Κάτια Μακρή: Κυρία Μενδώνη, η κηδεία του τέως Βασιλιά, στην οποία εκπροσωπήσατε την κυβέρνηση ολοκληρώθηκε. Αυτό που έμεινε σε πάρα πολλούς εξ ημών, ήταν η εικόνα του Τατοΐου όταν ξεκινήσατε τη μεταμόρφωσή του και την καταφέρατε σε λίγα εικοσιτετράωρα. Όλοι αναρωτιόμαστε τώρα πόσο καιρό θα πάρει να ξαναγίνει όπως ήταν...
Λίνα Μενδώνη: Τι εννοείτε όπως ήταν; πριν καεί;
Κ.Μ.: Όχι, όπως ήτανε πριν αρχίσετε τη μεταμόρφωσή του, δηλαδή εάν θα εγκαταλειφθεί πάλι το Τατόι, και θα είναι στα χάλια που ήταν, ή αυτή τη φορά, η προσπάθεια να συνεχιστεί στο να παραμείνει έτσι;
Λ.Μ.: Κυρία Μακρή, το Τατόι ήταν εγκαταλελειμμένο για πάρα πολλά χρόνια. Ξεκίνησαν κάποια στιγμή κάποιας μικρής κλίμακας εργασίες από το Υπουργείο Πολιτισμού τα προηγούμενα χρόνια, αλλά από το τέλος του 2019, καθώς το Τατόι περιλαμβάνεται στα εμβληματικά έργα της κυβέρνησης, και ο Πρωθυπουργός το είχε αναφέρει στις προγραμματικές δηλώσεις, τα πράγματα έχουν μπει σε μια εντελώς διαφορετική βάση. Αυτή τη στιγμή στο Τατόι εκτελούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού έργα και μελέτες σε πολλά από τα κτήρια, και ήδη έχουμε δώσει ένα χρονοδιάγραμμα, καθώς κάποια από τα έργα είναι ήδη ενταγμένα στο τρέχον ΕΣΠΑ, άρα πρέπει να ολοκληρωθούν το 2023 και κάποια είναι ενταγμένα στο Ταμείο Ανάκαμψης και θα ολοκληρωθούν το 2025 - ανοίγω μία παρένθεση για να πω ότι έχουν εξασφαλιστεί οι χρηματοδοτήσεις για όλα τα έργα που περιλαμβάνονται στον σχεδιασμό του Υπουργείου Πολιτισμού, από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και κάποια από χορηγίες. Επομένως το Τατόι, δεν ήταν εγκαταλελειμμένο. Το Τατόι, όμως, κάηκε. Κάηκε το βουνό. Όπως είπαμε και το 2021, η περιβαλλοντική καταστροφή ήταν πολύ μεγάλη. Ευτυχώς το πολιτιστικό απόθεμα, δηλαδή τα κτήρια και όλα τα κινητά αντικείμενα, μνημεία και μη, που υπάρχουν στον χώρο, συστηματικά συντηρούνται προκειμένου κάποια από αυτά να φιλοξενηθούν στα μουσεία τα οποία θα έχουν γίνει μέχρι το τέλος του 2025. Άλλο το ένα άλλο το άλλο. Το κοιμητήριο το βασιλικό...
Κ.Μ.: ...η εικόνα πάντως που είδαμε εμείς κυρία Υπουργέ, δεν ήταν τιμητική για κανέναν μας...
Λ.Μ.: Θα σας απαντήσω σε αυτό. Το βουνό, όπως είπαμε, κάηκε το 2021. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει την αρμοδιότητα, την έχει ο Γιώργος Αμυράς, ο οποίος πάρα πολλές ώρες ήταν και εκείνος παρών κατά το τριήμερο αυτό. Το Τατόι, δεν θα έλεγα ότι μεταμορφώθηκε, αλλά έγιναν οι απαραίτητες εργασίες ώστε να μπορέσει να γίνει η ταφή με αξιοπρεπή τρόπο. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ασχολείται συστηματικά με το καμένο δάσος, δηλαδή με την αφαίρεση των κορμών, των κλαδιών. Είναι μια δουλειά, η οποία κρατά μεγάλο διάστημα και πρέπει να λάβουμε υπόψη και τους περιορισμούς που υφίστανται από τα δασαρχεία, και σωστά υφίστανται, για τη φυσική αναδάσωση. Επομένως, όταν έχουμε να κάνουμε με ένα καμένο βουνό, τα πράγματα είναι αρκετά σύνθετα. Υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες, οι οποίοι λένε ότι επί δύο χρόνια θα πρέπει να μείνουν τα μικρά δεντράκια να αναπτυχθούν. Αν πάει κανείς σήμερα στο Τατόι πράγματι βλέπει ότι η φυσική αναδάσωση προχωρά. Αλλά αυτό δεν είναι δική μου αρμοδιότητα, θα πρέπει να μιλήσετε με τον κύριο Αμυρά.
