ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΛΙΝΑΣ ΜΕΝΔΩΝΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΣΕ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΜΑΝΩΛΗ ΣΥΝΤΥΧΑΚΗ ΜΕ ΘΕΜΑ «Αποκατάσταση του Φρουρίου Ιτζεδίν και απόδοσή του στην τοπική κοινωνία»
«Νομίζω ότι ξέρετε πολύ καλά, είπε, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη απευθυνόμενη στον βουλευτή Μ.Συντυχάκη που επέβαλε την επίκαιρη ερώτηση, γιατί πολλές φορές έχω απαντήσει για το ίδιο θέμα, ότι ο αρχαιολογικός νόμος 4858, για την προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς εν γένει, προβλέπει ότι την ευθύνη συντήρησης και αποκατάστασης κάποιου κτηρίου- μνημείου, την έχει αποκλειστικά ο ιδιοκτήτης του, και εν προκειμένω η ΕΤΑΔ. Ας ξεκινήσουμε με αυτή την παραδοχή και με μια δεύτερη: Στο Υπουργείο Πολιτισμού, από τον Ιούλιο του 2019, δεν λέμε πράγματα τα οποία πετάμε ούτε στην εξέδρα, ούτε στις καλένδες. Αυτά που λέμε τα κάνουμε, αρκεί να υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο και οι ενέργειές μας να είναι σύννομες».
Το Υπουργείο Πολιτισμού διάκειται θετικά στην παραχώρηση του φρουρίου Ιτζεδίν στον δήμο Χανίων, ο οποίος έχει δηλώσει την πρόθεσή του, να το αξιοποιήσει. Η Υπουργός Πολιτισμού, κατέθεσε στα πρακτικά της Βουλής επιστολή της, από το Νοέμβρη 2021, προς την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου-ιδιοκτήτρια του Φρουρίου Ιτζεδίν- με την οποία γνωστοποιούσε την πρόθεση της Περιφέρειας Κρήτης, του Δήμου Χανίων να συνδιαμορφώσουν, από κοινού με το Υπουργείο Πολιτισμού, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα ενσωμάτωνε τα κτήρια του φρουριακού συγκροτήματος, στη σύγχρονη πραγματικότητα. Με σεβασμό στην ιστορική μνήμη που φέρουν και με προσέγγιση που θα αναδεικνύει τη χρήση τους σε σχέση με ιστορικά γεγονότα των 19ου και 20ου αιώνα, όπως και με τους αγώνες των Κρητών για την απελευθέρωσή τους.
Το 1915 το Φρούριο Ιτζεδίν περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο, ενώ το 1975, με απόφαση του Νομάρχη Χανίων, το εντός του τείχους συγκρότημα, παραχωρήθηκε στο Αρχηγείο του Πολεμικού Ναυτικού για τις αμυντικές ανάγκες της χώρας. Το 1986 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Από το 2007 ανήκει στην Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου.
Στη συνέχεια η Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε αναλυτικά στο νομικό πλαίσιο που διέπει τέτοιες ενέργειες, τονίζοντας ότι «αν δεν ολοκληρωθεί η παραχώρηση του μνημείου στον Δήμο Χανίων από την ΕΤΑΔ, τότε ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού, ούτε η Περιφέρεια Κρήτης, ούτε ο Δήμος Χανίων μπορούν να προχωρήσουν σε άλλες διαδικασίες. Μόνον αν το μνημείο παραχωρηθεί στον Δήμο Χανίων, μπορεί να γίνει η προγραμματική σύμβαση του έργου, για την οποία ήδη συζητάμε από το 2020». Όσον αφορά στις ετοιμορροπίες, από στατικής και δομικής άποψης του μνημείου, το Υπουργείο Πολιτισμού συγκρότησε Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρου 41, για την καταγραφή των βλαβών που παρουσιάζει το Φρούριο. Ζήτησε και προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Το πόρισμα της Επιτροπής -16/04/2021- εστάλη κατά αρμοδιότητα, στην ΕΤΑΔ, και στο Ναύσταθμο Κρήτης. Το Υπουργείο Πολιτισμού δεν είναι ο ιδιοκτήτης του φρουριακού συγκροτήματος ώστε να μπορεί να παρέμβει.
