Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη παραχώρησε συνέντευξη σήμερα Δευτέρα, 11 Μαρτίου 2024, στην εκπομπή του Βασίλη Χιώτη και του Νότη Παπαδόπουλου, στον Σκάι 100,3. Η Υπουργός απάντησε στα ερωτήματα που της τέθηκαν σχετικά με το νομοσχέδιο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς - Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού», το οποίο ως την 14η Μαρτίου βρίσκεται σε διαβούλευση.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Λίνας Μενδώνη.
Βασίλης Χιώτης: Καλό μεσημέρι κυρία Υπουργέ. Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είναι στην τηλεφωνική μας γραμμή
Λίνα Μενδώνη: Καλό μεσημέρι κύριε Χιώτη, Γεια σας κύριε Παπαδόπουλε
Νότης Παπαδόπουλος: Καλό μεσημέρι κυρία Υπουργέ
Β. Χ.: Κυρία Υπουργέ, παρότι έχετε κάνει μια σειρά από δηλώσεις με τις οποίες λέτε ότι όλα είναι προαιρετικά, ακούω ανθρώπους που λένε όχι. Εγώ διαβάζω στο νόμο ότι υπάρχει πρόστιμο από 2.000 έως 20.000€.
Ν.Π.: Πείτε μας, γιατί ο κόσμος δεν το ξέρει
Λ.Μ.: Να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Κατ' αρχήν, αυτό είναι ένα ερανικό νομοσχέδιο του Υπουργείου, δηλαδή, έχει διατάξεις που αφορούν σε διάφορα θέματα. Κάποιες από τις βασικές του διατάξεις αφορούν στην προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι η ελληνική γλώσσα και το ελληνόφωνο τραγούδι. Κοιτάξτε, λυπάμαι που το λέω, αλλά η ελληνική γλώσσα, ιδιαίτερα για τις νέες γενιές, και νομίζω το ξέρουμε όλοι, για τα παιδιά μας, για τα παιδιά των φίλων μας, έχει πλέον περιοριστεί πάρα πολύ. Σε λίγο θα νομίζουμε ότι είναι greeklish η γλώσσα μας. Επομένως, οφείλουμε να λάβουμε κάποια μέτρα. Μέσα σ' αυτή τη λογική, λοιπόν, της προστασίας της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς –την οποία δεν σηκωθήκαμε ένα ωραίο πρωί και είπαμε πρέπει να την προστατεύσουμε– αλλά είναι στη λογική των διεθνών συμβάσεων και της UNESCO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να σας πω, ότι η Ελλάδα προστατεύει την άυλη πολιτιστική κληρονομιά από το 2002, με τον αρχαιολογικό νόμο. Όμως, εντωμεταξύ θεσπίστηκαν, διεθνώς, μια σειρά από άλλες συνθήκες. Και αυτό ακριβώς κάνουμε, τώρα. Προσαρμοζόμαστε κι εμείς στα δεδομένα και της Ένωσης και της UNESCO.
Β.Χ.: Ναι, επί της αρχής δεν έχει κάποιος αντίρρηση.
Ν.Π.: Ναι, και τι λέει ο νόμος; Δεν ξέρει ο κόσμος τι λέει ο νόμος.
Λ.Μ.: Να σας πω τι κάνουμε με αυτό το νομοσχέδιο. Δίνουμε κίνητρα στους ραδιοφωνικούς σταθμούς για την αύξηση του χρόνου μετάδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού, όπως και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του. Στα τουριστικά καταλύματα, λέμε ότι εισάγεται μια ποσόστωση ελληνόφωνου τραγουδιού 45% υποχρεωτική, όμως, υπό ποία αίρεση; Εάν οι ίδιοι θέλουν να το χρησιμοποιούν στους χώρους υποδοχής και στους ανελκυστήρες. Προφανώς δεν παρεμβαίνουμε σε άλλους χώρους εστίασης, πισίνες, μπαρ, κλαμπ κ.λπ.
Β.Χ.: Στο ασανσέρ όμως είναι υποχρεωτικό να παίζουν 45% από ελληνικό τραγούδι;
Ν.Π.: Είναι ανέφικτο να το βρει κάποιος αυτό – το πόσο έχει παίξει…
Β.Χ.: Εάν λέτε λοιπόν «εάν θέλει», τότε δεν είναι υποχρεωτικό.
Λ.Μ.: Αυτό λέω, δεν είναι υποχρεωτικό να το κάνει.
Β.Χ.: Τότε γιατί υπάρχει το πρόστιμο για τους παραβάτες; Γιατί αυτό τρομάζει.
