Ολοκληρώθηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού οι διαδικασίες εξαγοράς του εργαστηρίου κεραμικής «Μορφολογικό Κέντρο Αθηνών» της Ελένης Βερναδάκη.
Τον Ιανουάριο του 2021, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη ζήτησε από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων να εξετάσει κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό ως μνημείου του κτηρίου του εργαστηρίου της Βερναδάκη, έργο του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου, στο πλαίσιο της πολιτικής για την διάσωση, συντήρηση και επαναλειτουργία χώρων, άρρηκτα συνδεδεμένων με κορυφαίους δημιουργούς, των οποίων το αποτύπωμα και το έργο τους αποτελεί πηγή έμπνευσης για σύγχρονους καλλιτέχνες. Το ΚΣΝΜ γνωμοδότησε ομοφώνως για την κήρυξη -δυνάμει των διατάξεων του ν. 3028/2002- του κτηρίου ως συνόλου με το εργαστήριο, τον εξοπλισμό του, τους βοηθητικούς και αποθηκευτικούς του χώρους. Ακολούθως, και με τη συναίνεση της Βερναδάκη, το ΥΠΠΟΑ προχώρησε την διαδικασία εξαγοράς του εργαστηρίου με στόχο να συνδεθεί οργανικά με το Μουσείο Νεώτερου Ελληνικού Πολιτισμού.
Η Λίνα Μενδώνη επισκέφθηκε το Μορφολογικό Κέντρο Αθηνών στην Κάντζα για να ενημερώσει την Ελένη Βερναδάκη για την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Όπως είπε, «εδώ και 60 χρόνια, η Βερναδάκη είναι μια από τις σημαντικότερες μορφές της τέχνης της κεραμικής, στην Ελλάδα, με σπουδαία διεθνή αποδοχή. Είναι μια δημιουργός που με τα έργα της, αλλά και τη συνεργασία της με σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως ο Γιάννης Μόραλης, ανανέωσε, ουσιαστικά, την καλλιτεχνική κεραμική. Το ΥΠΠΟΑ αποκτά το εργαστήριο της Ελένης Βερναδάκη, το οποίο στεγάζεται στο κτήριο που σχεδίασε ο Τάκης Ζενέτος, για να λειτουργήσει ως παράρτημα του Μουσείου Νεώτερου Ελληνικού Πολιτισμού. Όμως, δεν θέλουμε ένα ακόμη Μουσείο. Στόχος μας είναι ο χώρος να παραμείνει ζωντανός και παραγωγικός. Να ανάψουν και πάλι οι φούρνοι και να προσέλθουν κεραμίστες, που θέλουν να πειραματιστούν και να δημιουργήσουν. Επιδίωξή μας είναι, στο πνεύμα της ιστορίας, της διαδρομής -και με την παρουσία- της Ελένης Βερναδάκη, η συνεργασία με σχολές, μουσεία, καλλιτέχνες, προκειμένου ο χώρος να επανασυνδεθεί με τη σύγχρονη δημιουργία. Το επόμενο βήμα αφορά στις μελέτες και στις εργασίες αποκατάστασης του κτηρίου-μνημείου, ώστε να είναι έτοιμο να υποδεχτεί και να αναδείξει νέους καλλιτέχνες, καθώς και στην σύνταξη κανονισμού λειτουργίας και στην εξασφάλιση του κατάλληλου προσωπικού για την διαχείριση του εργαστηρίου».
Όπως είπε η Ελένη Βερναδάκη, «έχουμε πολλά μουσεία, όπως έχουμε και πολλά σπίτια καλλιτεχνών που λειτουργούν ως μουσεία. Δεν χρειάζεται ένα ακόμη. Ήθελα το Μορφολογικό Κέντρο Αθηνών να είναι ένα εργαστήριο που να συνεχίσει να βρίσκεται στην παραγωγική λειτουργία και να είναι ανοιχτό στους εικαστικούς που θα ήθελαν να εκφραστούν με τον πηλό. Γι' αυτό εμπιστεύθηκα την πρόταση της Λίνας Μενδώνη. Υπάρχει μια μεγάλη στροφή των καλλιτεχνών προς την κεραμική τέχνη, αλλά δεν υπάρχει ένας τέτοιος, κατάλληλος χώρος που να καλύπτει αυτή την ανάγκη. Έπειτα από έξι χρόνια που έχει να δουλέψει το εργαστήριο, οι πέντε τροχοί του και οι φούρνοι του είναι έτοιμοι να δεχτούν καλλιτέχνες που θέλουν να ασχοληθούν με τον πηλό. Όσο έχω δυνάμεις θα συμβάλω στη νέα λειτουργία του, που με γεμίζει αισιοδοξία και ελπίδα.»
Η Ελένη Βερναδάκη σπούδασε κεραμική στο Hammersmith College of Art and Building του Λονδίνου (1957-1959). Επέστρεψε στην Ελλάδα στα τέλη του 1959 κι άνοιξε το εργαστήριό της στο κέντρο της Αθήνας (Σόλωνος 20). Το 1974 μεταφέρθηκε στην Κάντζα, στο κτήριο που ειδικά σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Τάκης Ζενέτος. Το κτήριο δημιουργήθηκε ώστε να γίνει εργαστήριο κεραμικής περιλαμβάνοντας αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες που εξυπηρετούν τις επιμέρους λειτουργίες του. Είναι χαρακτηριστική η πρόνοια του Ζενέτου στον σχεδιασμό για άπλετο φυσικό φως, χωρίς οι ακτίνες του ηλίου να μπαίνουν μέσα, με τρόπο που να στεγνώνουν τα κεραμικά στα ράφια.
Η συνεύρεση και συνεργασία των δύο δημιουργών ήταν καθοριστική για την καλλιτεχνική έκφραση και τη δημιουργία της Βερναδάκη. Ως αρχιτεκτόνημα την επηρέασε άμεσα στην τέχνη της, δημιουργώντας και πλάθοντας πρωτοποριακές φόρμες, ανοίγοντας νέους δρόμους στην κεραμοπλαστική. Έως το 2015, στο κτήριο του Ζενέτου λειτούργησε το Μορφολογικό Κέντρο Αθηνών - adc (Athens Design Center), το οποίο ίδρυσε με τον σύζυγό της Νίκο Παπαδάκι, αποτελώντας σημείο αναφοράς και δυναμικό κύτταρο δημιουργίας, προβολής και προώθησης έργων, που πρότειναν μια εμπνευσμένη συμβίωση του χειροποίητου καλλιτεχνικού αντικειμένου με τη σύγχρονη ζωή.