Σύμφωνα λοιπόν με την υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης, στο πόρισμα της επιτροπής καταγράφεται αναλυτικά η κατάσταση διατήρησης του μνημείου και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από την ΕΤΑΔ. Το φρούριο παρουσιάζει ετοιμορροπίες, από στατικής και δομικής άποψης, αλλά δεν κρίνεται, βάσει των σημερινών δεδομένων, ως επικινδύνως ετοιμόρροπο και κατεδαφιστέο. Βρίσκεται στην ίδια κατάσταση όπως ήταν το 2021. «Για του λόγου το αληθές, είπε η Υπουργός καταθέτω και μια σειρά φωτογραφιών. Με οδηγία μου, οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες θα κάνουν αυτοψία στο φρούριο, μέχρι το τέλος του τρέχοντος μηνός και θα έχουν μαζί τους εκπροσώπους των συναρμόδιων φορέων».
Στη δευτερολογία της η Υπουργός Λίνα Μενδώνη είπε : «Εσείς, κ. Βουλευτά, ρίξατε την μπάλα στην εξέδρα για την ουσία του θέματος. Πήγατε και σε πολλά άλλα θέματα, αγνοώντας ότι το Υπουργείο Πολιτισμού οφείλει να κινείται μέσα στο πλαίσιο που καθορίζει η νομοθεσία. Είναι πολύ συγκεκριμένο το πλαίσιο που έχει το Υπουργείο Πολιτισμού. Εσείς με ρωτάτε για το αν η ΕΤΑΔ και ο δήμος είναι σε συνεννόηση. Μπορείτε να ρωτήσετε την ΕΤΑΔ ή τον δήμο. Εμείς, ως Υπουργείο Πολιτισμού, ξέρουμε ότι η ΕΤΑΔ συνομιλεί με τον δήμο. Από κει και πέρα, τί είδους συνομιλίες είναι αυτές; Γιατί δεν κάνετε τις σχετικές ερωτήσεις εκεί που πρέπει;
Οφείλει να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό πλαίσιο. Εφόσον γίνει ή μεταβίβαση στον δήμο Χανίων, που το ζητά ο δήμος Χανίων από την ΕΤΑΔ, τότε το Υπουργείο Πολιτισμού θα παρέμβει και θα κάνει αυτό το οποίο γνωρίζει, σε συνεργασία με τον δήμο και με τις περιφέρειες».
Στη συνέχεια η Υπουργός τόνισε ότι δεν είναι θέμα, αν είναι η συντήρηση του Φρουρίου ένα κοστοβόρο και χρονοβόρο έργο στις διαδικασίες του. «Δεν υπάρχει νομιμότητα για να το κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού. Δεν έχει ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό του πλαίσιο. Εφόσον γίνει ή μεταβίβαση στον δήμο Χανίων, τότε «το Υπουργείο Πολιτισμού θα παρέμβει και θα κάνει αυτό το οποίο γνωρίζει, σε συνεργασία με τον δήμο και με τις περιφέρειες.
Το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως κάνει σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, θα παρέμβει, θα προχωρήσει τη διαδικασία της προγραμματικής σύμβασης. «Ήδη, σημείωσε η Λίνα Μενδώνη, έχουμε υπογράψει 200 προγραμματικές συμβάσεις, από το 2019, με έναν προϋπολογισμό περισσότερο από 180 εκατομμύρια. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα μας. Είναι η νόμιμη παραχώρηση του φρουρίου από την ΕΤΑΔ στο δήμο Χανίων».
Επισυνάπτεται ολόκληρη η απάντηση της Υπουργού Πολιτισμού στη Βουλή.
Πρωτολογία
Κύριε Βουλευτά,
Νομίζω ότι ξέρετε πολύ καλά ότι ο αρχαιολογικός νόμος, δηλαδή ο νόμος 4858 για την προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς εν γένει, προβλέπει ότι την ευθύνη συντήρησης και αποκατάστασης κάποιου κτηρίου- μνημείου την έχει ο ιδιοκτήτης του, εν προκειμένω λοιπόν, η ΕΤΑΔ. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με αυτή την παραδοχή και μια δεύτερη παραδοχή είναι ότι στο Υπουργείο Πολιτισμού, τουλάχιστον από τον Ιούλιο του 2019, δεν λέμε πράγματα τα οποία πετάμε ούτε στην εξέδρα, ούτε στις καλένδες.