Λ.Μ.: Λέμε ότι σε περίπτωση που κάποιος πει ότι «εγώ θέλω να έχω στο ασανσέρ μουσική», τότε επιλέγει τη μουσική στο ασανσέρ, και βάζει μια ποσόστωση 45%.
Β.Χ.: Άρα είναι υποχρεωτικό γι' αυτούς που επιλέγουν.
Λ.Μ.: Σας είπα: Εάν θέλουν. Αλλά μπορεί κάποιος να πει δε θέλω. Δεν θα τους το επιβάλλουμε, σώνει και καλά. Αλοίμονο.
Ν.Π.: Αυτό εμένα μου φαίνεται να είναι εφικτό κύριε Υπουργέ. Τώρα πώς θα κάτσει να μετρήσει τι έπαιξε στο ασανσέρ, πόσα τραγούδια ελληνικά και πόσα ξένα;
Λ.Μ.: Όταν το παίζουν κάπου αλλού, πώς το ξέρουν;
Ν.Π.: Εμείς – οι ραδιοφωνικοί σταθμοί είναι υποχρεωμένοι να καταθέτουν λίστες.
Λ.Μ.: Στους ραδιοφωνικούς σταθμούς, ναι. Στους ραδιοφωνικούς σταθμούς είπαμε, είναι κίνητρο.
Β.Χ.: Να μείνουμε στο ραδιοφωνικούς σταθμούς που μας αφορά κιόλας περισσότερο. Διάβασα μια ανακοίνωση της Ενώσεως Ραδιοφωνικών Σταθμών που είναι απολύτως αντίθετοι. Διότι λέει, προσπαθείτε να βάλετε σχολική ποδιά στα ραδιόφωνα, να αλλάξετε τη φυσιογνωμία τους…
Λ.Μ.: Τίποτα από όλα αυτά.
Β.Χ.: Δεν θα έχει κάποια επίπτωση, πρόστιμο;
Λ.Μ.: Προφανώς όχι, είναι απολύτως εθελοντικό.
Ν.Π.: Δίνετε κίνητρα για επέκταση του ορίου διαφημιστικού χρόνου, καταλαβαίνω για να παίζουν πιο πολλά ελληνικά.
Λ.Μ.: Ναι, αυτό ακριβώς είναι. Εάν κάποιος δεν το θέλει, προφανώς και δεν θα το κάνει. Αυτό το οποίο είναι δεδομένο είναι ότι η ελληνική μουσική, η ελληνόφωνη μουσική τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο τα χρόνια της πανδημίας, τότε ήταν το αποκορύφωμα, έχει γενικά προβλήματα. δεν παράγεται όση θα έπρεπε, διότι οι δημιουργοί έχουν ουσιαστικά ζητήματα. Έχουν ζητήματα με τα πνευματικά δικαιώματα και περιορίζονται, το αγγλόφωνο τραγούδι έχει κατακλύσει την αγορά σε όλο τον κόσμο. Αυτή τη στιγμή ακούγεται, θεωρητικά μιλάω πάντα, 70%, αγγλόφωνο 30% ελληνικό.
Ν.Π..: Το ίντερνετ έχει καταστρέψει και την παραγωγή δίσκων, όπως ξέρετε.
Λ.Μ.: Ακριβώς. Δηλαδή, ξέρω πολύ καλά δημιουργούς οι οποίοι πληρώνουν εξ ιδίων για να βγάλουν δίσκο. Δεν δουλεύει αυτή η αγορά πλέον.
Ν.Π.: Γιατί με το που βγάζεις ένα δίσκο, σε πέντε λεπτά βρίσκεται παντού το τραγούδι κλεμμένο από το Ίντερνετ.
Λ.Μ.: Ας μην το περιορίσουμε μόνο στους δημιουργούς και σε αυτό το χώρο. θα έλεγα, ότι, στην κατηγορία ελληνόφωνο τραγούδι πρέπει να δοθούν κίνητρα. Έχουμε δώσει ως πολιτεία και έχουμε κάνει πολύ καλά, κίνητρα για τον κινηματογράφο που χρηματοδοτείται με εκατομμύρια. Δίνουμε ενίσχυση στα θέατρα και πολύ καλά κάνουμε. Ενισχύουμε διάφορους κλάδους δημιουργίας, γιατί αυτό είναι στις υποχρεώσεις της πολιτείας και κατά το Σύνταγμα και φυσικά και ένας από τους ρόλους του Υπουργείου Πολιτισμού. Στη μουσική δημιουργία δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα τίποτε απολύτως και δεν δίνουμε χρήματα… Γιατί, και αυτή είναι η παρεξήγηση. Διαβάζω διάφορα πικρόχολα σχόλια, θα δώσουν λεφτά στους μουσικούς. Δεν τους δίνουμε χρήματα. Έμμεση είναι η όποια ενίσχυση διά της αύξησης του ποσοστού του πνευματικού δικαιώματος τους.
