Για τις πρόσφατους ισχυρισμούς του Βρετανικού Μουσείου για τα Γλυπτά του Παρθενώνα μίλησε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη στον ραδιοφωνικό σταθμό Παραπολιτικά FM και στον δημοσιογράφο Παναγιώτη Τζένο. Η Λίνα Μενδώνη χαρακτήρισε ανιστόρητους τους ισχυρισμούς του Βρετανικού Μουσείου ότι τα Γλυπτά βρίσκονταν πεσμένα στα ερείπια του Παρθενώνα, απ' όπου τα ανέσυρε ο Έλγιν. Όπως είπε, «Υπάρχουν αδιάψευστα αρχαιολογικά τεκμήρια. Είναι αστείοι ισχυρισμοί και δεν μπορούν να σταθούν. Εδώ και πολλά χρόνια το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, η Ελληνική Κυβέρνηση και η επιστημονική κοινότητα έχουν δώσει σαφείς απαντήσεις».
Η Υπουργός επανέλαβε τη μόνιμη θέση μας ότι της Ελλάδος ότι η Ελλάδα δεν αποδέχεται νομή, κατοχή και κυριότητα στο Βρετανικό Μουσείο ή στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακριβώς λόγω των συνθηκών που εκλάπησαν τα Γλυπτά. Και τόνισε ότι η Συμφωνία της Ελληνικής Κυβέρνησης με την Αυτόνομη Κυβέρνηση της Σικελίας με τη συναίνεση της Ιταλικής Δημοκρατίας, αποτελεί καλή πρακτική. Επανέλαβε τέλος, ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να προσέλθει σε έναν καλόπιστο και ειλικρινή διάλογο με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού:
Παναγιώτης Τζένος: Κυρία Μενδώνη σας ευχαριστώ πάρα πολύ που βρίσκεστε μαζί μας.
Λίνα Μενδώνη: Καλή σας μέρα. Ευχαριστώ πολύ κι εγώ.
ΠΤ: Κι εκεί που περιμέναμε όλοι ότι μπορεί να υπάρξει ένα παράθυρο, μια δυνατότητα να ξεκινήσει μια συζήτηση για την τύχη των Γλυπτών του Παρθενώνα, ξαφνικά βλέπουμε ισχυρισμού που λίγο ως πολύ λένε ότι τα συγκεκριμένα Γλυπτά βρίσκονταν στα ερείπια. Θα ήθελα ένα πρώτο σχόλιο δικό σας.
ΛΜ: Αυτά είναι ανιστόρητα πράγματα. Άκουσα που διαβάσατε στους ακροατές σας την επιστολή του Λουζιέρι,. Αλλά θα σας πω ότι υπάρχουν και αδιάψευστα αρχαιολογικά τεκμήρια. Οι μετόπες ήταν πριονισμένες. Δηλαδή είχε κοπεί η ανάγλυφη επιφάνεια και έχει μείνει πίσω το υπόλοιπο σώμα και πετάχτηκε, την εποχή που έγιναν όλοι αυτοί οι βανδαλισμοί στο μνημείο. Οι πριονισμένες πλάκες είναι στην Ακρόπολη. Αυτά είναι αστεία πράγματα. Είναι αστείοι ισχυρισμοί και δεν μπορούν να σταθούν. Εδώ και πολλά χρόνια το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, η Ελληνική Κυβέρνηση και η επιστημονική κοινότητα έχουν δώσει σαφείς απαντήσεις.
ΠΤ: Υπήρξε τελικά κάποια στιγμή ένα παράθυρο με το Βρετανικό Μουσείο και τη Βρετανική Κυβέρνηση; Ισως θα πρέπει να μας βοηθήσετε να καταλάβουμε ποιο είναι το καθεστώς και με ποιον πρέπει να μιλήσουμε. Και αν πρέπει να μιλήσουμε. Είδα και στις δηλώσεις σας στην εφημερίδα Guardian και σε μία ομιλία σας στη Νέα Υόρκη…
ΛΜ: Ναι, στο Cardozo School of Law.