Αυτά που λέμε τα κάνουμε, αρκεί να υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο και οι ενέργειές μας να είναι σύννομες.
Έχω απαντήσει πολλές φορές στον κοινοβουλευτικό έλεγχο για το Ιτζεδίν. Το 2007, το φρούριο έρχεται στην ιδιοκτησία της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), η οποία είναι αρμόδια για τα έργα άρσης ετοιμορροπιών και αποκατάστασης του μνημείου, σύμφωνα βέβαια με τις άδειες που δίνει το Υπουργείο Πολιτισμού. Το 2021, ακριβώς επειδή υπάρχουν κάποια φαινόμενα κατάρρευσης, πάλι δυνάμει των διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου, συγκροτούμε στο Υπουργείο Πολιτισμού Επιτροπή του άρθρου 41 για την καταγραφή των βλαβών που παρουσιάζει και ζητάμε προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Το πόρισμα της Επιτροπής το γνωρίζετε. Έχει σταλεί στις 16/04/2021 κατά αρμοδιότητα στην ΕΤΑΔ, όπως επίσης και στον Ναύσταθμο Κρήτης. Γιατί, θυμίζω, ότι το φρούριο ήταν στην ιδιοκτησία του Ναυστάθμου Κρήτης προ του 2007, και ένα τμήμα του εξακολουθεί να εντάσσεται στις ζώνες ελέγχου του ναυτικού οχυρού, στην περιοχή της Σούδας. Επομένως, το Υπουργείο Πολιτισμού δεν είναι ο ιδιοκτήτης του, ώστε να μπορεί να παρέμβει.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης, στο πόρισμα αυτό της επιτροπής του άρθρου 41 καταγράφεται αναλυτικά η κατάσταση διατήρησης του μνημείου και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν από την ΕΤΑΔ. Το φρούριο παρουσιάζει ετοιμορροπίες, από στατικής και δομικής άποψης.
Δεν κρίνεται όμως, βάσει των σημερινών δεδομένων, ως επικινδύνως ετοιμόρροπο και κατεδαφιστέο. Σύμφωνα με τα ανωτέρω και με την υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων, δεν έχουν διαπιστωθεί περαιτέρω καταρρεύσεις στο μνημείο μετά τον έλεγχο από την επιτροπή του άρθρου 41. Είναι στην ίδια κατάσταση όπως ήταν το 2021. Δεν ήταν σε καλή κατάσταση. Για του λόγου το αληθές, καταθέτω και μια σειρά φωτογραφιών. Με οδηγία μου, οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες θα κάνουν αυτοψία στο φρούριο, μέχρι το τέλος του τρέχοντος μηνός και θα έχουν μαζί τους εκπροσώπους των συναρμόδιων φορέων.
Δεδομένης της σπουδαιότητας του μνημείου, το Υπουργείο Πολιτισμού προφανώς διάκειται θετικά στην παραχώρηση του μνημείου στον δήμο Χανίων, που το ζητά και έχει δηλώσει την πρόθεσή του να αξιοποιήσει το φρούριο.
Έχω ήδη στείλει επιστολή στην ΕΤΑΔ από το Νοέμβριο του 2021, την οποία καταθέτω στα πρακτικά και την ενημερώνω ότι με την πρόθεση της περιφέρειας Κρήτης και του δήμου Χανίων να διαμορφώσουν από κοινού με το Υπουργείο Πολιτισμού ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διάσωσης, αποκατάστασης και ανάδειξης του φρουρίου Ιτζεδίν, το οποίο θα ενσωματώνει τα κτήρια του συγκροτήματος στη σύγχρονη πραγματικότητα, με σεβασμό προφανώς στην ιστορική μνήμη.
Με την παραχώρηση του μνημείου στον δήμο Χανίων καθίσταται δυνατή η υλοποίηση όλων των αναγκαίων ενεργειών για την αποκατάσταση και την ανάδειξή του. Πρώτα-πρώτα, εφόσον παραχωρηθεί στο δήμο Χανίων, μπορούμε να γίνει η προγραμματική σύμβαση για την οποία συζητάμε ήδη από το 2020. Όταν όμως δεν έχει ολοκληρωθεί η παραχώρηση, ούτε ο δήμος Χανίων, ούτε η περιφέρεια, ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού μπορούν να προχωρήσουν σε τέτοιου είδους διαδικασίες.