Κ.Μ.: Για αυτό το αποσαφηνίζετε για να καταλάβουμε ακριβώς τι συμβαίνει...
Λ.Μ.: Αυτό το οποίο έχω να πω είναι το εξής: στα μεν κτήρια, τα οποία είναι κηρυγμένα μνημεία, και σε όλα τα κινητά μνημεία, υπάρχει προγραμματισμός, υπάρχει χρονοδιάγραμμα, οι εργασίες εκτελούνται. Θα σας πω για παράδειγμα, ότι στο Ανάκτορο αυτή τη στιγμή υπάρχει ο ανάδοχος, ο οποίος είναι συνεπής στο χρονοδιάγραμμά του, και εκτελεί τα έργα της αποκατάστασης. Το συγκρότημα των μαγειρείων, το οποίο είναι δίπλα στο Ανάκτορο, έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Είναι υπό δημοπράτηση άλλα κτήρια, όπως ο Στάβλος του Γεωργίου Α΄, για παράδειγμα, που θα φιλοξενήσει το Μουσείο των Αμαξών, ενώ είναι σε πλήρη εξέλιξη οι εργασίες καταγραφής και συντήρησης των αντικειμένων τα οποία είναι πάνω από 100.000 και κάποια από αυτά θα εκτεθούν στους μουσειακούς χώρους. Είμαστε σε πάρα πολύ καλό στάδιο στις συμπληρωματικές μελέτες που χρειάζονται, καθώς έπρεπε να εξαιρεθούν συγκεκριμένοι χώροι από την αναδάσωση. Οι κήποι, για παράδειγμα, μετά τη φωτιά, έπρεπε εξαιρεθούν από τις αναδασωτέες εκτάσεις. Όλα αυτά είναι σε πλήρη εξέλιξη, καθώς και ένα έργο περίπου 20 εκατομμυρίων για τις υποδομές του Τατοΐου, εάν ληφθεί υπόψη ότι δεν υπάρχει φως, νερό, οπτική ίνα. Όλα αυτά είναι σε εξέλιξη.
Κ.Μ.: Άρα λέτε, κ. Υπουργέ, ότι το 2025 θα είναι όλα έτοιμα και ότι θα υπάρχει πρόσβαση των πολιτών στα παλιά ανάκτορα;
Λ.Μ.: Η πρόσβαση των πολιτών θα γίνει μέχρι το 2025. Δεν θα έχει γίνει η πλήρης αποκατάσταση του κτήματος, όμως αυτά τα Προγράμματα, όπως η μετατροπή του Ανακτόρου σε Μουσείο, θα έχουν γίνει. Η μετατροπή του Στάβλου του Γεωργίου Α΄ σε Μουσείο, θα έχει γίνει. Οι υποδομές όλες, θα έχουν γίνει. Οι διακηρύξεις για να αναληφθούν από ιδιώτες πλέον, οι αποκαταστάσεις κάποιων κτηρίων που θα φιλοξενήσουν είτε εστίαση είτε φιλοξενία, θα βγουν εντός του 2023. Επομένως, το Πρόγραμμα που έχει αναλάβει το Υπουργείο Πολιτισμού είναι συνεπές στο χρονοδιάγραμμα και σύμφωνα με τη Μελέτη Βιωσιμότητας η οποία παρουσιάστηκε το 2021.