ΠΤ:… όπου θέτετε εκτός από το ηθικό και το πολιτισμικό έγκλημα, και τις βάσεις πιθανόν και για κάποιες άλλες διεκδικήσεις;
ΛΜ: Τις μόνες αρχαιότητες, τις οποίες διεκδικεί η Ελλάδα -εδώ είμαστε σαφείς, είμαστε κατηγορηματικοί- είναι τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Γιατί είναι αυτά τα οποία εκλάπησαν με τον τρόπο που εκλάπησαν αφενός και αφετέρου διότι αποτελούν μία οργανική και αναπόσπαστη ενότητα με τον ίδιο τον Παρθενώνα, ο οποίος είναι το σύμβολο του Δυτικού Πολιτισμού. Η Ελλάδα δεν διεκδικεί τίποτα άλλο. Είναι σαφής. Διεκδικεί μόνο την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.
ΠΤ: Αυτό είναι κάτι το οποίο προφανώς το Βρετανικό Μουσείο δεν το ακούει. Υπάρχει συζήτηση από την πλευρά σας για άλλα σενάρια; Δανεισμού, ανταλλαγής;
ΛΜ: Η θέση της Ελλάδας ήταν από την αρχή ξεκάθαρη. Και παραμένει η ίδια. Είμαστε αμετακίνητοι σ' αυτό: δεν αποδεχόμαστε νομή, κατοχή και κυριότητα στο Βρετανικό Μουσείο ή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ακριβώς για τις συνθήκες υπό τις οποίες εκλάπησαν τα Γλυπτά. Όταν κάτι είναι προϊόν κλοπής δεν μπορείς να δεχθείς ότι ανήκει σε κάποιον άλλο. Εάν συζητήσει κανείς περίπτωση δανεισμού, είναι σαν να αναγνωρίζει ότι δεν έγινε κλοπή. Γι' αυτό άλλωστε, χειριστήκαμε όπως χειριστήκαμε και το θραύσμα Fagan. Η διαδικασία θεωρήθηκε στην 23η Σύνοδο της UNESCO, η οποία έληξε προχθές, ότι είναι μία καλή πρακτική. Όλα τα κράτη-μέλη απεδέχθησαν με ενθουσιασμό τη συμφωνία, η οποία έγινε μεταξύ της Ελληνικής Κυβέρνησης διά του Υπουργείου Πολιτισμού εν προκειμένω, με την Αυτόνομη Κυβέρνηση της Σικελίας και φυσικά με τη συναίνεση της Ιταλικής Δημοκρατίας.
ΠΤ: Θεωρείτε ότι αυτό αποτελεί πρόδρομο; Ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δική μας νομική υποστήριξη; Εμείς έχουμε τη θέση μας. Το Βρετανικό Μουσείο έχει τη δική του. Το ερώτημα είναι αν υπάρχουν νομικά περιθώρια…
ΛΜ: Τρόποι υπάρχουν. Αρκεί να υπάρχει καλή θέληση. Αυτό το οποίο είπαμε και την Παρασκευή, όταν τελείωσε η Σύνοδος της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσής τους, είναι ότι η Ελλάδα είναι -και ήταν- έτοιμη να προσέλθει σε έναν καλόπιστο διάλογο. Επίσης, αυτό που πρέπει να επισημάνω, είναι ότι τον Σεπτέμβριο του 2021, η ίδια Διακυβερνητική Επιτροπή εξέδωσε μία πάρα πολύ σημαντική Απόφαση. Ενώ μέχρι τότε είχαμε μόνο Συστάσεις, η Επιτροπή έβγαλε μία Απόφαση, η οποία λέει δύο πάρα πολύ σημαντικά πράγματα. Το ένα είναι ότι αναγνωρίζει το αίτημα της Ελλάδας ως δίκαιο και νόμιμο. Το δεύτερο, ότι θεωρεί αυτή τη διαφορά διακυβερνητική και όχι θέμα μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου ή του Μουσείου της Ακρόπολης. Επίσης, τον Σεπτέμβριο ήταν η πολλοστή φορά που έλεγε ότι η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να καθίσουν και να συζητήσουν ειλικρινά και καλόπιστα. Η Σύσταση της προηγούμενης Παρασκευής, αυτό το οποίο λέει, είναι ότι χαιρετίζει το γεγονός ότι η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο θα ξεκινήσουν τον διάλογο. Η Ελλάδα, σας επαναλαμβάνω, ήταν πάντα υπέρ του διαλόγου. Το Ηνωμένο Βασίλειο ζήτησε και εκείνο πλέον να ξεκινήσει ο διάλογος. Δηλαδή, την Παρασκευή οι εκπρόσωποι του Ηνωμένου Βασιλείου που μετέχουν στην Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO συμφωνούν στο να καθίσει η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν και δυο μέρες αργότερα βγαίνει το Βρετανικό Μουσείο και λέει ότι τα Γλυπτά τα βρήκαμε πεταμένα; Αυτά είναι αστειότητες.
