Στο πλαίσιο της Ημερίδας με τίτλο: «Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία: Εθνική Στρατηγική 2024-2030» που διοργάνωσε η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), για την 3ης Δεκέμβρη - Εθνική Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη πραγματοποίησε την ακόλουθη παρέμβαση:
Κύριε Πρόεδρε της Ε.Σ.Α.μεΑ.
Αγαπητέ Γιάννη Βαρδακαστάνη,
γνωριζόμαστε περισσότερο από 25 χρόνια και σε διάφορες, δύσκολες στιγμές, μιλούσαμε για να μας υποδείξετε πράγματα που θα διευκόλυναν στην προσβασιμότητα. Χαίρομαι ιδιαίτερα που τα τελευταία χρόνια, χάρη στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, χάρη στην πρωτοβουλία και την ευαισθησία του Πρωθυπουργού, χάρη στον πρώην Υπουργό Επικρατείας τον Γιώργο Γεραπετρίτη και τώρα τον Σταύρο Παπασταύρου, αλλά και συνολικά τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου και τις δομές των υπουργείων, πράγματα που πριν από αρκετά χρόνια μας είχαν απασχολήσει και μας είχατε υποδείξει, γίνονται τώρα πραγματικότητα.
Μια προσωπική μου εμπειρία, από τις πιο τραυματικές, ήταν όταν βρέθηκα σε μία στιγμή που δεν είχα καμία σχέση με το Υπουργείο Πολιτισμού, στην Ακρόπολη. Είδα έναν έφηβο, ο οποίος ήταν σε αμαξίδιο, και ήθελε να πραγματοποιήσει το όνειρό του που ήταν να ανέβει στην Ακρόπολη. Είδα τότε να τον ανεβάζουν στα χέρια οι γονείς του, με το αμαξίδιο, επιβοηθούμενοι από τους φύλακες Αρχαιοτήτων της Ακρόπολης. Ήταν συγκινητικό και συγχρόνως τραγικό. Επομένως, το πρώτο πράγμα που είπαμε με τον πρωθυπουργό, ήδη από τον Αύγουστο του 2019 ήταν η Ακρόπολη για λόγους ουσιαστικούς, αλλά και για λόγους συμβολικούς να γίνει καθολικά προσβάσιμη. Ούτως ή άλλως, όταν μιλάμε για την άρση των φυσικών εμποδίων πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε αγαθά και υπηρεσίες, στην πραγματικότητα δεν αφορά μόνο στην ισοτιμία. Αφορά στον πυρήνα της Δημοκρατίας. Και νομίζω ότι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Πολλώ δε μάλλον σήμερα που ο Πρωθυπουργός δίνει αυτή τη βαρύτητα στο θέμα της προσβασιμότητας και όταν η δημοκρατία, για ποικίλους λόγους, έχει να αντιμετωπίσει τον πιο επίφοβο εχθρό της: Τις ανισότητες. Επομένως, είμαστε τώρα στον πυρήνα του προβλήματος. Γι' αυτό και ό,τι κάνουμε δεν το βλέπουμε ως υποχρέωση, ιδιαίτερα στον πολιτισμό αλλά ως θέμα δικαιοσύνης. Θέμα δικαιοσύνης και δημοκρατίας. Το δικαίωμα τώρα γίνεται δικαιοσύνη.
