Ψηφίστηκαν σήμερα από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, τέσσερα Σχέδια Νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που αφορούν:
α) «Κύρωση της Συμφωνίας Συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Πολωνίας στους τομείς πολιτισμού, εκπαίδευσης, επιστημών, αθλητισμού, νεολαίας και μέσων ενημέρωσης».
β) «Κύρωση του Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σχετικά με την επιβολή εισαγωγικών περιορισμών σε κατηγορίες αρχαιολογικού και εθνολογικού υλικού της Ελληνικής Δημοκρατίας».
γ) «Κύρωση του Μνημονίου Κατανόησης Πολιτιστικής Συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων».
δ) «Κύρωση του Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών».
Ακολουθεί η ομιλία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, κατά τη συζήτηση των τεσσάρων Σχεδίων Νόμου στην Ολομέλεια της Βουλής.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Πριν μπω στην τοποθέτησή μου, στην ομιλία μου, για τις τέσσερις συμβάσεις απλώς θα ήθελα να πω ότι προκλητικοί δεν γινόμαστε εμείς, δεν γίνομαι εγώ, προκλητικοί γίνεστε εσείς, κυρία Αναγνωστοπούλου, με τα fake news σας, διότι η Προϊσταμένη της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως και η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών με χθεσινές τους αναφορές βεβαίωσαν ότι δεν υπήρξαν πλημμύρες στην Ακρόπολη, ότι το σύστημα των αντιπλημμυρικών έργων λειτούργησε απολύτως, και δεν θα ήθελα να φέρουμε στη Βουλή ούτε τα βίντεο τα οποία έχω στο δικό μου κινητό, διότι θεωρώ ότι έτσι υποτιμούμε τη Βουλή, τα βίντεο που έχω στο δικό μου κινητό για να σας δείξω πώς λειτούργησαν τα συστήματα ούτε βεβαίως το βίντεο από την πλημμύρα του 2018 στη βόρεια κλητή όταν έγιναν βραχοπτώσεις.
Λοιπόν, πάμε τώρα στη συζήτησή μας. Επειδή η κατ' άρθρων συζήτηση των εν λόγω Μνημονίων Κατανόησης διεξήχθη αναλυτικά στην αρμόδια Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, και για να μην πάρω πάρα πολύ χρόνο, θα περιοριστώ σε μία επιτελική σύνοψη των Μνημονίων καθώς και σε απαντήσεις σε ερωτήματα που τέθηκαν από την αντιπολίτευση ώστε να μην υπάρχει καμία υποψία ασάφειας για τις συμφωνίες που ζητούμε να κυρωθούν.
Επί του Σχεδίου Νόμου με τίτλο: «Κύρωση της Συμφωνίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Πολωνίας στους τομείς Πολιτισμού, Εκπαίδευσης, Επιστημών, Αθλητισμού, Νεολαίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης», η Συμφωνία με την Πολωνία υπογράφτηκε στη Βαρσοβία τον Ιούλιο του 2013, δεν κυρώθηκε, δεν αναιρέθηκε, έμεινε στα συρτάρια επί τεσσερισήμισι χρόνια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων των δύο χωρών, η προς κύρωση Συμφωνία αποσκοπεί στην ενδυνάμωση της συνεργασίας τους σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού, του αθλητισμού και των μέσων ενημέρωσης.
Προβλέπεται, ειδικότερα, να ενθαρρύνει την σύμπραξη των δύο χωρών στην κατεύθυνση της προστασίας και της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και τη στενότερη συνεργασία στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού, και να συμβάλει στην κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του πολιτισμού των δύο λαών.
Περαιτέρω, η υπογραφή της Συμφωνίας εκφράζει την επιθυμία των δύο μερών να εντείνουν τη συνεργασία τους στον τομέα της εκπαίδευσης, των επιστημών και της έρευνας, της νεολαίας, της δια βίου μάθησης, στο πλαίσιο των σύγχρονων πολιτιστικών, κοινωνικών και τεχνολογικών δεδομένων.
