Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στη συνέντευξη που έδωσε σήμερα στον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα και στον ΣΚΑΙ 100,3 αναφέρθηκε αναλυτικά στο νομοσχέδιο, «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς - Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού», το οποίο ως την 14η Μαρτίου βρίσκεται σε διαβούλευση.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης
Παύλος Τσίμας: Στην τηλεφωνική γραμμή, η Υπουργός Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη, γιατί την Πέμπτη το βράδυ δόθηκε σε διαβούλευση μια νομοθετική πρόταση του Υπουργείου Πολιτισμού που αφορά την μουσική, την ελληνική μουσική, το πώς και σε τι ποσοστό μεταδίδεται από ραδιόφωνα και σε κοινόχρηστους χώρους ή σε ξενοδοχεία και τα λοιπά και τα λοιπά. Το νομοσχέδιο περιέχει μια ρύθμιση που νομίζω ότι είναι πολύ σημαντική, η δημιουργία δηλαδή μιας διαδικτυακής βάσης δεδομένων για το ελληνόφωνο τραγούδι και την ορχηστρική μουσική Ελλήνων δημιουργών, που είναι πολύ σημαντικό. Προβλέπει επίσης ορισμένα κίνητρα ώστε να ακούγεται πιο συχνά η μουσική των Ελλήνων, περιέχει και μερικές ρυθμίσεις οι οποίες εξαρχής σχολιάστηκαν αρνητικά ως προβληματικές. Καλημέρα κυρία Μενδώνη, ευχαριστώ πολύ
Λίνα Μενδώνη: Καλημέρα κύριε Τσίμα, καλή εβδομάδα, και εγώ σας ευχαριστώ πολύ.
Π.Τ.: Λέω, υπάρχουν μερικά πράγματα όπως αυτό, ας πούμε, η δημιουργία μιας διαδικτυακής βάσης δεδομένων που καλύπτει ένα κενό γιατί δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο για το ελληνικό τραγούδι και είναι πολύ σημαντικό να γίνει. Από την άλλη αυτές οι ποσοστώσεις, πόση ελληνική –ελληνόφωνη– μουσική, ή ορχηστρική μουσική Ελλήνων πρέπει να μεταδίδουν τα ραδιόφωνα και πόσο, τι επιπτώσεις, μάλλον τι κίνητρα ως προς τη διαφήμιση έχουν τα ραδιόφωνα και τι ποσοστό πρέπει να έχουν οι ταινίες, κινηματογραφικές και τηλεοπτικές που επιδοτούνται, λίγο μπερδεμένα πράγματα μοιάζουν αυτά.
Λ.Μ.: Είναι δύσκολα και θα σας πω. Το νομοσχέδιο δεν έχει μόνο αυτές τις διατάξεις. Έχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο που αφορά στην προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την οποία ενισχύουμε, σύμφωνα και με τις συμβάσεις της UNESCO. Αφορά και στις αρχές τις οποίες καθιερώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Στο πλαίσιο αυτό, αφενός με το ελληνόφωνο τραγούδι θέλουμε να προστατεύσουμε την ελληνική γλώσσα, κυρίως όμως τους δημιουργούς, τους μουσικούς, οι οποίοι, πραγματικά, έχουν θιγεί όχι μόνο από την πανδημία- πολύς κόσμος λέει ότι ταλαιπωρήθηκαν από την πανδημία- αλλά όχι μόνο αυτό. Μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον η αγγλόφωνη μουσική έχει σχεδόν επιβληθεί. Η διάδοση της ελληνόφωνης μουσικής περιορίζεται. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι ακούγεται 30% ελληνικής μουσικής και 70% ξένης μουσικής. Εμείς, ως Υπουργείο Πολιτισμού, προφανώς όλα αυτά είναι πράγματα στα οποία, ακολουθώντας και το ίδιο το Σύνταγμα το οποίο δηλώνει εμφαντικά ι ότι οφείλουμε να προστατεύουμε την τέχνη, έχουμε προτείνει μια σειρά κινήτρων. Είναι περισσότερο κίνητρα και δεν είναι κάτι υποχρεωτικό. Εδώ, απλώς, να ανοίξω μια παρένθεση, να πω ότι σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ξεκινώντας από τη Γαλλία ήδη από τη δεκαετία του '80, έχουν μπει τέτοιες ποσοστώσεις υποχρεωτικά.
