Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη παραχώρησε συνέντευξη σήμερα Σάββατο, 9 Μαρτίου 2024, στη Ναταλία Γερμανού και στην εκπομπή της «Καλύτερα δεν γίνεται» στην τηλεόραση του ALPHA. Ζητήθηκε από την Υπουργό να απαντήσει αναλυτικά σε ερωτήματα για το νομοσχέδιο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς - Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού», το οποίο ως την 14η Μαρτίου βρίσκεται σε διαβούλευση.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Λίνας Μενδώνη.
Ναταλία Γερμανού: Κυρία Υπουργέ, καλό μεσημέρι από το «Καλύτερα δεν γίνεται». Ευχαριστούμε πολύ που είστε μαζί μας.
Λίνα Μενδώνη: Καλό μεσημέρι και σε εσάς και στους τηλεθεατές σας. Είναι χαρά μου.
Ν.Γ.: Πριν ξεκινήσουμε να μιλάμε για το νομοσχέδιο θα ήθελα να ξεκαθαρίσω το τοπίο, το οποίο ήταν λίγο ομιχλώδες τις τελευταίες μέρες. Πολλά fake news ακολούθησαν την πρώτη ανακοίνωση για το νομοσχέδιο. Για παράδειγμα, διαβάσαμε τίτλους του τύπου, η Υπουργός Πολιτισμού απαιτεί να γίνει αυτό και να παίζεται παντού ελληνική μουσική αλλιώς απειλεί με πρόστιμα, δηλαδή, διαβάσαμε πράγματα τα οποία απείχαν πολύ από την πραγματικότητα.
Λ.Μ.: Ναι, αυτό που λέτε είναι αληθές και έχει να κάνει με το κατά πόσον αυτοί οι οποίοι δημιουργούν αυτά τα σχόλια έχουν πραγματικά διαβάσει το νομοσχέδιο. Οι τίτλοι και μόνο δείχνουν ότι μάλλον δεν το έχουν διαβάσει, ή τουλάχιστον δεν το έχουν διαβάσει προσεκτικά. Και να σας πω πολύ συγκεκριμένα: Τι θέλουμε να κάνουμε με αυτό το νομοσχέδιο; Μάλλον είναι ένα νομοσχέδιο ευρύτερο του Υπουργείου Πολιτισμού. Κάποιες από τις διατάξεις του αφορούν στην προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά ανήκουν προφανώς η ελληνική γλώσσα και το ελληνόφωνο τραγούδι. Νομίζω ότι αυτό το καταλαβαίνει ο καθένας. Από κει και πέρα από όλο το νομοσχέδιο, η συζήτηση έχει επικεντρωθεί σε αυτό που μόλις και εσείς είπατε, σε μια σειρά από fake news, να χρησιμοποιήσω και εγώ τον ίδιο όρο, σχετικά με αυτή την προστασία. Κοιτάξτε, κυρία Γερμανού, το ξέρετε πολύ καλά ότι η Ελλάδα, όπως και κάθε χώρα, έχει έναν μουσικό πολιτισμό. Αυτόν λοιπόν τον μουσικό πολιτισμό θέλουμε να διαφυλάξουμε, να προστατεύσουμε μέσα από τη διαφύλαξη της πολιτισμικής και της γλωσσικής μας πολυμορφίας. Τι θέλω να πω; Έχουμε εξαιρετικούς δημιουργούς διαχρονικά, έχουμε ελληνόφωνο τραγούδι, το οποίο αυτή τη στιγμή, εξαιτίας της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας, έχει περάσει σε απολύτως δεύτερη μοίρα, σε σχέση με τα ακούσματα. Περίπου το 70% των ακουσμάτων μας είναι ξένη, είναι αγγλόφωνη, κυρίως μουσική, ένα 30% είναι το ελληνόφωνο, το ελληνικό τραγούδι. Αυτό, λοιπόν, το οποίο εμείς λέμε είναι ότι δίνουμε κίνητρα. Δεν είναι τίποτα υποχρεωτικό. Δίνουμε κίνητρα σε ραδιοφωνικούς σταθμούς εάν θέλουν να παίζουν ένα ποσοστό ελληνόφωνου τραγουδιού.