Ν.Π.: Στα πνευματικά δικαιώματα, εγώ λόγω οικογένειας γνωρίζω ότι τα πνευματικά δικαιώματα δύσκολα κάποιος μπορεί ας πούμε να εισπράξει χρήματα για όλα αυτά που παίζονται, τα τραγούδια. Οι δημιουργοί παίρνουν μόνο ένα ποσοστό. Έχουν λυθεί αυτά τα θέματα με τις εισπρακτικές εταιρείες που δεν τους δίνουν τα δικαιώματα;
Λ.Μ.: Θα σας πω. Μετά την ΑΕΠΙ, το ξέρετε πάρα πολύ καλά εσείς κύριε Παπαδόπουλε, κατέρρευσε αυτό το σύστημα. Έγιναν διάφορες κινήσεις και σήμερα, δυστυχώς θα πω, έχουμε δύο οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης για τα πνευματικά δικαιώματα και περισσότερους για τα συγγενικά. Στα συγγενικά είναι πιο ρυθμισμένα τα πράγματα. Οι δύο οργανισμοί διαχείρισης που είναι η Αυτοδιαχείριση και η ΕΔΕΜ ευκταίο θα ήταν να είναι ένας οργανισμός για να μπορούν και οι χρήστες να έχουνε καλύτερη, δεν θα έλεγα τη λέξη μεταχείριση, αλλά για να ξέρουν, τέλος πάντων, τι πληρώνουν σε έναν οργανισμό. Με τους δυο οργανισμούς μπερδεύονται. Αλλά αυτό θα ήταν καλό και για τους δημιουργούς. Βεβαίως εσείς το ξέρετε καλύτερα από μένα, ότι επί της ουσίας και οι δυο οργανισμοί αυτοί είναι ιδιωτών, ανήκουν στο ιδιωτικό δίκαιο, επομένως δεν μπορεί να παρέμβει το κράτος και να πει, «σώνει και καλά θα γίνετε ένα». Το να υπάρξει ένας οργανισμός συλλογικής διαχείρισης, θα ήταν το ευκταίο.
Β.Χ.: Να επιστρέψουμε λίγο στο νομοσχέδιο, κύρια Υπουργέ,
Λ.Μ.: Να επιστρέψουμε, θέλω να προσθέσω και κάτι. Ακριβώς αυτό το οποίο κάναμε με την ενσωμάτωση των ενωσιακών οδηγιών το 2022, που στην πραγματικότητα το Υπουργείο Πολιτισμού, για πρώτη φορά, προστατεύει τα δικαιώματα των εκδοτών και των δημοσιογράφων για την online χρήση των έργων τους από τις διαδικτυακές πλατφόρμες, ένα αντίστοιχο, ένα παράλληλο πράγμα, προσπαθούμε να κάνουμε και εδώ.
Β.Χ.: Μήπως πρέπει να σκεφτείτε ξανά τις διατυπώσεις του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, για να κάμπτετε την καχυποψία; Βλέπω στην πραγματικότητα ότι δεν συμφωνείτε, αλλά η κριτική δεν έχει κοπάσει και φαντάζομαι ότι όταν κατατεθεί στη Βουλή θα ενταθεί ακόμα περισσότερο.
Λ.Μ.: Το Νομοσχέδιο είναι στη διαβούλευση από την προηγούμενη Πέμπτη (7/3) και θα μείνει μέχρι και τις 14 του μηνός. Η διαβούλευση δεν είναι προσχηματική. Ακούμε, διαβάζουμε τα σχόλια, έχουν διατυπωθεί αντιρρήσεις. Προφανώς, όταν ένα νομοσχέδιο βγαίνει σε διαβούλευση, τουλάχιστον σύμφωνα με τη δική μου λογική και την δική μου πολιτική μέχρι τώρα, δεν το βγάζουμε προσχηματικά. Ακούμε, διαβάζουμε, παρακολουθώ και το διάλογο, τον ευρύτερο στον δημόσιο λόγο και είναι προφανές ότι κάποιες από τις διατάξεις θα αναδιατυπωθούν. Για παράδειγμα, ας πούμε, θα δώσουμε κίνητρο για τους νέους μουσικούς, που αυτό δεν το έχουμε συμπεριλάβει –το έχει κάνει η Γαλλία εδώ και πολλά χρόνια. Θέλω να πω ότι η διαβούλευση γίνεται ακριβώς για να ακούσουμε όχι αυτούς που συμφωνούν, αλλά αυτούς που διαφωνούν. Και είναι προφανές ότι για να φτάσουμε να καταθέσουμε το νομοσχέδιο θα τα λάβουμε όλα αυτά υπόψη. Άλλωστε πέρα από τα σχόλια, τα γραπτά και τα όσα ακούγονται στον δημόσιο λόγο, είμαστε σε μία απευθείας συνεννόηση με όσους έχουν κάθε λόγο να ενδιαφέρονται γι' αυτό.