Σε σχέση με τις «κραυγές» ή τις αντιδράσεις της κυρίας Βέττα, είναι σαφές ότι δεν μπορείτε να αρθρώσετε συγκεκριμένο αντιπολιτευτικό λόγο και λόγο ουσίας, για αυτό και ανατρέχετε στην περίοδο που Αβραάμ εγέννησε Ισαάκ. Όσο για το ύφος και το λεκτικό σας, δεν θα το ακολουθήσω, δεν μου το επιτρέπει η αστική μου παιδεία. Σε σχέση, λοιπόν, με αυτά τα οποία είπατε, έρχεστε και με εγκαλείτε, γιατί, πράγματι η πρώτη ελληνοπολωνική συμφωνία μορφωτικής συνεργασίας υπεγράφη το 1977 και επιβεβαιώθηκε ειδικά για τους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας το 1999. Και σε αυτό έρχεστε και μου λέτε, ότι 44 έτη μετά από την πρώτη και 22 χρόνια από τη δεύτερη, δεν θα πρέπει να αναθεωρηθεί και μάλιστα με έναν εξαιρετικά παράδοξο ισχυρισμό, ότι έτσι τίθενται εν αμφιβόλω και άλλου είδους συμβάσεις. Μα εδώ πρόκειται για μία σύμβαση, η οποία έχει και σαφές τεχνοκρατικό περιεχόμενο. Μα προφανώς επιβάλλεται από τις ραγδαίες εξελίξεις στην κοινωνία, στην τεχνολογία, στις επιστήμες που επέφεραν τεράστιες διαφοροποιήσεις και στις ανάγκες, και στις αξίες και στους στόχους μας, επιβάλλεται αυτή η αναθεώρηση.
Όσο για αυτό που είπατε για το Αρχαιολογικό Πολεμικό Ινστιτούτο, σας λέω, λοιπόν, ότι η ουσιαστική και επίσημη λειτουργία του εγκαινιάζεται στις 26 Οκτωβρίου τρέχοντος έτους παρουσία του Υφυπουργού Εξωτερικών της Πολωνίας και αν δεν κάνω λάθος, έχετε λάβει και σχετική πρόσκληση.
Επί του Σχεδίου Νόμου με τίτλο: «Κύρωση του Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σχετικά με την Επιβολή Εισαγωγικών Περιορισμών σε κατηγορίες Αρχαιολογικού και Εθνολογικού Υλικού της Ελληνικής Δημοκρατίας»
Στις 22-09-2021 υπογράψαμε την αναθεώρηση του Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, υπογράψαμε στην ουσία ένα νέο Μνημόνιο. Το πρώτο υπογράφηκε το 2011, είχε πενταετή διάρκεια, ανανεώθηκε το 2016 δια της προβλεπόμενης διπλωματικής μεθόδου μέσω της ανταλλαγής Ρηματικών Διακοινώσεων και τελικά κυρώθηκε από εμάς τον Οκτώβριο του 2019.
Το Μνημόνιο δεν είναι το ίδιο ακριβώς, διότι εδώ έχουμε μία ουσιαστική επέκταση από τον 15ο αιώνα στο 1830, προκειμένου να υπάρξει συμβατότητα της εθνικής νομοθεσίας με το συγκεκριμένο Μνημόνιο Κατανόησης. Η απαίτηση αυτή να φτάσουμε στο 1830 ήταν μία σταθερή απαίτηση της ελληνικής πλευράς, την οποία προσπαθήσατε την περίοδο της δικής σας διακυβέρνησης να πετύχετε, αλλά αποτύχατε παταγωδώς. Σκοπός, λοιπόν, του Μνημονίου είναι η προστασία πολιτιστικών αγαθών, τα οποία είναι προϊόντα λαθρανασκαφής ή κλοπής και παράνομης εξαγωγής από την Ελλάδα με προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω της επιβολής περιορισμών στην εισαγωγή πολιτιστικών αγαθών ελληνικής προέλευσης στις ΗΠΑ από τις αμερικανικές τελωνειακές Αρχές. Παράλληλα, σκοπεύει να ενισχύσει την πρόληψη και την αποτροπή των λαθρανασκαφών και της λεηλασίας άγνωστων αρχαιολογικών χώρων, καθώς και των κλοπών από μνημεία ή χώρους στην Ελλάδα.