Ν.Γ.: Εάν θέλουν, καλά κάνετε και το τονίζετε αυτό, εάν θέλουν.
Λ.Μ.: Είναι κίνητρα.
Ν.Γ.: Προτροπή, δηλαδή.
Λ.Μ.: Δίνουμε κίνητρα με τις συγκεκριμένες διατάξεις. Δίνουμε κίνητρα, εάν θέλουν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί, είτε είναι ενημερωτικοί, είτε είναι μουσικοί, να ενσωματώσουν στο ρεπερτόριό τους ένα ποσοστό μέχρι 45% ελληνόφωνου τραγουδιού. Εάν θέλουν, επαναλαμβάνω! Και το κίνητρο είναι διαφημιστικός χρόνος, ο οποίος κατά περίπτωση προκύπτει μέσα από έναν αλγόριθμο, όπως έχει γίνει, εδώ που τα λέμε, και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με προεξάρχουσα τη Γαλλία, η οποία έχει εφαρμόσει ανάλογη πολιτική από το 1986.
Ν.Γ.: Αυτό θα έλεγα τώρα και συγγνώμη που σας διακόπτω. Θα συνεχίσετε αμέσως ό,τι η Γαλλία, η Ολλανδία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Σλοβακία, και διαβάζω μερικές μόνο από τις χώρες, είναι χώρες των οποίων τα ραδιόφωνα παίζουν 40% τη δική τους μουσική. Δηλαδή, γαλλόφωνα τραγούδια, ισπανόφωνα τραγούδια, γερμανόφωνα τραγούδια – και το υπόλοιπο είναι ξένη μουσική, θέλοντας να διαφυλάξουν τη δική τους παράδοση.
Δημήτρης Πανόπουλος: Κυρία Μενδώνη, πριν πάτε στις υπόλοιπες κατηγορίες, γιατί υπάρχει συζήτηση για όλες, για να το κλείσουμε το θέμα με το ραδιόφωνο… Λέτε ότι θα δοθεί κίνητρο στους σταθμούς που θα παίξουν περισσότερη ελληνική μουσική. Λένε, όμως, άνθρωποι που ξέρουν ότι η διαφήμιση έτσι κι αλλιώς υπερβαίνει στα ραδιόφωνα… Δηλαδή έχουμε υπέρβαση ορίου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να γίνουν και έλεγχοι για τους υπόλοιπους που δεν θα επιλέξουν να παίξουν ελληνική μουσική;
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, νομίζω ότι οι διατάξεις είναι σαφείς. Δεν είναι τιμωρητικό το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, δίνει κίνητρα για να ενισχύσουμε την ελληνική μουσική και τους δημιουργούς μας, οι οποίοι όπως ξέρετε πάρα πολύ καλά, το ξέρει και όλος ο κόσμος, έχουν πληγεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης – και φυσικά το αποκορύφωμα ήταν η περίοδος της πανδημίας. Νομίζω ότι αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς. Αυτό σε σχέση με τα ραδιόφωνα. Να πάμε στις άλλες κατηγορίες. Να πάμε πρώτα στα τουριστικά. Δεν υποχρεώνουμε κανένα κατάλυμα, κανέναν χώρο εστίασης, κανένα καφέ, κανέναν χώρο διασκέδασης, να ενσωματώσει στη μουσική που παίζει ελληνόφωνο τραγούδι. Το περιορίζουμε πάρα πολύ στους χώρους της αναμονής των επισκεπτών ή στον ανελκυστήρα. Είναι προφανές ότι στα δωμάτια, στο χώρο του πρωινού, στα εστιατόρια, στην πισίνα, στο κλαμπ, οπουδήποτε, θα συνεχίσουν να παίζουν αυτά τα οποία έπαιζαν… Και αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι θέλουν να χρησιμοποιήσουν μουσική στους ανελκυστήρες και στους χώρους αναμονής. Εάν δεν θέλουν, είναι προφανές ότι δεν ισχύουν αυτές οι διατάξεις. Γι' αυτό σας λέω δεν είναι υποχρεωτικό.