ΠΤ: Εκτιμάτε ότι είναι τυχαία η ανακοίνωση του Βρετανικού Μουσείου ή ότι είναι μια προσπάθεια της Βρετανικής Κυβέρνησης να βάλει το Βρετανικό Μουσείο μπροστά, για να δυναμιτίσει το διάλογο;
ΛΜ: Η θέση της Βρετανικής Κυβέρνησης, όπως διατυπώθηκε και πολύ πρόσφατα στην επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στον Βρετανό Πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον πέρυσι τον Νοέμβριο, ήταν ότι τη Βρετανική Κυβέρνηση δεν την αφορά το θέμα αυτό, αφορά το Βρετανικό Μουσείο. Αυτό το μπαλάκι γίνεται επί δεκαετίες.
ΠΤ: Το ερώτημα όμως εδώ είναι το εξής: Το γνωρίζετε πολύ καλύτερα από μένα, το βρετανικό κοινοβούλιο αποφάσισε το 1816 να καλύψει όλες τις παρανομίες του Λόρδου Έλγιν και να αγοράσει αντί 35.000 στερλίνων τα γλυπτά του Παρθενώνα που εκείνος τα είχε αφαιρέσει βανδαλίζοντας το μνημείο. Επρόκειτο για μια καθοριστική απόφαση, γιατί η αλήθεια είναι ότι πλέον δεν έχουμε να κάνουμε με τους απογόνους του Έλγιν ή με το Βρετανικό Μουσείο, αλλά έχουμε να κάνουμε με την βρετανική κυβέρνηση.
ΛΜ: Και η θέση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO είναι ότι πρόκειται για διακρατικό θέμα. Είναι αυτό το οποίο, με τη δική σας προσέγγιση, μόλις είπατε. Από την άλλη πλευρά, αναφερθήκατε στην απόφαση του Βρετανικού Κοινοβουλίου του 1816. Υπάρχει η λεγόμενη British Museum Act του 1963, πάλι με απόφαση του Βρετανικού Κοινοβουλίου, σύμφωνα με την οποία το Βρετανικό Μουσείο, δεν μπορεί να αφαιρεί από τις συλλογές του ευρήματα. Όλα αυτά τα πράγματα είναι τυπικοί νόμοι. Επομένως, η θέση της Ελλάδας είναι, όπως και της UNESCO εν τέλει, ότι όλα αυτά τα πράγματα αλλάζουν με αντίστοιχες ή ανάλογου νομικού βάρους πράξεις. Γι' αυτό σας είπα προηγουμένως για την συμφωνία μεταξύ της Σικελίας και της Ελλάδος με την συναίνεση της Ιταλικής Δημοκρατίας.