Η επέκταση του πεδίου εφαρμογής ώστε να συμπεριλάβει στις προστατευτικές του διατάξεις συγκεκριμένες κατηγορίες εκκλησιαστικών και εθνολογικών αντικειμένων που χρονολογούνται έως το 1830 και προστατεύονται από την εθνική μας νομοθεσία, όπως είπα και προηγουμένως, αποτελούσε ένα πάγιο ελληνικό αίτημα. Και αυτό γιατί τα πολιτιστικά αντικείμενα που εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο παράνομης διακίνησης. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι περίπου τα τρία τέταρτα του συνόλου των κλεμμένων πολιτιστικών αγαθών από την Ελλάδα, κατά την τελευταία πενταετία, είναι αντικείμενα της μεταβυζαντινής περιόδου, κυρίως θρησκευτικές εικόνες, αλλά και άλλα λειτουργικά αντικείμενα, τα οποία σχετίζονται με τη λατρεία και την τέλεση των ιερών μυστηρίων, ενώ η απώλειά τους επηρεάζει άμεσα και το θρησκευτικό συναίσθημα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες αποτελούν σημαντικές αγορές για τα παρανόμως διακινηθέντα πολιτιστικά αγαθά της Ελλάδας. Αυτό αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό των δημοπρασιών με ελληνικά πολιτιστικά αντικείμενα.
Το προς κύρωση Μνημόνιο, υπεγράφη δυνάμει του άρθρου 9 της Διεθνούς Σύμβασης της UNESCO, το 1970, και επαναλαμβάνω, διότι είναι πάρα πολύ σημαντικό, επεκτείνεται μέχρι το 1830. Το Μνημόνιο Κατανόησης αποτελεί σημείο αναφοράς στις προσπάθειες της χώρας μας για την προστασία της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Η εφαρμογή του αντανακλά τη δέσμευση των δύο κρατών να συνεργαστούν για την πρόληψη της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και ενθαρρύνει την ανάπτυξη του πολιτιστικού διαλόγου. Οι διατάξεις του συμβάλλουν ουσιαστικά στην πρόληψη της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παράλληλα, οι περιορισμοί στις εισαγωγές ελληνικών πολιτιστικών αγαθών των παραπάνω κατηγοριών συμβάλλουν θετικά και στην καταπολέμηση του φαινομένου των λαθραίων ανασκαφών και της κλοπής κινητών μνημείων από αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία ή ναούς, καθώς αποτρέπουν τη διάπραξη τέτοιων πράξεων.
Η έως σήμερα εφαρμογή του Μνημονίου οδήγησε στον εντοπισμό και στον επαναπατρισμό ικανού αριθμού αρχαιοτήτων που είχαν διακινηθεί παράνομα. Παράλληλα, έδωσε τη δυνατότητα να συνεργαστούν στενά οι αρμόδιες Υπηρεσίες των δύο κρατών και να χτίσουν σχέσεις εμπιστοσύνης. Η εφαρμογή του παρόντος Μνημονίου ευελπιστούμε ότι θα αποδώσει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.
Επί των θεμάτων που ετέθησαν από την αντιπολίτευση. Σχετικά με το Μνημόνιο, ο ουσιαστικός προβληματισμός που ετέθη από την αξιωματική αντιπολίτευση είναι η -δήθεν- αντίθεσή του Άρθρου 2 παρ. 5 του Μνημονίου με τη διάταξη του εθνικού νόμου, και συγκεκριμένα του άρθρου 48, παράγραφος 13 του ν. 4761/2020. Πάμε, λοιπόν, να δούμε αν υπάρχει πράγματι αντίθεση και σε τί συνίσταται αυτή. Με την εθνική διάταξη προβλέφθηκε δυνατότητα του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, να επιτρέψει τον μακροχρόνιο για 25 έτη δανεισμό πολιτιστικών αγαθών προς το σκοπό της προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας και εφόσον παρέχονται επαρκείς εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά, έκθεση και επιστροφή τους.
Πάμε τώρα να δούμε τί προβλέπει το Μνημόνιο στο Άρθρο 2 παρ. 5, όπου δήθεν εντοπίζεται η αντίθεση με το εθνικό δίκαιο: «Η κάθε Κυβέρνηση καταβάλλει τις καλύτερες προσπάθειες της για την ενθάρρυνση της περαιτέρω ανταλλαγής αρχαιολογικού και εθνολογικού υλικού για πολιτιστικούς, εκπαιδευτικούς και επιστημονικούς σκοπούς συμπεριλαμβανόμενου του μακροχρόνιου δανεισμού τέτοιου υλικού για την προώθηση της ευρείας δημόσιας εκτίμησης και πρόσβασης στην πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας».
