Η απόδοση του ανακτόρου του Φιλίππου του Β΄, στις Αιγές, μετά τις δεκαετείς αναστηλωτικές εργασίες από τις Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, η ιστορική, πολιτική και αρχιτεκτονική σημασία του στον αρχαίο κόσμο αλλά και η επιστημονική άποψη της Ελένης Αρβελέρ ότι ο Αλέξανδρος πιθανόν να είναι θαμμένος στη Βεργίνα αντί του πατέρα του, το νομοσχέδιο για το γάμο των ομοφύλων και οι πολιτικές παραμέτροι του, ήταν οι θεματικές στη συνέντευξη που έδωσε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στον δημοσιογράφο Θανάση Σιαφάκα, στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ και την εκπομπή"GPS".
Θάνος Σιαφάκας: Φίλες και φίλοι, αποδόθηκε στο κοινό το αναστηλωμένο ανάκτορο των Αιγών. Θεωρείται το μεγαλύτερο κτήριο της κλασικής Ελλάδας. Έχουμε κοντά μας την Υπουργό Πολιτισμού για το θέμα αυτό. Η κυρία Λίνα Μενδώνη, είναι κοντά μας. Χρόνια πολλά και καλή χρονιά, κυρία Μενδώνη. Γεια σας καλημέρα, χρόνια πολλά.
Λίνα Μενδώνη: Καλή χρονιά κύριε Σιαφάκα, σε εσάς και στους ακροατές σας.
Θ.Σ.: Σας ευχαριστούμε για την ανταπόκριση σε αυτή την πρόσκληση του πρώτου προγράμματος. Τι σηματοδοτεί αυτό το ανάκτορο για την Ελλάδα, για τους Έλληνες, για την ίδια την Μακεδονία;
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, το συγκεκριμένο μνημείο είναι από τα σημαντικότερα, θα έλεγα, μνημεία που έχουμε στην επικράτειά μας. Είναι σημαντικό από επιστημονική, αρχαιολογική, ιστορική, και αναπτυξιακή άποψη. Ας δούμε τα πράγματα με τη σειρά τους μέχρι πριν από 10 χρόνια, το 2014, που ξεκίνησε η αναστήλωση που κράτησε μια δεκαετία. Η εγκριτική πράξη είναι τον Ιανουάριο του 2014, όταν εγκρίθηκε η μελέτη, μετά από μία πολύωρη και εργώδη συζήτηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στον χώρο που είχαμε έναν ερειπιώνα. Tα προηγούμενα χρόνια, δεκαετίες πριν, είχαν γίνει ανασκαφές. Είχε γίνει συστηματική ανασκαφική δουλειά και εντοπισμός των αρχιτεκτονικών μελών από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων. Όμως, όλα ήταν πεσμένα στο έδαφος. Αυτό, λοιπόν, που έγινε ήταν ο ερειπιώνας να μεταβληθεί και να μετεξελιχθεί σε μνημείο, δίνοντας μας εντυπωσιακά στοιχεία και για την αρχιτεκτονική και για την ιστορία και για την κοινωνία της Μακεδονίας του Φιλίππου Β΄
Θ.Σ.: Θα λέγατε, με ευκολία, ότι είναι ο Παρθενώνας της Μακεδονίας;
Λ.Μ.: Αυτός είναι ο χαρακτηρισμός που απεδόθη, στο συγκεκριμένο μνημείο, από τον Βόλφραμ Χέφνερ (Wolfram Hoepfner), από τους σημαντικότερους μελετητές της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Είναι σίγουρα ένα μνημείο, το οποίο καθορίζει και την ιστορία της αρχιτεκτονικής αλλά και την ιστορία της Μακεδονίας, της Ελλάδας, γενικότερα. Τι θέλω να πω... Καταρχήν, το είπε και ο Πρωθυπουργός την ημέρα των εγκαινίων: Είναι το μεγαλύτερο οικοδόμημα της κλασικής Ελλάδος, 15.000 τετραγωνικά μέτρα, με τον περιβάλλοντα χώρο του να φτάνει στα 25.000 τετραγωνικά, για να έχουμε μια τάξη μεγέθους. Για να καταλάβουμε, το μέγεθός του, σας λέω ότι το Μουσείο της Ακρόπολης είναι 15.000 τετραγωνικά. Αυτό, λοιπόν, το οικοδόμημα, πέρα από την έκτασή του, συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία, τα οποία ήταν γνωστά στην αρχιτεκτονική, όχι μόνο από την περιοχή της Μακεδονίας, αλλά και από τη Νότιο Ελλάδα.
