτεία και η συντήρηση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πέλλας, αλλά και η ίδρυση νέων μουσείων, η συντήρηση και φύλαξη των αρχαιολογικών ευρημάτων, η διοργάνωση εκθέσεων και επιστημονικών ημερίδων, η διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Η Εφορεία επιτελεί σύνθετο αρχαιολογικό έργο, επιστημονικής και ταυτόχρονα διοικητικής φύσεως, που αποσκοπεί αφενός στην καλύτερη γνώση, διάσωση και ανάδειξη της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς και αφετέρου σε μία στενότερη και, κατά το δυνατόν, βιωματική σχέση του πολίτη με αυτήν.
Οι επιχειρησιακοί στόχοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας είναι οι εξής:
α) Η επιστημονική έρευνα, η αποκάλυψη, η διατήρηση, η συντήρηση, η προστασία, η ανάδειξη, η προβολή και η φύλαξη των αρχαιοτήτων, η έκθεση τους σε Μουσεία, καθώς και η συμμετοχή τους σε εκθέσεις στην ημεδαπή και αλλοδαπή. Επιπλέον, η μελέτη, ο προγραμματισμός, η διαχείριση και η εκτέλεση οιουδήποτε αρχαιολογικού έργου συντήρησης, επισκευής, αποκατάστασης, αναστήλωσης, ανάδειξης και διαμόρφωσης των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, καθώς και του άμεσου φυσικού ή μη περιβάλλοντός τους, η εκτέλεση όλων των ανωτέρω έργων με αυτεπιστασία και απολογιστικά σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και με κάθε άλλη νόμιμη διαδικασία.
β) Η μέριμνα για την επιστημονική μελέτη και δημοσίευση των αρχαιοτήτων, η διαχείριση των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων, των μουσείων και των συλλογών, χωρικής τους ευθύνης, τα οποία ανήκουν στο Κράτος, η συμμετοχή σε διεθνή και ευρωπαϊκά προγράμματα, η διοργάνωση και η συμμετοχή σε ημερίδες, συνέδρια, σεμινάρια. Επιπροσθέτως, ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η παρουσίαση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εκδηλώσεων ανάδειξης του πολιτιστικού αποθέματος, η προβολή των επικοινωνιακών δράσεων, καθώς και η παραγωγή συμβατικών και ψηφιακών εκδόσεων και εκπαιδευτικού υλικού.
γ) Η ετήσια κατάρτιση και συνεχής επικαιροποίηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Εφορείας, η σύνταξη προτάσεων για την ένταξη νέων έργων σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ή η υλοποίησή τους από εθνικούς πόρους, εσόδων μνημείων και μουσείων περιλαμβανομένων, η αποτίμηση της στοχοθεσίας και η αναπροσαρμογή των στόχων.
δ) Η πρακτική άσκηση φοιτητών/σπουδαστών ΑΕΙ/ΤΕΙ στους χώρους αρμοδιότητάς της, εφόσον δεν προκύπτει δαπάνη που θα βαρύνει το ΥΠ.ΠΟ.Α.
ε) Για την υλοποίηση των δράσεων του εγκεκριμένου Επιχειρησιακού Σχεδίου, η ΕΦΑ Πέλλας δύναται να συνάπτει και προγραμματικές συμβάσεις ή μνημόνια συνεργασίας με φορείς του Δημοσίου, της Περιφερειακής Διοίκησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα με βάση τα οριζόμενα στην κείμενη νομοθεσία. Επιπλέον, για τον ίδιο σκοπό, δύνανται να διαχειριστεί χορηγίες ή δωρεές, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.