Κ.Μ.: Κυρία Υπουργέ, να σας πάω σε ένα άλλο θέμα το οποίο συζητήσαμε τις προηγούμενες εβδομάδες πολύ. Υπήρξε μια έξαρση ξένων δημοσιευμάτων που μας δημιούργησε μία αισιοδοξία για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, ότι μπορεί να υπάρξει μία συμφωνία. Ο Πρωθυπουργός μας προσγείωσε όμως, λέγοντας ότι δεν είμαστε τόσο κοντά, σίγουρα μετά τις εκλογές, και βγήκε και η Βρετανή ομόλογός σας να πει ότι «τα Γλυπτά μας ανήκουν». Που βρισκόμαστε; Καταλαβαίνουμε όλοι ότι είναι λεπτή κόκκινη γραμμή όλο αυτό, αλλά που βρισκόμαστε;
Λ.Μ.: Το είπατε και μόνη σας, το έχω πει και εγώ, ο Πρωθυπουργός έθεσε τα πράγματα στη σωστή τους βάση. Είναι μια διαπραγμάτευση η οποία είναι πολύ δύσκολη, χωρίς να είναι αδύνατη. Από εκεί και πέρα, αντιλαμβάνεστε ότι όταν μία στρατηγική διαπραγμάτευσης ανακοινώνεται, παύει να ισχύει. Αυτό το οποίο εγώ έχω να προσθέσω είναι ότι η Βρετανή ομόλογός μου επαναλαμβάνει κάποιες θέσεις γνωστές, η Ελλάδα όμως θα συνεχίσει να πιέζει για το δίκαιο του αιτήματος της, ένα δίκαιο το οποίο έχει αναγνωριστεί και σε νομικό και σε ηθικό επίπεδο και από την ΟΥΝΕΣΚΟ μετά την απόφαση του Σεπτεμβρίου του 2021, και θα συνεχίσει να πιέζει για την επιστροφή και την επανένωση των Γλυπτών στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Κ.Μ.: Δεν θα σας ρωτήσω βεβαίως, ποια θα μπορούσε να είναι η λύση, γιατί δεν θα μου την πείτε σίγουρα. Εγώ θα σας ρωτήσω αν υπάρχει τέτοια λύση που δεν περιλαμβάνει δανεισμό, δεν περιλαμβάνει όλες αυτές τις λέξεις τις ''απαγορευμένες'' που μας κάνουν εμάς να αναγνωρίζουμε νομή και κυριότητα, το οποίο έχετε πει ότι δεν θα συμβεί ποτέ. Υπάρχουν τέτοιες λύσεις; Έχουν μπει στο τραπέζι έστω κι αν υπάρχουν αντιστάσεις αυτή τη στιγμή από τους Βρετανούς;
Λ.Μ.: Θα επαναλάβω, κ. Μακρή, ότι οτιδήποτε ανακοινώνεται στο πλαίσιο μιας διαπραγμάτευσης ακυρώνει την ίδια την διαπραγμάτευση. Αυτό το οποίο εγώ έχω να σας πω είναι ότι η Ελλάδα έχει τις κόκκινες γραμμές της, τις οποίες ακολουθεί με ιδιαίτερη συνέπεια.
Κ.Μ.: Μέσα στο 2023 θα δούμε αν θα υπάρχει λύση ή θεωρείτε ότι μπορεί να είναι και πιο μακροπρόθεσμο;
Λ.Μ.: Σας απάντησα, είναι μια διαπραγμάτευση δύσκολη, αλλά όχι αδύνατη.
Κ.Μ.: Ε, δεν έχω άλλη ερώτηση γι' αυτό. Προσπάθησα με όλους τους τρόπους, δεν τα κατάφερα, πάω παρακάτω. Το νομοσχέδιο, λοιπόν, για τα μουσεία. Το διάβασα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί ουσιαστικά αλλάζουν όλα στον τρόπο λειτουργίας των μουσείων. Η διοίκησή τους θα είναι περίπου σαν το Μουσείο της Ακρόπολης.
Λ.Μ. Θα είναι σαν το Μουσείο της Ακρόπολης.
Κ.Μ. Ουσιαστικά αλλάζουν πάρα πολλά πράγματα. Αυτονομούνται, λειτουργούν πιο ευέλικτα. Θέλω σε τίτλους -γιατί πολλές φορές τα συζητάμε, έρχονται ξένοι και τα μουσεία μας είναι κλειστά το καλοκαίρι κάποιες μέρες, κάποιες ώρες- πρακτικά κάποια πράγματα αλλάζουν ή είναι περισσότερο διοικητικά;
Λ.Μ. Μα φυσικά αλλάζουν. Ακούω διάφορες κορώνες ότι τα πέντε μουσεία θα γίνουν ιδιωτικά. Μα αυτά είναι αφελή πράγματα να λέγονται και δεν μπορούν να γίνονται πιστευτά. Διότι το status των μουσείων είναι δημόσιο. Ένα ΝΠΔΔ όπως είναι και το Μουσείο της Ακρόπολης, εξακολουθεί να είναι δημόσιο. Αυτό το οποίο συμβαίνει, είναι ότι τα μουσεία αυτά, που νομίζω ότι είναι και πρωτοφανές, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκά δεδομένα, είναι δημόσιες υπηρεσίες. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη διαφορά στη διοίκηση των δημοσίων υπηρεσιών από των Νομικών Προσώπων. Αυτό το οποίο θέλουμε να κάνουμε, είναι αυτό το οποίο έχει συμβεί στα μεγάλα μουσεία όλης της Ευρώπης τη δεκαετία του '80 και του '90 και εδώ έχουμε μείνει πίσω. Θέλουμε να δώσουμε, πάντα με δημόσιο χαρακτήρα, στα μουσεία μας την ευχέρεια, τη δυνατότητα, την ευελιξία, να λειτουργούν και να παρέχουν υπηρεσίες υπέρ του κοινωνικού συνόλου.