Πού είναι η αντίφαση κυρίες και κύριοι βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Η εθνική διάταξη ορίζει ότι ο μακροχρόνιος δανεισμός γίνεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και σκοπούς και το μνημόνιο ορίζει ότι ο δανεισμός πολιτιστικών αγαθών ανήκει στις τακτικές πολιτιστικής ανταλλαγής που οι 2 χώρες ενθαρρύνουν. Προβλέπει το μνημόνιο λιγότερα ή περισσότερα έτη δανεισμού; ΟΧΙ. Αλλάζει τις προϋποθέσεις που απαιτεί η εθνική διάταξη για να επιτρέπεται ο δανεισμός; Φυσικά ΟΧΙ. Πού υπάρχει, λοιπόν, η αντίφαση; Υπάρχει μόνο στη στείρα αντιπολιτευτική οπτική και πουθενά αλλού.
Και κάτι ακόμα. Ελέχθη από τον εισηγητή της μείζονος αντιπολίτευσης ότι ο όρος μακροχρόνιος δανεισμός εισάγεται για πρώτη φορά στο παρόν Μνημόνιο Κατανόησης, και ότι δεν υπήρχε στα δύο προηγούμενα, δηλαδή του 2011 και του 2016. Το είπατε στην Επιτροπή, είναι καταγεγραμμένο. Λοιπόν, αν διαβάζατε λίγο πιο προσεκτικά, θα βλέπατε ότι η ίδια διατύπωση περί μακροχρονίου δανεισμού αναφέρεται στο άρθρο 11 παράγραφος 7Α του Μνημονίου του 2011, το οποίο εσείς ως κυβέρνηση ανανεώσατε το 2016 και καταθέτω και τα δύο ΦΕΚ στα πρακτικά της Βουλής, έτσι για να ξέρουμε πότε και ποιος επιδίδεται σε διασπορά fake news.
Πάμε τώρα σε αυτά τα οποία αναφέρθηκαν σχετικά με τα οικονομικά, και η απάντηση μου αυτή αφορά και στον αντίστοιχο σχολιασμό της κ. Χρηστίδου για τα Μνημόνια με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Είπατε και αγωνιάτε μήπως το προς κύρωση Μνημόνιο με τη διάταξη περί ενθάρρυνσης του δανεισμού επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Λοιπόν, όταν μια χώρα δανείζει πολιτιστικά αγαθά της προς ένα μουσείο π.χ. μιας άλλη χώρας, ασφαλώς γεννάται δαπάνη για την μεταφορά του, την ασφάλισή του στον τόπο όπου θα εκτεθεί και την επιστροφή του στη χώρα προέλευσης. Το ποιος θα επιβαρυνθεί με το κόστος αυτό αποτελεί, κατά κανόνα μέρος, της συμφωνίας που θα υπογραφεί μεταξύ της χώρας που δανείζει και της χώρας που δανείζεται ad hoc, κατά περίπτωση, εκτός και αν υπάρχει σχετική διακρατική σύμβαση μεταξύ των δύο χωρών ή το ρυθμίζει ρητά η εθνική νομοθεσία. Στην Ελλάδα δεν έχουμε σχετικό νομοθετικό πλαίσιο και είναι στο αμέσως προσεχές διάστημα στους σκοπούς μας να ρυθμίσουμε και αυτό το θέμα. Θα γίνει πολύ σύντομα και πριν το τέλος του χρόνου. Πάντως, είναι προφανές ότι το δημοσιονομικό κόστος μιας ανταλλαγής προκύπτει από το ίδιο το γεγονός αυτής, δηλαδή το γεγονός του δανεισμού που ανέκαθεν υπήρχε στη νομοθεσία μας και δεν προξενείται από το μνημόνιο που ενθαρρύνει τους δανεισμούς ως πολιτιστική τακτική. Και όταν η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους κάνει λόγο για ενδεχόμενη δαπάνη από τη δυνατότητα ανταλλαγής πολιτιστικού υλικού είναι γιατί ενδέχεται και ήδη συμβαίνει η Ελλάδα να δανείσει ένα κινητό μνημείο της και, με βάση την συμφωνία που θα καταρτιστεί, να επιβαρυνθεί αυτή με τα σχετικά έξοδα της μεταφοράς αναλόγως της νομοθεσίας της χώρας προς την οποία θα το δανείσει και της σχετικής νομοθεσίας. Σε κάθε περίπτωση όμως όλα αυτά τα θέματα ρυθμίζονται ad hoc και με επιμέρους συμφωνίες. Αυτή είναι η πάγια τακτική που ακολουθείται τουλάχιστον τα τελευταία 50 χρόνια.
Ως προς το «Μνημόνιο Κατανόησης Πολιτιστικής Συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων», το υποβαλλόμενο Σχέδιο Νόμου αποβλέπει στη νομοθετική κύρωση του Μνημονίου, το οποίο υπεγράφη στις 6 Μαΐου 2014. Επίσης, για 4 χρόνια δεν υπήρχε κανένα ενδιαφέρον κύρωσής του.
Στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων των δύο κρατών, το εν λόγω Μνημόνιο Κατανόησης Πολιτιστικής Συνεργασίας αποσκοπεί, αφενός, στην ενδυνάμωση των φιλικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, μέσω της συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού και των τεχνών, αφετέρου, στην προώθηση του πολιτιστικού διαλόγου για την ενίσχυση των αμοιβαίων σχέσεων των δύο κρατών.
Η υλοποίηση του Μνημονίου Κατανόησης, μετά την κύρωσή του θα συμβάλλει στην επίτευξη καλύτερης κατανόησης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του πολιτισμού των δύο λαών και θα συνεισφέρει στην ανάπτυξη της διακρατικής πολιτιστικής συνεργασίας, που θα έχει σαν αποτέλεσμα τη διάχυση του πολιτισμού στους πολίτες των συμβαλλομένων κρατών και την ανάληψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών στα θέματα πολιτισμού.
Με το συγκεκριμένο Μνημόνιο «ανοίγεται μία νέα σελίδα» στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και εγκαθιδρύεται μια πολύ σημαντική συνεργασία στον τομέα του Πολιτισμού. Η πρωτοβουλία μας για την υιοθέτηση των υπό κρίση ρυθμίσεων εντάσσεται στο γενικότερο σχεδιασμό μας για τη στήριξη, την ανάδειξη και την προώθηση όλων των μορφών πολιτιστικής δράσης, με γνώμονα την αξιοποίηση του συνόλου του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας και την ενθάρρυνση της παραγωγής όλων των ειδών πολιτισμού.
Συνεχίζουμε στο τέταρτο, στο πλαίσιο της συζήτησής μας, «Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών».
Με το προς κύρωση Μνημόνιο επιδιώκεται η συνεργασία στον τομέα των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών μέσω της προώθησης σχέσεων φιλίας και συνεργασίας, καθώς και η ενίσχυση της αμοιβαίας γνώσης και κατανόησης του πολιτισμού των δύο χωρών. Ειδικότερα, στόχος είναι η καθιέρωση συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών στον τομέα της πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας, η διευκόλυνση, υποστήριξη και κοινή χρήση βέλτιστων πρακτικών για την ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών στον τομέα της πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας.
Το προς κύρωση Μνημόνιο αποτελείται από δέκα (10) άρθρα, ρητά δε ορίζονται ως βασικοί στόχοι του η καθιέρωση συνεργασίας, ανάληψης πρωτοβουλιών και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και τεχνογνωσίας στον τομέα της πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας.
Κάνω μια μικρή παρένθεση επειδή ακούστηκαν πολλά για την εμπορευματοποίηση και την επιχειρηματική δραστηριότητα στο πλαίσιο των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών. Αναφέρομαι και σκοπίμως δεν πάω σε νεότερη διεθνή βιβλιογραφία αλλά μένω σε ένα κείμενο στο ογκώδες βιβλίο της UNESCO τον Δεκέμβριο του 2015 από το οποίο θα αναφέρω συγκεκριμένα στοιχεία. Τα έσοδα από τις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες, κινηματογράφος, μουσική, σχέδιο, φωτογραφία, αίθουσες τέχνης, μουσεία, πωλητέα είδη, ξεπερνούν τα αντίστοιχα των τηλεπικοινωνιών. Αυτά τα λέει η UNESCO, ο κατεξοχήν διεθνής οργανισμός. Οι πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες απασχολούν περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό σε σύγκριση με τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας σε Ευρώπη, Ιαπωνία και Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2013, αναφέρομαι στο 2013 διότι η μελέτη της UNESCO είναι του 2015, το δημιουργικό περιεχόμενο συνεισέφερε 200 δισεκατομμύρια δολάρια σε ψηφιακές πωλήσεις ενισχύοντας τις πωλήσεις ψηφιακών συσκευών και αυξάνοντας τη ζήτηση για τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Γι' αυτό λοιπόν εν έτει 2021 δεν μπορούμε να αγνοούμε την οικονομία του Πολιτισμού που αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, τους σκοπούς και το περιεχόμενο των τεσσάρων Μνημονίων Κατανόησης, τα οποία νομίζω ότι αναπτύξαμε εκτενώς, ζητώ την ψήφιση των σχεδίων νόμων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στο σύνολό τους.