Θ.Σ.: Αυτό δείχνει μια σχέση και μια συνέχεια. Έτσι, γιατί είχαμε διαβάσει για τους λίβελλους του Δημοσθένη, για τον Φίλιππο... Αυτό το οικοδόμημα, αυτό το επιβλητικό κτήριο δείχνει κάτι άλλο, δείχνει και σχέσεις και επαφές και συνέχεια.
Λ.Μ: Μα, υπήρχαν σχέσεις και επαφές. Άλλωστε, μην ξεχνάμε, ότι ο Φίλιππος ήταν αυτός που κάλεσε τον Αριστοτέλη να διδάξει το νεαρό διάδοχό του. Επομένως, προφανώς, υπήρχαν τέτοιες σχέσεις και σύμφωνα με την ανασκαφέα, την Αγγελική Κοτταρίδη το οικοδόμημα είναι έργο συγκεκριμένου αρχιτέκτονα του Πυθέου, ο οποίος ακριβώς καταφέρνει να συγκεράσει όλα αυτά τα στοιχεία της αρχιτεκτονικής.
Θ.Σ.: Αυτό εικάζεται; Γιατί το διάβασα ότι εικάζεται ότι συμμετείχε ο αρχιτέκτονας Πύθεος και έτσι ίσως συνδέεται με ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου, με το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, το να αποδώσουμε το συγκεκριμένο οικοδόμημα στον συγκεκριμένο αρχιτέκτονα, είναι μια βάσιμη τοποθέτηση, ως άποψη της ανασκαφέως και μελετήτριας. Από κει και πέρα, η επιστημονική κοινότητα είναι αυτή η οποία, μέσα από το διάλογο, θα αποδεχθεί ή δεν θα αποδεχτεί την άποψη αυτή.
Θ.Σ.: Μάλιστα…
Λ.Μ.: Όμως, είναι ισχυρά τα επιχειρήματα τα οποία προβάλλει η ανασκαφέας.
Θ.Σ.: Είναι το ανάκτορο στο οποίο στέφθηκε βασιλιάς ο Μέγας Αλέξανδρος που ανακηρύχθηκε βασιλιάς ο Αλέξανδρος, έτσι το 336π.Χ.
Λ.Μ.: Ναι, το ανάκτορο έχει ήδη ιδρυθεί το 336 π.Χ. Δολοφονείται ο Φίλιππος και είναι φυσικό η στέψη του νέου βασιλέως να γίνει στον συγκεκριμένο χώρο.