Κ.Μ. Μια διαφορά την οποία θα δούμε, για να γίνει κατανοητό σε όλους μας που δεν έχουμε τη δική σας εξοικείωση;
Λ.Μ. Για παράδειγμα, το Μουσείο της Ακρόπολης έχει τη δική του εκθεσιακή πολιτική για εκθέσεις εσωτερικού και εξωτερικού, η οποία προφανώς ακολουθεί την ευρύτερη μουσειακή πολιτική του ελληνικού κράτους, αλλά έχει την αυτονομία να την υλοποιεί σε πολύ πιο σύντομους χρόνους, με δικές του δυνάμεις, αναζητώντας το ίδιο τις χορηγίες του, χωρίς να εμπλέκεται στα γραφειοκρατικά γρανάζια μιας δημόσιας υπηρεσίας, καθώς η Διεύθυνση ενός εκ των πέντε μουσείων θα πρέπει να απευθυνθεί στην αρμόδια Γενική Διεύθυνση και να έρθουν οι υπογραφές στο επίπεδο του Υπουργού. Αυτό δημιουργεί μία γραφειοκρατία ανελέητη. Με το καταργηθεί αυτή η γραφειοκρατία δεν αλλάζει ο δημόσιος χαρακτήρας. Απλώς γίνονται τα πράγματα πολύ πιο ευέλικτα.
Κ.Μ. Κυρία Υπουργέ, ένα τελευταίο ερώτημα για το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Είδα τη φωτογραφία από τη μελέτη. Πολύ εντυπωσιακό φαίνεται. Πότε θα αλλάξει όψη; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα;
Λ.Μ. Στις 15 Φεβρουαρίου θα γίνει η παρουσίαση του αρχιτεκτονικού προσχεδίου από τους ίδιους τους αρχιτέκτονες, David Chipperfield και Γραφείο Τομπάζη. Από εκεί και πέρα, θα γίνουν οι διάφορες διαδικασίες για την εκπόνηση των μελετών. Είναι μελέτες δύσκολες και σύνθετες. Υπολογίζουμε ότι για αυτές θα χρειαστούμε περίπου ενάμιση χρόνο για να ξεκινήσει μετά η διαγωνιστική διαδικασία για την υλοποίηση του έργου.
Κ.Μ. Άρα θέλουμε κάποιο χρόνο. Δεν πειράξει, αξίζει τον κόπο.
Λ.Μ. Μην ξεχνάμε ότι οι διαγωνισμοί για τους αναδόχους του έργου ακολουθούν πάντα τη νομοθεσία του ελληνικού δημοσίου.
Κ.Μ. Είναι πολύ εντυπωσιακό και πώς εναρμονίζεται με τον χώρο. Είναι ωραίο.
Λ.Μ. Όταν μιλάμε για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μιλάμε για το μεγαλύτερο μουσείο διεθνώς στο είδος του, δηλαδή στην προβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Θα έλεγα ότι είναι το «Μουσείο των Μουσείων» του Δυτικού Πολιτισμού. Επομένως, αξίζει τον κόπο η όποια επένδυση να είναι σωστή, διότι αυτό που θέλουμε είναι, αυτό το εξαιρετικά σημαντικό σε παγκόσμιο επίπεδο μουσείο, να προβληθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς θα έχει αποκτήσει πλέον τις αναγκαίες υποδομές που θα επιτρέπουν τη σωστή παρουσίαση των μοναδικών εκθεμάτων του και τη σωστή παροχή υπηρεσιών στους επισκέπτες του. Αυτό, όπως και το Τατόι, ήταν επίσης στις Προγραμματικές Δηλώσεις της Κυβέρνησης και βλέπετε, ότι αυτό το οποίο λέγαμε πριν από τρεισήμισι περίπου χρόνια, ότι θα κάνουμε, πλέον το κάνουμε παντού.