Η Ακρόπολη, χάρη σε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ και χάρη στη γενναία χρηματοδότηση που είχαμε από το Ίδρυμα Ωνάση, έγινε προσβάσιμη, με τον ανελκυστήρα πλαγιάς. Είναι ο πρώτος ανελκυστήρας τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που εκτελεί αυτές τις διαδρομές. Ξέρετε πολύ καλά Γιάννη Βαρδακαστάνη τότε - δεν το ξεχνώ- είχατε βγει κι είχατε υποστηρίξει αυτό που κάνουμε απέναντι στην κριτική, μια χωρίς όρια και αντικείμενο κριτική, την οποία δέχθηκε το Υπουργείο Πολιτισμού και η κυβέρνηση. Όχι τόσο για τον ανελκυστήρα, όσο για τις διαδρομές όδευσης. Μέχρι που η UNESCO, ενάμιση χρόνο πριν, πανηγυρικά, δημοσίευσε ότι «πρόκειται για το καλύτερο έργο συντήρησης σε μνημείο, έργο πρότυπο, σε διεθνές επίπεδο». Όμως η Ακρόπολη δεν έγινε μόνο προσβάσιμη για τους συνανθρώπους μας με αναπηρία ή με κινητικά προβλήματα. Πήραμε όλα τα μέτρα προκειμένου και οι συμπολίτες μας με δυσκολίες στην όραση να μπορούν πλέον να απολαμβάνουν το ύψιστο αυτό αγαθό. Ακόμα κάνουμε πολλά πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση. Έχει δημιουργηθεί ειδική ιστοσελίδα, στην αρμόδια υπηρεσία στην Εφορία Ακροπόλεως Αθηνών, για την Ακρόπολη. Είναι ακόμα κι άλλα πολλά που σχεδιάζουμε και μπορούμε να κάνουμε για την Ακρόπολη. Όμως, την τετραετία αυτή, η στρατηγική μας είναι: Κάθε χώρος, κάθε αρχαιολογικό μνημείο, κάθε πολιτιστική υποδομή να έχουν προσβασιμότητα. Ήδη έχουν ολοκληρωθεί έργα σε δεκάδες μνημεία, σε δεκάδες αρχαιολογικούς χώρους και έχουν αγκαλιαστεί από όλους. Αυτό έχει σημασία. Είναι εξαιρετική η επιδοκιμασία της UNESCO, αλλά σημασία έχει και η αντίδραση των χρηστών, οι οποίοι έχουν χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες αυτές ανά την επικράτεια. Έχω κάνει μία μικρή παρουσίαση αλλά δεν θα την δείξουμε για να μην πάρουμε χρόνο. Όμως, εάν θέλετε μπορείτε να τη μοιράσετε σε όλους για να δείτε πόσα πράγματα έχουν γίνει από την Κομοτηνή και τον Έβρο έως την Κρήτη και τα Ιόνια νησιά και τα Δωδεκάνησα. Είναι εκατοντάδες έργα τα οποία το 2024 και το 2025 θα αυξηθούν με γεωμετρική πρόοδο καθώς όλα τα σχέδια τα οποία χρηματοδοτούνται για την ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων, μνημείων, μουσείων και κτηρίων σύγχρονων υποδομών από το Ταμείο Ανάκαμψης, γίνονται υποχρεωτικά, καθολικά προσβάσιμα.
Δεν ήταν κάτι εύκολο για τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού γιατί δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τις ανάγκες των χρηστών. Πρέπει να προσαρμόσουμε και τις παρεμβάσεις μας στο τοπίο και στον μνημειακό χώρο στον οποίο παρεμβαίνουμε.
Επομένως, οι δυσκολίες είναι πολλές και πρόσθετες. Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και οι υπηρεσίες έχουν μπει για τα καλά στην κατεύθυνση αυτή, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεα και με ανθρώπους που μας έχετε προτείνει, ώστε οι μελέτες και τα έργα που γίνονται να είναι συμβατά με τον αρχαιολογικό νόμο αλλά και πολύ φιλικά στους χρήστες.