ΠΤ: Λέτε δηλαδή ότι ανοίγει ο δρόμος…
ΛΜ: Λέω ότι είναι μια πολύ καλή πρακτική. Υπάρχουν, είμαι σίγουρη και άλλες δυνατότητες, που μπορούν, εφόσον και οι δύο πλευρές είναι καλόπιστες και επιθυμούν με ειλικρίνεια να αντιμετωπίσουν το ζήτημα μέσα στο ιστορικό, πολιτιστικό, ηθικό και νομικό πλαίσιο - τα συμφραζόμενα τους δηλαδή- να βρεθούν λύσεις.
ΠΤ: Ο διάλογος θα συνεχιστεί κ. Υπουργέ;
ΛΜ: Ο διάλογος επί της ουσίας δεν έχει ξεκινήσει. Εγώ δέχτηκα στις 29 Απριλίου μία πρόσκληση για να συνομιλήσω με τον Λόρδο Πάρκινσον, ο οποίος έχει την αρμοδιότητα στο συγκεκριμένο θέμα. Το αποδέχθηκα αμέσως. Προσπαθήσαμε να βρούμε κοινές ημερομηνίες, δεν κατέστη δυνατό. Είπαμε μετά τις 20 Μαΐου. Αυτό άλλωστε αποτυπώθηκε και στη Σύσταση της UNESCO, να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία συζήτησης και συνεννόησης. Θα το δούμε.
ΠΤ: Έχουμε συμμάχους σε όλη αυτή την διαδικασία; Υπάρχουν φωνές οι οποίες πιέζουν, εκτός από την απόφαση της UNESCO που είναι ιστορικής σημασίας. Υπάρχουν σύμμαχοι τους οποίους μπορούμε να επικαλεστούμε σε όλη αυτή τη διαδικασία;
ΛΜ: Θα σας πω για την κοινή γνώμη καταρχήν. Η διεθνής κοινή γνώμη είναι υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Αθήνα. Η βρετανική κοινή γνώμη με βάση μια δημοσκόπηση που έγινε τον Νοέμβριο του 2021, τάσσεται κατά 59,8% υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Αθήνα. Επίσης θα έχετε παρακολουθήσει, είμαι σίγουρη, τη μεταστροφή πολύ σημαντικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αναφέρομαι στους Times του Λονδίνου, υπάρχουν και άλλα, που μέχρι πρότινος, υποστήριζαν ότι τα Γλυπτά πρέπει να παραμείνουν στη Duveen Gallery, στο Βρετανικό Μουσείο. Αλλά τον Νοέμβριο σε κύριο άρθρο τους επέδειξαν πλήρη μεταστροφή. Το λέει ευθέως ο συντάκτης, ότι μετά από 50 χρόνια στήριξης του Βρετανικού Μουσείου, θεωρούμε πλέον ότι αυτή τη στιγμή τα Γλυπτά πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Άλλωστε και το διεθνές κλίμα, το οποίο σχετίζεται με τις επιστροφές των πολιτιστικών αγαθών στις χώρες που τα δημιούργησαν, ευνοεί απολύτως τους χειρισμούς της Ελλάδας.
ΠΤ: Είναι ξεκάθαρο ότι είναι ένα δίκαιο αίτημα. Το ερώτημα είναι αν η επιστροφή των γλυπτών με αυτά τα δεδομένα είναι ένα ρεαλιστικό αίτημα και αν δεν ευοδωθεί ο διάλογος, με βάση όλα αυτά τα οποία μας είπατε προηγουμένως, υπάρχουν άλλοι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαμε να τα διεκδικήσουμε;
ΛΜ: Θα έλεγα να μην κάνουμε υποθέσεις. Είμαστε σε μία χρονική στιγμή που το βράδυ της περασμένης Παρασκευής, στις 20 Μαΐου, οι δύο πλευρές, η ελληνική και του Ηνωμένου Βασιλείου στο πλαίσιο της UNESCO συμφώνησαν γι' αυτό τον διάλογο. Ας περιμένουμε λίγο να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.
ΠΤ: Κυρία Μενδώνη, σας ευχαριστώ θερμά για αυτή την επικοινωνία. Εύχομαι καλή επιτυχία.
ΛΜ: Η επιτυχία είναι επιτυχία της χώρας.