Ν.Γ.: Και κάτι ακόμα σημαντικό, ότι ακόμα και στα ξενοδοχεία που λένε για lounge και ασανσέρ, η πρόταση είναι να χρησιμοποιείτε ορχηστρική ελληνική μουσική…
Λ.Μ.: Βεβαίως. Μιλάμε βεβαίως για ελληνόφωνο τραγούδι ή για την ορχηστρική μουσική ελληνόφωνων τραγουδιών.
Ν.Γ.: Γιατί το lounge θέλει κάτι πιο ορχηστρικό, γι' αυτό το λέω, γιατί και αυτό έχει σημασία.
Λ.Μ.: Να σας πω κάτι, κυρία Γερμανού. Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά δυσάρεστο, εμένα προσωπικά με στενοχωρεί, αυτή η απαξίωση η οποία ακούγεται τις τελευταίες μέρες, με αφορμή τις διατάξεις αυτές, για την ελληνική μουσική παραγωγή και για τους δημιουργούς μας. Θεωρώ ότι έχουμε εξαιρετικής ποιότητας και δημιουργούς και μουσικά ακούσματα. Επομένως, όλη αυτή η απαξίωση, συγχωρείστε μου τη λέξη, θα επαναλάβω μία από αυτές που ακούγονται στα σόσιαλ μίντια, «θα ακούμε, λέει καψουροτράγουδα;». Αυτό αυτομάτως υποτιμά τη μουσική μας δημιουργία και τον μουσικό μας πολιτισμό. Και ξέρετε; Αυτό το πράγμα δεν συμβαίνει σε άλλους λαούς, οι οποίοι είναι περήφανοι για τη δημιουργία και τα ακούσματά τους.
Δ.Π.: Ωραία, κυρία Μενδώνη. Να πάμε λίγο και στις τηλεοπτικές παραγωγές, είτε είναι σειρές, είτε κινηματογραφικές ταινίες. Γιατί εκεί υπάρχει ένα ποσοστό 70%, που οι δημιουργοί λένε ότι δεν μπορούμε να το καταφέρουμε.
Λ.Μ.: Θα σας πω το εξής: Καταρχήν με τη διάταξη, έτσι όπως είναι, έτσι όπως έχει διατυπωθεί, δεν υπάρχει καμία παρέμβαση, δεν υπάρχει καμία αλλαγή στα κριτήρια με τα οποία χρηματοδοτούνται οι ελληνικές ταινίες. Παρ' όλα αυτά, επειδή, ακριβώς όπως είπατε και εσείς, το νομοσχέδιο έχει τεθεί σε διαβούλευση από την προηγούμενη Πέμπτη και θα είναι στη διαβούλευση έως τις 14 Μαρτίου, ακούμε με πολλή προσοχή, διαβάζουμε τα σχόλια, οι συνεργάτες μου έχουν συναντήσει τους αρμόδιους των κινηματογραφικών και των οπτικοακουστικών παραγωγών και αυτό το οποίο λέμε –και το λέω, για πρώτη φορά εδώ ,στην εκπομπή σας– είναι, ακριβώς, επειδή θέσαμε σε διαβούλευση το νομοσχέδιο και τους ακούσαμε, ήδη προχωρούμε σε μια αναδιατύπωση της διάταξης, η οποία δεν θα μειώσει σε τίποτε την προστασία του ελληνόφωνου τραγουδιού ή της ορχηστρικής μουσικής, αλλά θα καλύψει απολύτως και τους δημιουργούς των κινηματογραφικών και των οπτικοακουστικών έργων. Και επίσης, μια και μιλάμε, ήδη σας έδωσα μια είδηση, να σας πω ότι πάλι προϊόν της διαβούλευσης, το οποίο το επεξεργαζόμαστε, είναι να δώσουμε επιπλέον κίνητρα σε νέους δημιουργούς, νέα ταλέντα στο αντίστοιχο πρότυπο, το οποίο ήδη εφαρμόζεται όπως σας είπα εδώ και 30 χρόνια στη Γαλλία.