Τονίζω για πολλοστή φορά, οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού είναι στη διάθεση οποιουδήποτε αρμόδιου φορέα, να συνδράμουν στον βαθμό που έχουν αρμοδιότητα. Είναι θέμα της ΕΤΑΔ και του δήμου Χανίων να προχωρήσουν στον συμβιβασμό για την παραχώρηση του μνημείου.
Δευτερολογία
Κύριε Βουλευτά,
Εσείς ρίξατε την μπάλα στην εξέδρα για την ουσία του θέματος, και πήγατε σε πολλά άλλα θέματα, αγνοώντας ότι το Υπουργείο Πολιτισμού οφείλει να κινείται μέσα στο πλαίσιο που καθορίζει η νομοθεσία. Είναι πολύ συγκεκριμένο, το πλαίσιο που έχει το Υπουργείο Πολιτισμού. Εσείς μιλάτε για το αν η ΕΤΑΔ και ο δήμος είναι σε συνεννόηση. Μπορείτε να ρωτήσετε την ΕΤΑΔ ή τον δήμο. Εμείς, ως Υπουργείο Πολιτισμού, ξέρουμε ότι η ΕΤΑΔ συνομιλεί με τον δήμο. Από κει και πέρα, τι είδους συνομιλίες είναι αυτές, γιατί δεν κάνετε τις σχετικές ερωτήσεις εκεί που πρέπει;
Είπατε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού και η κυβέρνηση δεν αναλαμβάνουν να κάνουν κάτι στο Ιτζεδίν, διότι είναι μια κοστοβόρα και χρονοβόρα διαδικασία οι μελέτες και η αποκατάσταση του. Ε λοιπόν, κύριε βουλευτά, οφείλετε να γνωρίζετε, και είμαι σίγουρη ότι γνωρίζετε, ότι η αντίστοιχη κοστοβόρα και χρονοβόρα διαδικασία είναι η προστασία και η ανάδειξη των νεωρίων των Χανίων, ένα τεράστιο πρόγραμμα για το οποίο το Υπουργείο Πολιτισμού, δεδομένου ότι είναι ξεκάθαρο το ιδιοκτησιακό καθεστώς, σε συνεργασία με τον δήμο και την περιφέρεια, ήδη ξοδεύει αρκετά εκατομμύρια- τα οποία δικαιούνται- για ένα άλλο μνημείο.
Επομένως δεν είναι το πρόβλημά μας εάν και αυτό είναι ένα κοστοβόρο και χρονοβόρο έργο στις διαδικασίες του. Δεν υπάρχει νομιμότητα για να το κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού. Οφείλει να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό πλαίσιο. Εφόσον γίνει ή μεταβίβαση στον δήμο Χανίων, που το ζητά ο δήμος Χανίων από την ΕΤΑΔ, τότε το Υπουργείο Πολιτισμού θα παρέμβει και θα κάνει αυτό το οποίο γνωρίζει, σε συνεργασία με τον δήμο και με τις περιφέρειες. Από κει και πέρα το Ιτζεδίν, η αλήθεια είναι ότι γλίτωσε από το Υπερταμείο διότι, ευτυχώς δεν είχε κτηματογραφηθεί, άρα δεν είχε ΚΑΕΚ το 2018 και δεν παραχωρήθηκε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό λοιπόν που έχω να σας πω είναι ότι προφανώς το φρούριο έχει μεγάλη ιστορική σημασία. Η γεωγραφική του θέση και τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά αποτελούν συγκριτικά πλεονεκτήματα και καθιστούν επιτακτική την ανάγκη και τη διάσωσή του.
Το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως κάνει σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, θα παρέμβει, θα προχωρήσει τη διαδικασία της προγραμματικής σύμβασης. Ήδη έχουμε υπογράψει 200 προγραμματικές συμβάσεις από το 2019, με έναν προϋπολογισμό περισσότερο από 180 εκατομμύρια. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα μας. Είναι η νόμιμη παραχώρηση του φρουρίου από την ΕΤΑΔ στο δήμο Χανίων. Ευχαριστώ πολύ.