Β.Χ.: Γιατί αν καταλαβαίνω καλά, τα ραδιόφωνα και τα ξενοδοχεία είναι οι δυο μεγάλες κατηγορίες στις οποίες….
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, στα ραδιόφωνα είναι απολύτως κίνητρο, απολύτως κίνητρο. Τα ξενοδοχεία είναι λίγο πιο σύνθετα τα πράγματα. Για αυτό το ξέρω πολύ καλά. Θέλουμε να ενισχύσουμε και δεν θέλουμε να αφήσουμε το ελληνόφωνο τραγούδι ως είδος υπό εξαφάνιση, γιατί αυτό θα γίνει. Είναι πλέον θέμα χρόνου. Πρέπει και θέλουμε να το προστατεύσουμε. Με ενοχλεί πάρα πολύ και με στενοχωρεί θα έλεγα, όταν ακούω απαξιωτικούς, έντονα απαξιωτικούς, χαρακτηρισμούς για το ελληνόφωνο τραγούδι, αυτό το οποίο λένε είναι: Θα μας επιβάλουν καψουροτράγουδα;
Ν.Π.: Καλά αυτοί δεν ξέρουνε αυτό που λένε έτσι κι αλλιώς. Αλλά υπάρχει και ένα ζήτημα, γιατί δεν είναι όλα τα τραγούδια ίδια.
Λ.Μ.: Προφανώς δεν είναι όλα τα τραγούδια, ούτε όλο το ξένο ρεπερτόριο είναι το ίδιο. Υπάρχουν εξαιρετικά ακούσματα και υπάρχουν άλλα τα οποία δεν είναι καθόλου ευχάριστα.
Ν.Π.: Κατά εποχές έχουν συζητηθεί πράγματα. Θυμάμαι στη Γαλλία ότι υπήρχε αυτή η πρόταση οι πάροχοι του Ίντερνετ να πληρώνουν ένα ποσοστό από αυτό το οποίο εισπράττουν σε εταιρείες πνευματικών δικαιωμάτων, που να καλύπτει έτσι και έργα τα οποία κλέβονται και παίζονται στο Ίντερνετ και μουσική και ούτω καθεξής.
Λ.Μ.: Η Γαλλία έχει κάνει το πιο αυστηρό πλαίσιο προστασίας και της γαλλικής γλώσσας και του γαλλικού τραγουδιού, του γαλλόφωνου τραγουδιού, και το έχει επιβάλει. Στη Γαλλία είναι υποχρεωτικά τα πράγματα, από το 1986. Αλλά δεν είναι μόνο η Γαλλία, είναι και άλλες χώρες, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Σλοβενία, είναι πολλές χώρες πλέον που προστατεύουν…
Ν.Π.: Οι Γάλλοι ντουμπλάρουν και τις φωνές αν θυμάστε, αγγλόφωνο έργο που γίνεται γαλλόφωνο.
Λ.Μ.: Η Γαλλία έχει το πιο αυστηρό πλαίσιο, το οποίο συνεχώς αυστηροποιείται. Και είμαι σίγουρη, ότι θα θυμάστε πριν από μερικά χρόνια τη μεγάλη σύγκρουση που υπήρχε στη Γαλλία και για τις πλατφόρμες. Ακριβώς γιατί περάσανε νομοθετήματα τα οποία περιόριζαν και προστάτευαν πάρα πολύ τη γαλλική γλώσσα και τη γαλλική μουσική, το γαλλικό τραγούδι.
Β.Χ.: Μάλιστα. Λοιπόν, κυρία Μενδώνη, σας ευχαριστούμε πάρα πολύ, περιμένουμε την οριστική κατάθεση του νομοσχεδίου και ελπίζω ότι όλα θα πάνε καλά.
Λ.Μ.: Ευχαριστώ πολύ, καλή σας μέρα.