Π.Τ.: Ναι, η Γαλλία το έχει κάνει για να προστατεύσει τη γαλλοφωνία.
Λ.Μ.: Το έχει κάνει η Ισπανία για τους Καταλανούς δημιουργούς, το ίδιο έχει κάνει η Πορτογαλία, με υποχρεωτικές ρυθμίσεις, όπως και η Ουγγαρία και άλλες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάποιες δεκαετίες πριν. Εμείς, λοιπόν, αυτή τη στιγμή αυτό που λέμε είναι ότι δίνουμε κίνητρα προκειμένου να ακούγεται περισσότερο ελληνικό τραγούδι, ελληνόφωνο ή ελληνική ορχηστρική μουσική. Και δι' αυτού του τρόπου ενισχύουμε εμμέσως τους δημιουργούς μας . Αυτό πραγματικά μας ενδιαφέρει.
Π.Τ.: Ξέρετε ότι οι αντιδράσεις… Ας πούμε, λένε οι παραγωγοί, οι σκηνοθέτες ταινιών, ότι εάν είναι να μας πει να υπάρχει ρύθμιση, προκειμένου να εισπράξουμε την επιδότηση, πόση ελληνόφωνη μουσική ή ορχηστρική μουσική Ελλήνων να χρησιμοποιούμε, ε τότε ελάτε να τη σκηνοθετήσετε εσείς την ταινία, γιατί αυτό είναι θέμα καλλιτεχνικής ελευθερίας.
Λ.Μ.: Συμφωνώ απολύτως και έτσι είναι. Και γι' αυτό και το νομοσχέδιο δεν παρεμβαίνει καθόλου στα κριτήρια με τα οποία ενισχύεται ο κινηματογράφος. Δηλαδή, δεν παρεμβαίνουμε καθόλου σε διατάξεις οι οποίες λένε με ποιον τρόπο το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, για παράδειγμα, χρηματοδοτεί επιχορηγεί τις ταινίες, εκεί δεν παρεμβαίνουμε καθόλου. Όπως, επίσης, δεν παρεμβαίνουμε καθόλου –γιατί παρακολούθησα και το Σαββατοκύριακο τη συζήτηση μέσα από τα social media– για τα τουριστικά καταλύματα. Για παράδειγμα, γίνεται μεγάλη συζήτηση: Μα, στο πρωινό θέλουμε να ακούμε ό,τι μουσική θέλουμε, στην πισίνα θέλουμε να ακούμε ό,τι μουσική θέλουμε και στην πισίνα δεν ταιριάζει η ελληνική μουσική. Αλλά όλα αυτά δεν θίγονται στο νομοσχέδιο. Το νομοσχέδιο κάνει λόγο μόνο για τη μουσική που σε περίπτωση θελήσει ο ξενοδόχος, δεν το επιβάλλουμε, ή ο ιδιοκτήτης του τουριστικού καταλύματος, να βάλει στους χώρους αναμονής και στους ανελκυστήρες, να υπάρχει μια ποσόστωση 45% ελληνόφωνου τραγουδιού ή ελληνικής ορχηστρικής μουσικής. Δηλαδή, είναι ένα πάρα πολύ περιορισμένο χρονικά και χωροταξικά τμήμα της δραστηριότητας που ασκούν τα καταλύματα ή τα ξενοδοχεία. Δεν παρεμβαίνει κανείς ούτε στα καφέ, ούτε στους χώρους εστίασης, ούτε, σε καμία περίπτωση, στα δωμάτια,. Είναι πάρα πάρα πολύ ζυγισμένο το πού παρεμβαίνουμε.
Π.Τ.: Υπάρχει ένα ερώτημα, πώς να το πω, επί της αρχής. Δηλαδή, αν στον κόσμο που ζούμε είναι, ανεξάρτητα αν το έχουν κάνει άλλες χώρες πριν από εμάς, αν είναι ο σωστός τρόπος να ενισχύσεις την καλλιτεχνική δημιουργία, αυτό; Δηλαδή η εθνική ποσόστωση.
