​Θεωρώ ότι υπάρχουν ορισμένα σημαντικά ζητήματα για τον πολιτισμό τη χρονιά που έρχεται αλλά δεν θα τα ονόμαζα μέτωπα. Aντίθετα, θα τα χαρακτήριζα διακυβεύματα, δεδομένου ότι κρίνουν την προσπάθεια του κόσμου του πολιτισμού να ανασυγκροτηθεί μετά τα χρόνια της κρίσης και να ανασυγκροτήσει, ταυτόχρονα, τις προσδοκίες όλων μας πάνω σε μια νέα πολιτισμική θεμελίωση. Το φάσμα τους είναι ευρύ και μόνο ενδεικτικά θα αναφέρω ορισμένα, για τα οποία εργαζόμαστε εντατικά:

Ένα πρώτο διακύβευμα, είναι η διεύρυνση της έννοιας του πολιτισμού πέραν της πολιτισμικής κληρονομιάς και των γραμμάτων και τεχνών, έτσι ώστε να περιλαμβάνει στάσεις, νοοτροπίες, συμπεριφορές, την ενγένει βιωμένη κουλτούρα και τα κοινωνικο-πολιτισμικά φαινόμενα της καθημερινής ζωής, όπως είναι η βία, η θρησκευτική μισαλλοδοξία, ο σεξισμός, η εσωστρέφεια, ο τοπικισμός, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία. Οφείλουμε να λαμβάνουμε όλα αυτά υπόψη όταν σχεδιάζουμε πολιτισμικές πολιτικές και παρεμβάσεις, ιδιαίτερα δε να διαθέτουμε απέναντί τους ευαίσθητα αντανακλαστικά και ανοιχτό ορίζοντα ανάλυσης. Στο πεδίο αυτό, το διακύβευμα είναι η εννοιολόγηση του πολιτισμού, αλλά και η σχέση της κοινωνίας με την πολιτική δημοκρατία και την πολιτισμική δημοκρατία.

Ένα δεύτερο διακύβευμα είναι να εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες έρευνες, πάνω στις οποίες θα στηρίξουμε νέες πολιτικές, πχ για τα παιδιά και τους νέους, για το κοινό των εποπτευομένων από το υπουργείο πολιτιστικών οργανισμών, για το μη-κοινό και τις πολιτισμικές ανάγκες του, για τους νέους καλλιτέχνες και δημιουργούς, για τις ευάλωτες ομάδες που υφίστανται πολιτισμικές διακρίσεις, κλπ. Χρειαζόμαστε ποιοτικές έρευνες που θα οδηγούν σωστά τη δημόσια πολιτισμική πολιτική.

Ένα τρίτο διακύβευμα, είναι η ομαλή πορεία των εκατοντάδων έργων που είναι σε εξέλιξη από τις υπηρεσίες του υπουργείου και πρέπει να υπερβούν δυσκολίες και καθυστερήσεις, έργα σε αρχαιολογικούς χώρους, σε μνημεία αλλά και έργα πληροφορικής, κτίρια, έρευνητικά προγράμματα, μελέτες, κλπ. Ο όγκος είναι μεγάλος, η δουλειά που γίνεται σημαντική αλλά κι εδώ χρειάζεται συστηματική επιμέλεια και ετοιμότητα απέναντι σε διλήμματα.

Ένα τέταρτο διακύβευμα αφορά την εύρυθμη λειτουργία και τις κατευθύνσεις των καλλιτεχνικών οργανισμών του υπουργείου, θεσμών με μακρά παράδοση και σύγχρονες προοπτικές και προκλήσεις. Με την έξοδο από την εποχή της κρίσης στη σημερινή πιο αισιόδοξη και δυναμική πραγματικότητα, χρειάζεται ένας ανασχεδιασμός και αναπροσανατολισμός με την αξιοποίηση νέων δυνατοτήτων αλλά και υποστήριξη για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων και δυσλειτουργιών.

Τέλος, ένα πέμπτο διακύβευμα είναι η συμμετοχική επεξεργασία ενός σχεδίου δράσης σε επίπεδο Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του υπουργείου, προκειμένου να διευρυνθεί το πεδίο και η υποστήριξη στα γράμματα και τις τέχνες, με σύγχρονα εργαλεία και κριτήρια αξιολόγησης των επιχορηγήσεων, αλλά και η υποστήριξη με άλλους πιο αποτελεσματικούς τρόπους και εργαλεία.