Θ.Σ: Με αφετηρία το ίδιο σημείο έγινε και η εκστρατεία του Αλέξανδρου, έτσι; Η μεγάλη εκστρατεία
Λ.Μ.: Ο Αλέξανδρος ξεκινά από κάπου… και πλέον μπορούμε να δούμε και άλλους τόπους, οι οποίοι είναι άμεσα συνυφασμένοι με την εκκίνηση της εκστρατείας. Ξεκινά από τις Αιγές βέβαια, αλλά η Αμφίπολη παίζει καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία της εκστρατείας, διότι από εκεί φεύγει ο στόλος. Αυτό θέλει μια διαφορετική προσέγγιση για το ποιοι τόποι ήταν αυτοί που συνέβαλαν καθοριστικά στην εκστρατεία. Όμως, το ίδιο το μνημείο έχει τεράστια σημασία για την ιστορία της αρχιτεκτονικής, καθώς αποτελεί το αρχέτυπο ή το πρότυπο, εάν θέλετε, μιας σειράς οικοδομημάτων που ακολουθούν τα επόμενα χρόνια στον ελληνιστικό πλέον κόσμο που είναι η οικουμένη της εποχής εκείνης. Επομένως, η θέση του στην ιστορία της αρχιτεκτονικής είναι καίρια και κρίσιμη. Από εκεί και πέρα, αυτό το οποίο σας είπα, δηλαδή, ότι έχει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο η αναπτυξιακή διάσταση του συγκεκριμένου έργου, το οποίο ολοκληρώθηκε από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, προφανώς από την Εφορεία αρχαιοτήτων Ημαθίας, αλλά με την υποστήριξη του Υπουργείου, των Κεντρικών Διευθύνσεων, του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, όλων ημών, οι οποίοι πραγματικά συμβάλαμε, ώστε να ολοκληρωθεί, στον ταχύτερο δυνατό χρόνο. Αυτό το έργο, έχει ένα πολύ μεγάλο προϋπολογισμό, της τάξεως των 20 εκατομμυρίων ευρώ…
Θ.Σ.: Τα ξεπέρασε τα 20 διάβασα…
Λ.Μ.: Ναι 20.300.000 ευρώ
Θ.Σ.: Ακριβώς, ακριβώς
Λ.Μ.: Επομένως αυτή είναι μία μεγάλη επένδυση. Μη μας ξενίζουν αυτές οι λέξεις για τον πολιτισμό, την οποία έκανε η ελληνική πολιτεία και σωστά την έκανε. Ήταν μια πολύ σωστή επιλογή που θα έχει αναπτυξιακά και οικονομικά αποτελέσματα στην ευρύτερη περιοχή. Μαζί με το μουσείο των τάφων, ήτοι τον Τύμβο ο οποίος σκεπάζει τον τάφο του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου Δ', με το πάρκο των Τημενιδών, το οποίο αποδώσαμε το 2021, δηλαδή, την ταφική συστάδα, με το, κυρίως, κτίριο του Μουσείου, το οποίο, εγκαινίασε ο Πρωθυπουργός τον Δεκέμβριο 2022, τώρα έρχεται να προστεθεί το ανάκτορο δημιουργώντας ένα πάρα πολύ σημαντικό και ισχυρό πολιτιστικό πόλο για την περιοχή των Αιγών, προφανώς για την ευρύτερη περιοχή της Ημαθίας και εν τέλει, για τη Βόρειο Ελλάδα.
Θ.Σ.: Είναι μια μεγάλη επένδυση στον πολιτισμό και να προσθέσω και στην ιστορία και στην ελληνικότητα της χώρας μας. Έτσι;
Λ.Μ.: Βεβαίως. Όλα τα στοιχεία του μνημείου αυτού αποδεικνύουν ακριβώς την ελληνικότητα, η οποία για μας είναι δεδομένη, αλλά δεν είναι καθόλου κακό να επιβεβαιώνεται και με τέτοιου είδους ισχυρές αποδείξεις.
Θ.Σ.: Θέλω να σας πάω στην προσέγγιση ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ετάφη τελικά στην Βεργίνα. Είναι μια άποψη της κυρίας Αρβελέρ. Την έχουμε ακούσει πολλές φορές, επιμένει. Υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο μέχρι στιγμής;
Λ.Μ.: Η κυρία Αρβελέρ είναι από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες τις οποίες έχουμε και τις οφείλουμε πάρα πολλά. Έχει καταθέσει την επιστημονική της άποψη. Υπάρχει λόγος και αντίλογος και άλλες απόψεις που έχουν εκφραστεί περί του συγκεκριμένου ευρήματος και κατά πόσον αποδίδεται στο Φίλιππο τον Β΄ ή σε κάποιον άλλον. Νομίζω ότι και αυτά, στο μέλλον, θα είναι θέματα για τα οποία θα πάρει θέση και θα δώσει την τελική ερμηνεία πάλι η επιστημονική κοινότητα. Αυτό το οποίο θέλω να πω και να επιμείνω είναι ότι η κυρία Αρβελέρ δεν είναι μια τυχαία επιστημών. Είναι μια πάρα πολύ ισχυρή προσωπικότητα. Έχει επιχειρήματα τα οποία, τελευταία, έχει ισχυρά δημοσιοποιήσει και θεωρώ ότι θα αποτελέσουν μέρος του επιστημονικού διαλόγου.