Λ.Μ.: Δεν θα το έλεγα ότι είναι ακριβώς εθνική ποσόστωση. Από την άλλη, το ίδιο το Σύνταγμα μας επιτάσσει να ενθαρρύνουμε και να ενισχύουμε την Τέχνη. Επομένως, πρέπει να λάβουμε θετικά μέτρα για να προωθείται η ελεύθερη προαγωγή της Τέχνης. Δεν παρεμβαίνει υποχρεωτικά και σας είπα από την αρχή ότι δίνει κίνητρα και είναι μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προστασίας της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι η σύγχρονη δημιουργία και οφείλουμε να την προστατεύσουμε. Και είναι και η γλώσσα μας. Όμως δεν μπορούμε να μη σταθούμε στο δεδομένο ότι εδώ και πολλά χρόνια η ελληνική πολιτεία, και πολύ σωστά κάνει, το ελληνικό κράτος, επιχορηγεί τον κινηματογράφο, επιχορηγεί το θέατρο. Για τη μουσική έρχεται τώρα ένα σχέδιο νόμου το οποίο δίνει κίνητρα, ώστε να ενισχύονται τελικά τα πνευματικά δικαιώματα, μέσω των Οργανισμών Είσπραξης Συγγενικών Δικαιωμάτων. Από κει και πέρα όμως δεν ενοχλεί σε τίποτα στην υπόλοιπη επαγγελματική και οικονομική ελευθερία των επιχειρήσεων.
Π.Τ.: Ναι. Για τις επιχειρήσεις, είναι η επαγγελματική ελευθερία. Για τους δημιουργούς είναι η δημιουργική ελευθερία. Γιατί αναρωτιέμαι; Διαβάζω επί λέξει τι λέει η πρόταση, ότι «οι ελληνικές οπτικοακουστικές και κινηματογραφικές ταινίες που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνο τραγούδι ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό 70%».
Λ.Μ.: Ναι, και αυτό το έχουμε βγάλει στη διαβούλευση και το ποσοστό είναι κάτι το οποίο θα το συζητήσουμε. Από την άλλη πλευρά, λάβετε υπόψη ότι το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου για να χρηματοδοτήσει μια ταινία ζητά ελληνική ιθαγένεια! Εδώ, δεν πρόκειται για μια οποιαδήποτε παραγωγή, είναι παραγωγή την οποία επιχορηγεί, δηλαδή εντέλει χρηματοδοτεί το κράτος και ο φορολογούμενος Έλληνας. Επομένως ό,τι αφορά στην ελληνική δημιουργία και στην ελληνική γλώσσα, οφείλουμε ως πολιτιστικό αγαθό να το προστατεύσουμε.
Π.Τ.: Και η κύρωση ποια θα είναι αν αυτή την υποχρέωση δεν τη σεβαστεί ένας δημιουργός που χρηματοδοτείται από το ελληνικό Δημόσιο; Χάνει τη χρηματοδότηση;
Λ.Μ.: Νομίζω ότι το νομοσχέδιο είναι σαφές. Δεν υπάρχουν τέτοιου είδους διατάξεις. Εκτός από κάποια συγκεκριμένα πρόστιμα τα οποία επιβάλλονται σε κάποιες περιπτώσεις, ακριβώς για να μην υπάρχει ένα κενό γράμμα. Επαναλαμβάνω, ειδικά για τις κινηματογραφικές παραγωγές δεν αλλάζει σε τίποτα ο τρόπος. Δεν αλλάζουν τα κίνητρα και τα κριτήρια επιδότησης από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Ό,τι ίσχυε, ισχύει.