Εντέλει, αυτά τα διακυβεύματα αλλά και οι αντίστοιχες προσδοκίες που γεννούν, μέσα από την επεξεργασία μιας νέας πολιτισμικής προσέγγισης, διαμορφώνουν ένα κλίμα ευνοϊκό σε προτάσεις και συγκεκριμένα σχέδια, που το συναντώ καθημερινά, τόσο στο εσωτερικό του υπουργείου, όσο και ευρύτερα στους δημιουργούς και καλλιτέχνες με τους οποίους συζητώ. Παράλληλα, βέβαια, επεξεργαζόμαστε τα σχέδια που αφορούν τους στρατηγικούς στόχους για τον σύγχρονο πολιτισμό, μερικοί από τους οποίους είναι:

1.Η περιφερειακή πολιτική σύγχρονου πολιτισμού είναι μια αναγκαία διάσταση δημόσιας πολιτικής, απαραίτητη στην πολιτισμική και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Δεν θα μπορούσαμε να προσβλέπουμε στην επόμενη δεκαετία χωρίς περιφερειακή πολιτική, αν θέλουμε τη συγκρότηση ενός νέου μοντέλου αειφόρου ανάπτυξης του πολιτισμού με στρατηγικές κοινωνικο-πολιτισμικής συνοχής. Τα ζωντανά κύτταρα πολιτισμού της περιφέρειας που λειτουργούν σε πολλούς τομείς, χρειάζεται να ενδυναμωθούν και να παίξουν το ρόλο που τους αξίζει στον αστερισμό της πολιτισμικής αναζωογόνησης των πόλεων. Η δικτύωση των δημιουργών και καλλιτεχνών, μαζί με το σχεδιασμό νέων καινοτόμων θεσμών πολιτισμικής οργάνωσης στην επικράτεια θα πρέπει να λειτουργεί σε στενή σχέση με την συγκρότηση του κοινού τους. Στόχος μας είναι η ανάπτυξη ενός περιφερειακού δικτύου που θα διαθέτει αυτονομία και εξωστρέφεια για να εκφράζει, να αναδεικνύει και να συνθέτει τις δικές του πολιτισμικές στοχεύσεις και να μην αναπαράγει ένα κεντρικό υδροκεφαλικό μοντέλο. Οι σύγχρονοι δημιουργοί και ο διάλογός τους με τις τοπικές κοινωνίες είναι αναγκαία προϋπόθεση της αειφόρου ανάπτυξης τόσο των πόλεων της περιφέρειας, όσο και της σύγχρονης τέχνης.

Στο υπουργείο εργαζόμαστε εντατικά για τον διοικητικό σχεδιασμό, τη δομή και την προετοιμασία της αναγκαίας τεχνογνωσίας που αφορούν την Ειδική Γραμματεία Σύγχρονου Πολιτισμού που έχει ψηφιστεί, την Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, τα Περιφερειακά Γραφεία Σύγχρονου Πολιτισμού και του Χώρους Πολιτισμού που θα απαιτηθούν και θα περιληφθούν στη σχετική πρόταση που θα μπει σε δημόσιο διάλογο. Στόχος όλων αυτών είναι να επιτύχουμε τη συμπερίληψη όλων των ομάδων του πληθυσμού χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς στο πεδίο του πολιτισμού, την ελεύθερη και ισότιμη έκφραση, την πολιτισμική συνοχή μέσα από τη μείωση των ανισοτήτων, τις συμμετοχικές διαδικασίες, την παραγωγική και οικονομική αναζωογόνηση, την αξιοποίηση πόρων συχνά παραγνωρισμένων ή/και υποτιμημένων.

2.Η έρευνα για τη σχέση των παιδιών και των νέων με τον πολιτισμό, που πραγματοποιεί το Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ, διερευνά τη σχέση των ανηλίκων με τις υπηρεσίες και την κατανάλωση πολιτιστικών προϊόντων και αγαθών και είναι ένα πρώτο βήμα για να έχει το υπουργείο ένα στέρεο έδαφος δεδομένων. Θα υποστηρίξουμε στη συνέχεια ένα πρόγραμμα στοχευμένο σε πολιτιστικές δράσεις για τα παιδιά.

Στις μέρες μας οι κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις γίνονται ακόμη πιο σκληρές όταν παίρνουν τη μορφή πολιτισμικών διακρίσεων και στιγματίζουν τα παιδιά μέσα και έξω από το σχολείο. Στο στόχαστρο βρίσκεται κάθε είδους διαφορετικότητα, συμπεριφορά, ευαισθησία. Οι διακρίσεις γλώσσας, φυλής, φύλου, χρώματος, θρησκευτικής πεποίθησης, σεξουαλικού προσανατολισμού, κοινωνικής καταγωγής, κάνουν την καθημερινή ζωή πολλών ανηλίκων δυσβάσταχτη. Το παιδί-πολίτης, ένα υπό διαμόρφωση μέλος της δημοκρατικής κοινωνίας, δικαιούται να έχει ισότιμη πρόσβαση στις κοινωνικές διεργασίες, να συμμετέχει και να παίζει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της ζωής και του μέλλοντός του.

Έχουμε υποχρέωση επίσης να υποστηρίξουμε ιδιαίτερα τα παιδιά που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, που κινδυνεύουν με αποκλεισμό. Ωστόσο, πιστεύουμε σε δράσεις μαζί, σε δράσεις από κοινού, που δημιουργούν συνάφειες και σχέσεις, έτσι ώστε να επηρεάζουν εξίσου όλες τις πλευρές που συμμετέχουν.