Επίσης, το είπε ήδη ο κύριος Βαρδακαστάνης στην πρώτη του παρέμβαση. Τα έργα αυτά δημιουργούν ένα οικονομικό εκτόπισμα για την χώρα μας. Το είδαμε και στην Ακρόπολη. Επίσης, δεν αφορούν μόνο άτομα με αναπηρία αλλά αφορούν γενικότερα στα εμποδιζόμενα άτομα, άνθρωποι οι οποίοι έχουν καρδιακές παθήσεις, αναπνευστικά προβλήματα, παχύσαρκοι, νέα ζευγάρια με παιδάκια στα καροτσάκια ή σε μάρσιπο. Άτομα, τα οποία γενικώς δυσκολεύονται να ανέβουν ένα ανηφορικό χώρο, για παράδειγμα στους Δελφούς, ενώ τώρα με τα ηλεκτρονικά αυτοκινητάκια, μπορούν και ξεπερνούν το πρόβλημα και να φτάνουν στο σημείο που θέλουν. Το ίδιο συμβαίνει στην αρχαία Μεσσήνη. Σε λίγο καιρό θα υπάρχει η δυνατότητα αυτή και στην αρχαία Ολυμπία, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και όχι μόνο στο μουσείο. Επομένως, και τουριστικά εάν το δει κανείς, οι παρεμβάσεις αυτές έχουν ένα σημαντικό αποτέλεσμα. Στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης έχουμε σχεδιάσει ένα πρόγραμμα το οποίο υλοποιείται και για την ασημένια οικονομία, δηλαδή ειδικά μέτρα τα οποία λαμβάνουμε στους χώρους πολιτισμού για τα άτομα ±65. Πρέπει να το ανεβάσουμε λίγο το ηλικιακό όριο για πολλούς λόγους, αλλά σε κάθε περίπτωση ολοένα και μεγαλύτερες ομάδες πληθυσμού ωφελούνται από αυτού του είδους τις παρεμβάσεις
Έχουμε ακόμη δύο εξέχουσες μείζονες παρεμβάσεις στη Μονεμβάσια και στο Δικταίο Άνδρο οι οποίες συνδέονται και με την τουριστική οικονομία. Γίνεται προσβάσιμη η άνω πόλη της Μονεμβασιάς με έναν ανελκυστήρα, που ως τώρα είναι εντελώς αποκλεισμένη. Γίνεται προσβάσιμο με τελεφερίκ και το Δικταίο Άνδρο, στο Λασίθι, από τους δημοφιλέστερους προορισμούς στην Κρήτη. Προσβάσιμο από όλους πέρα από την εξυπηρέτηση των συμπολιτών μας με αναπηρία και με άμεσο τουριστικό αντίκτυπο
Τέλος, γενικότερες παρεμβάσεις που κάνουμε, όπως για παράδειγμα το σύστημα κράτησης των ηλεκτρονικών εισιτηρίων, που πλέον μέχρι το 2025 θα εφαρμόζεται καθολικά σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους, στα μουσεία και στα μνημεία μας. Έγιναν ήδη και εφαρμόζονται ζώνες επισκεψιμότητας στην Ακρόπολη. Από την 1η Απρίλιου θα εφαρμοστούν και στους υπόλοιπους 28 αρχαιολογικούς χώρους, με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Αφορούν σε όλο τον πληθυσμό, βοηθούν όμως περισσότερο στα άτομα με αναπηρία. Καθώς μπορούν από το σπίτι τους και χωρίς άλλη επιβάρυνση, να αποκτούν εύκολα πρόσβαση στους χώρους και στην είσοδο τους σε όλα τα μνημεία, μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας. Τέλος, για να μη μακρηγορήσω περισσότερο, θεωρώ πολύ σημαντικό ότι με στενή συνεργασία με πολλούς ανθρώπους του αναπηρικού κινήματος, κάνουμε συστηματικά στο Υπουργείο Πολιτισμού επιμόρφωση των στελεχών μας και γενικά του προσωπικού. Διότι μπορεί κάποιος να είναι πραγματικά ευαισθητοποιημένος, πραγματικά να θέλει να βοηθήσει και να υποστηρίξει, αλλά εάν δεν ξέρει πως να το κάνει, δε θα έχει το αποτέλεσμα που πρέπει για το συμπολίτη μας που το έχει ανάγκη. Αυτό το θεωρούμε πολύ σημαντικό ως Υπουργείο. Ο ανθρώπινος παράγων, τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης, να ξέρουν πως θα προσεγγίσουν τον συνάνθρωπό μας, τον συμπολίτη μας, που έχει ανάγκη τη στήριξη και τη βοήθειά μας.