Π.Τ.: Μια άλλη συζήτηση αφορά το ραδιόφωνο. Δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο, το να δοθούν κίνητρα ώστε να ακούγεται περισσότερη ελληνική μουσική στα ραδιόφωνα. Γενικώς αυτό είναι μια ωραία φιλοδοξία, αλλά αναρωτιέμαι πώς γίνεται;
Λ.Μ.: Αυτό πάλι είναι στη διακριτική ευχέρεια του ραδιοφώνου. Εκεί δίνουμε κίνητρα, κυρίως σε διαφημιστικό χρόνο. Εάν για παράδειγμα ένα ραδιόφωνο θέλει να βάλει το ποσοστό αυτό της μουσικής που προτείνουμε, θα έχει περισσότερο διαφημιστικό χρόνο. Δεν χάνει κάτι. Κίνητρα δίνουμε. Εάν, ας πούμε βάλει το ελληνικό τραγούδι στις 12:00 το βράδυ για κάποιους ανθρώπους που κάθονται και ακούνε ραδιόφωνο εκείνη την ώρα, επίσης δεν θα παρέμβει κανείς, στο πότε θα το βάλει. Επαναλαμβάνω, είναι κίνητρο, δεν χάνει κάτι, δεν περιορίζουμε κάτι. Δίνουμε επιπλέον κίνητρα.
Π.Τ.: Επειδή έχω δει πολλά αρνητικά σχόλια, εσείς τι σχόλια έχετε δει στη διαβούλευση ως τώρα; Γιατί έχουν περάσει ήδη τέσσερις μέρες…
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, στη διαβούλευση πρέπει να σας πω ότι τα περισσότερα σχόλια τα οποία είναι περίπου 200, ήταν κάποια στιγμή γύρω στα 190, τα περισσότερα είναι θετικά σχόλια. Καταλαβαίνω ότι κάποιος μπορεί να πει ότι έχουν παρέμβει οι δημιουργοί, που τους αφορά και γι' αυτό παρεμβαίνουν θετικά. Υπάρχουν και κάποια σχόλια αρνητικά στην επίσημη διαβούλευση. Δεν είναι πολλά, είναι πολύ λίγα. Η συντριπτική πλειοψηφία είναι τα θετικά σχόλια.
Π.Τ.: Η διαβούλευση είναι ανοιχτή μέχρι τις 14 Μαρτίου
Λ.Μ.: Η διαβούλευση είναι ανοιχτή και θα παραμείνει μέχρι τις 14 Μαρτίου. Σε όλα τα σχέδια νόμου, που, τουλάχιστον, το Υπουργείο Πολιτισμού έχει καταθέσει από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα, είναι δεδομένο, και το ξέρουν όλοι, ότι λαμβάνουμε υπόψη τη διαβούλευση. Δεν την κάνουμε για λόγους τυπικούς, γιατί έτσι πρέπει να κάνουμε.
Π.Τ.: Να ξαναπώ, αφού σας ευχαριστήσω για αυτή τη συζήτηση, για μένα είναι όντως πολύ σημαντική αυτή η πρόβλεψη και μακάρι να γίνει και γρήγορα αυτό, να δημιουργηθεί, που δεν υπάρχει, μια διαδικτυακή βάση δεδομένων για το ελληνικό τραγούδι, για την ορχηστρική μουσική των Ελλήνων δημιουργών, γιατί αυτό πραγματικά είναι προστασία της άυλης πολιτιστικής δημιουργίας.
Λ.Μ.: Ακριβώς. Και αυτό που εγώ θα ήθελα να πω είναι ότι εμένα πραγματικά με στενοχωρούν μερικά σχόλια τα οποία λένε: Μα, δεν είναι δυνατόν να παίζεται η ελληνική μουσική, δεν θυσιάζουμε τις ώρες μας να ακούμε ελληνική μουσική. Ας μην είμαστε τόσο απαξιωτικοί για την ελληνική δημιουργία. Έχουμε εξαιρετικούς δημιουργούς, σύγχρονους, οι οποίοι παράγουν πραγματικά μουσική εξαιρετικής ποιότητος. Ας μην είμαστε τόσο ισοπεδωτικοί.
Π.Τ.: Ευχαριστώ πολύ κυρία Μενδώνη. Καλή σας μέρα
Λ.Μ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ, κύριε Τσίμα. Καλημέρα. Γειά σας.