Θ.Σ.: Θέλω να πάμε λίγο στην πολιτική, αν και όλα όσα έχουμε συζητήσει είναι και αυτά μέρος της πολιτικής. Έρχεται ένα δύσκολο νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια. Πιστεύετε ότι το νομοσχέδιο αυτό θα ενώσει ή θα διχάσει τελικά την κοινωνία μας;
Λ.Μ.: Νομίζω ότι η κοινωνία έχει ωριμάσει σε πάρα πολλά πράγματα. Είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν είναι εύκολο. Είναι προφανείς και αναμενόμενες οι αποκλίνουσες απόψεις. Χρειάζεται συζήτηση και εξήγηση των θέσεων, εκατέρωθεν. Εγώ θα πω και θα επαναλάβω αυτό το οποίο και χθες ελέχθη από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο: Να περιμένουμε να δούμε πώς θα αναπτύξει ο Πρωθυπουργός τη θέση του για αυτό το θέμα και από κει και πέρα να τοποθετηθούμε.
Θ.Σ.: Σήμερα, θα συμβεί αυτό στην ΕΡΤ, έτσι να το συμπληρώσω αυτό, ότι ο πρωθυπουργός θα ανοίξει τα χαρτιά του σήμερα στην ΕΡΤ στον συνάδελφο Γιώργο Κουβαρά.
Λ.Μ.: Αυτό το οποίο εγώ θα ήθελα να πω είναι ότι το θέμα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, ευαισθησία και ενσυναίσθηση. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν παιδιά τα οποία σήμερα στερούνται δικαιωμάτων τα οποία έχουν τα υπόλοιπα παιδιά. Αυτό είναι ζήτημα που θα πρέπει να το δούμε με πολύ μεγάλη προσοχή. Είναι επί της ουσίας μια αδικία η οποία γίνεται. Επομένως, χωρίς φανατισμούς και με ψυχραιμία θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις όποιες προτάσεις, έτσι ώστε η κοινωνία να βγει ενισχυμένη μέσα από ένα τέτοιο νομοθέτημα και όχι διχασμένη.
Θ.Σ.: Ένα τελευταίο ερώτημα, γιατί δεν θα προχωρήσατε και στο ζήτημα της παρένθετης; Αφήνετε, λένε κάποιοι, πολλή δουλειά για τα δικαστήρια. Ίσως συμβεί σε ένα επόμενο στάδιο; δηλαδή θα έχουμε ζευγάρια με πλήρη δικαιώματα και ζευγάρια με περιορισμένα δικαιώματα;
Λ.Μ.: Θα σας έλεγα να περιμένουμε να ακούσουμε το πώς θα ξεδιπλωθεί η θέση του Πρωθυπουργού και μετά να τοποθετηθούμε.
Θ.Σ.: Πολιτικά, όποιος υπουργός διαφωνεί με το νόμο παραιτείται; Είναι η άποψή σας αυτή;
Λ.Μ.: Αυτό είναι κάτι το οποίο θα καθορίσει ο πρωθυπουργός. Σε κάθε περίπτωση, προφανώς ο καθένας από τους υπουργούς έχει δικαίωμα να εκφράζει την άποψή του, αλλά εν τέλει η κυβέρνηση, θα πρέπει να είναι συμπαγής και δεν αναφέρομαι μόνο στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Μιλώ ευρύτερα.
Θ.Σ.: Θερμά σας ευχαριστώ κυρία Μενδώνη για τη συζήτηση, να είστε καλά, καλή συνέχεια χρόνια πολλά και καλή χρονιά.
Λ.Μ.: Ευχαριστώ πολύ, καλή χρονιά.