Δ.Π.: Κυρία Μενδώνη, θα σας κάνω κι αυτή την ερώτηση, γιατί δεν μπορώ να το αφήσω. Η βαρύτητα ενός νόμου σίγουρα έχει να κάνει και με τις κυρώσεις που περιλαμβάνονται σε αυτόν. Είναι κάτι το οποίο εσείς συζητάτε ή θα μείνετε στο κομμάτι της προτροπής συμβουλής και του κινήτρου που λέτε ότι δίνετε;
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, στην περίπτωση εκεί που δίνονται κίνητρα, μένουμε στα κίνητρα, γιατί όπως σας είπα είναι προαιρετικό. Στην περίπτωση που κάποιος επιλέγει, εφόσον, δηλαδή, θελήσει και τελικά επιλέγει να δεχθεί να ακούγεται ποσοστό 45% ελληνόφωνο ή του αντίστοιχου ορχηστρικού, εκεί η διάταξη θα ήταν ατελής, εάν δεν υπήρχαν κάποιες κυρώσεις. Όμως η κύρωση είναι στο τελευταίο στάδιο. Υπάρχει μια μεγάλη διαδικασία στην οποία παρεμβαίνει ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας μέσα από διαβούλευση. Αναγκαστικά, πρέπει ο νόμος να εφαρμοστεί. Εφόσον κάποιος θελήσει να συμμετέχει και να αποδεχθεί, να δεχτεί μάλλον να εφαρμόσει τις διατάξεις αυτές. Το νομοσχέδιο δεν επιβάλλει. Ας μείνουμε σε αυτό.
Ν.Γ.: Προτρέπει.
Λ.Μ.: Προτρέπει και θα σας πω και ένα τελευταίο σχόλιο, κυρία Γερμανού. Ο κινηματογράφος, το θέατρο, χρόνια τώρα υποστηρίζεται, εν τοις πράγμασι, με χρήματα από το ελληνικό κράτος, από την ελληνική πολιτεία – και πολύ καλά κάνουμε και στηρίζουμε και τον κινηματογράφο και το θέατρο. Στην προκειμένη περίπτωση δεν δίνουμε χρήματα στους δημιουργούς, απλώς εμμέσως, εφόσον ακολουθηθούν οι διατάξεις του νομοσχεδίου, δίνουμε πνευματικά δικαιώματα και νομίζω ότι οι μουσικοί μας το αξίζουν. Άλλωστε αυτό δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, μέσα στην πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού τα τελευταία χρόνια είναι να στηρίζουμε κλάδους. Το ίδιο κάναμε με την ενσωμάτωση των ενωσιακών οδηγιών το 2022, όταν οι δημιουργοί των έργων, δημοσιογράφοι, φωτογράφοι και λοιποί οι οποίοι έχουν ενσωματωθεί σε έκδοση Τύπου, λαμβάνουν συγκεκριμένο ποσοστό επί των ετησίων εσόδων που αποκομίζουν οι εκδότες Τύπου για τη χρήση των εκδόσεων σε ψηφιακές πλατφόρμες. Δηλαδή και στην περίπτωση αυτή δεν αφήσαμε ούτε δημοσιογράφους, ούτε εκδότες, ούτε δημιουργούς ακάλυπτους, επιλέγοντας τον εύκολο δρόμο της συμβατικής ελευθερίας των μερών. Προσπαθούμε να στηρίξουμε τη δημιουργία και αυτός είναι ένας από τους βασικούς ρόλους του Υπουργείου Πολιτισμού. Όσο για τον τουριστικό κλάδο, ας μην ξεχνάμε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού αυτή τη στιγμή κάνει εκατοντάδες έργα σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία σε όλη την Ελλάδα. Ένας από τους στόχους μας είναι να αυξήσουμε τον πολιτιστικό τουρισμό που απασχολεί περίπου το 40% του συνόλου του τουριστικού κλάδου. Επομένως, με τον τουριστικό κλάδο έχουμε εξαιρετική σχέση και προωθούμε μέσω των έργων πολιτισμού και τα δικά τους συμφέροντα και ενδιαφέροντα. Και είναι εξαιρετικά μικρός ο χώρος και ο χρόνος που ζητούμε, για να στηρίξουν οικειοθελώς την ελληνική μουσική δημιουργία.
Ν.Γ.: Κυρία Υπουργέ, ευχαριστούμε πάρα πολύ, ήσασταν κατατοπιστικότατη, ευχαριστούμε πάρα πολύ για το χρόνο σας.
Λ.Μ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ. Καλό απόγευμα.