3.Οι νέοι δημιουργοί και καλλιτέχνες, αποτελούν επίσης μία από τις κεντρικές μας προτεραιότητες. Σχεδιάζουμε ένα πρόγραμμα που θα προκηρυχθεί στις αρχές της επόμενης χρονιάς και θα απευθύνεται σε δημιουργικές ομάδες νέων παραγωγών, δημιουργών και καλλιτεχνών. Ετοιμάζουμε το καταστατικό του Ακροπόλ, που το θεωρούμε ένα στρατηγείο για το σκοπό αυτό, ένα κρίσιμο κόμβο πολιτισμικής δραστηριότητας και καλλιτεχνικής δημιουργίας, που θα προσφέρει χώρο, τεχνογνωσία και τις προϋποθέσεις για τη συνεχή συνδιαμόρφωση και το διάλογο ανάμεσα στη δημόσια πολιτική και τη σύγχρονη ανεξάρτητη παραγωγή. Ένα σημείο όπου διαφορετικά και ανήσυχα κοινά θα συναντιόνται με πρωταρχικό το δικαίωμα της πολιτισμικής συμμετοχής. Εκθέσεις, παραστάσεις, μουσική, βιβλίο και κάθε μορφή σύγχρονης τέχνης και δημιουργίας θα ξεδιπλωθούν σε έναν φιλόξενο χώρο, ανοιχτό στις ανεξάρτητες και νεανικές δημιουργικές δυνάμεις. Κι ακόμη θέλουμε να υπάρχει μια διάσταση διεθνής, που θα ενεργοποιεί την εθνική συζήτηση υποδεχόμενη συνομιλητές από άλλα μέρη του κόσμου και θα τονώνει την διεθνή παρουσία και τις ανταλλαγές, καλλιεργώντας συνεργασίες με ανάλογες πρωτοβουλίες εκτός Ελλάδας.

4. Συνεχίζουμε τη διαβούλευση με τον κόσμο του βιβλίου για έναν νέο Οργανισμό βιβλίου και πολιτισμού και θα προχωρήσουμε σύντομα στον σχεδιασμό του αφού διατυπωθούν όλες οι απόψεις. Λαμβάνουμε υπόψη όλες τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων στον τομέα της παραγωγής, διακίνησης και κατανάλωσης βιβλίου, των πρακτικών ανάγνωσης, των τεχνολογιών και των βιβλιοθηκών, των οπτικοακουστικών μέσων και των ψηφιακών εφαρμογών, καθώς και τη νέα πραγματικότητα της Εθνικής βιβλιοθήκης αλλά και βιβλιοθηκών και δικτύων της περιφέρειας, προκειμένου να διατυπωθεί ένα σχέδιο με ισχυρή προοπτική. Η σύνδεσή του με τη δημιουργία νέων χώρων βιβλίου και πολιτισμού και η περιφερειακή διάσταση, είναι επίσης μέρος του προβληματισμού και του σχεδιασμού μας.

5.Ένα ακόμη διακύβευμα είναι η σύνδεση πολιτισμού και αθλητισμού, προκειμένου να αναπτύξουμε μορφές πολιτισμικής έκφρασης και πρακτικών εντός και εκτός γηπέδων. Ο αθλητισμός είναι ένα πολύπλοκο και σύνθετο πολιτισμικό γεγονός μεγάλων διαστάσεων. Θέλουμε σταδιακά και μεθοδικά να δημιουργήσουμε συνδέσεις που θα προσφέρουν και θα ανοίξουν αυτή την δυναμική. Μελετάμε αυτόν τον χώρο προσεκτικά και θα πάρουμε πρωτοβουλίες με σκοπό την ωφέλεια τόσο των φιλάθλων όσο και του κόσμου εκτός γηπέδων.

Συμπερασματικά, στα χρόνια της κρίσης αναδύθηκαν μια σειρά πρακτικές αστικής αλληλεγγύης με χαρακτηριστικά λαϊκής κουλτούρας, ένα πλήθος μικρών δημιουργικών καλλιτεχνικών σχημάτων αλλά και ισχυρές (εκ)πολιτιστικές επενδύσεις με μεγάλη επικοινωνιακή επιρροή. Εδώ βρίσκεται το εργαστήρι επεξεργασίας των νέων υποκειμενικοτήτων, η φαντασιακή προβολή της μετά την κρίση χώρας και η δημιουργική ανθρωπογεωγραφία που θα διεκδικήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στο μέλλον. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια αλλαγή παραδείγματος της δημόσιας κουλτούρας και σε ανασύνθεση του συμβολικού κεφαλαίου της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να διαμορφωθούν νέες υποθέσεις εργασίας, πολιτισμικές πρακτικές και στάσεις ζωής στην κατεύθυνση των πολιτισμικών δικαιωμάτων και της πολιτισμικής δημοκρατίας, που θα είναι σε θέση να συνθέσουν ένα νέο πολιτισμικό μοντέλο δημόσιας κουλτούρας για τη χώρα. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου το κεντρικό διακύβευμα που έχουμε μπροστά μας.