Απάντηση Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, στην υπ' αριθμ. 39/06-10-2021 Επίκαιρη ερώτηση της Βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Αθανασίας Αναγνωστοπούλου, με θέμα «Αναθεώρηση απόφασης έγκρισης μελέτης επιχορήγησης της πρότασης της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων».
Πρωτολογία
Α. Επί της αλλαγής της απόφασης έγκρισης της επιχορήγησης της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων
Κυρία Βουλευτά,
Η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων είναι ένα Σωματείο. Δεν υπάρχει καμία Επιστημονική Εταιρεία, έτσι όπως νοούνται οι επιστημονικές εταιρείες. Εκ του καταστατικού της προκύπτει ότι είναι ένα Σωματείο με σκοπό, σύμφωνα με το καταστατικό του, την έρευνα, καταγραφή και μελέτη όλων των μορφών του πολιτισμού των Βλάχων, με έμφαση στη γλώσσα και τις γεωγραφικές ποικιλίες της.
Στην Ελλάδα, είτε μας αρέσει είτε όχι, εδώ και πολλές δεκαετίες υπάρχουν σύλλογοι και σωματεία και αδελφότητες Βλάχων, όπως είναι και η λεγόμενη Επιστημονική Εταιρεία, τα μέλη των οποίων είναι προφανώς και επιστήμονες. Αυτό μπορεί να σας είχε διαφύγει. Ένας, λοιπόν, σημαντικός αριθμός τέτοιων συλλόγων προχώρησε στη συγκρότηση της «Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων», που αριθμεί πληθώρα μελών, επαναλαμβάνω, πάρα πολλοί εκ των οποίων είναι εξίσου πολλοί καλοί επιστήμονες, όπως αυτοί που αποτελούν το Σωματείο το οποίο ονομάζεται Επιστημονική Εταιρεία.
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία των Συλλόγων Βλάχων, που εκπροσωπεί το σύνολο σχεδόν των βλάχικων συλλόγων της Ελλάδας, ως φορέας Πολιτισμού, εκφράζει παγίως την άποψη ότι ως «βλαχική» νοείται το σύνολο των τοπικών διαλέκτων μίας μη ομογενοποιημένης και μη κωδικοποιημένης προφορικής γλώσσας και ότι δεν υπάρχει ενιαία μορφή κοινά αποδεκτή από όλες τις ομάδες των βλαχοφώνων.
Στο πλαίσιο, λοιπόν, αυτό, η πρόταση της Σωματείου το οποίο αποκαλείται Επιστημονική Εταιρεία για τη δημιουργία μιας ψηφιακής βάσης δεδομένων μνημείων του λόγου Ελλήνων Βλάχων, είναι η μία όψη του θέματος. Ενόψει, όμως, του ότι η ψηφιοποίηση φιλοδοξεί να αποτελέσει, όπως λένε οι ίδιοι οι εκπρόσωποι του Σωματείου – Εταιρείας Επιστημονικής, την πρώτη συστηματική καταγραφή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Βλάχων και, συνεπώς, θα αποτελεί εφεξής σημείο αναφοράς τόσο επιστημονικά όσο και εκπαιδευτικά, είναι σκόπιμο να συνιστά προϊόν ευρύτερης αντιπροσώπευσης των Βλάχων, να προκύψει μέσα από κοινής αποδοχής διαδικασίες, επιτροπές και μεθόδους και να αποτελεί πραγματικά επιστημονικό αυτοπροσδιορισμό του συνόλου των Ελλήνων Βλάχων.
Η προσέγγιση του ζητήματος, από ένα τμήμα μόνο, ενέχει κίνδυνο δημιουργίας εντάσεων, και το επαναλαμβάνω, μεταξύ των περισσότερων συλλόγων, αμφισβήτησης των επιστημονικών μεθόδων. Εδώ, αμφισβητούνται οι επιστημονικές μέθοδοι και τα συμπεράσματα.
Η μη επιχορήγηση της πρότασης ήταν συνέπεια της εκτίμησης, περί της μη επαρκούς αντιπροσωπευτικότητας της πρότασης, σε σχέση με τον πολυπληθή αριθμό συλλόγων και σωματείων Βλάχων, στοιχείο που κρίθηκε απαραίτητο για ένα ζήτημα τέτοιας σημασίας και ευαισθησίας. Μην ψάχνετε να βρείτε σκοτεινές δυνάμεις.
Β. Επί του ζητήματος της παραίτησης του Δ.Σ. του Λ.Ε.Μ.Μ.Θ.
Λοιπόν, τώρα, επειδή στην ερώτησή σας αναφέρετε και το θέμα του Διοικητικού Συμβουλίου του Λαογραφικού Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας – Θράκης (Λ.Ε.Μ.Μ.Θ).
Κατ' αρχήν, αναφερόμενη στο ζήτημα της παραίτησης, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι ο όποιος συσχετισμός αυτού του θέματος με τη μη επιχορήγηση των Βλάχων, είναι επιεικώς ατυχής, ατυχέστατος. Η παραίτηση του ΔΣ του Λ.Ε.Μ.Μ.Θ έγινε, όπως κατήγγειλαν οι ίδιοι οι παραιτηθέντες, εξαιτίας της υπονόμευσης του έργου και των αποφάσεων της Διοίκησης, από άτομα στο χώρο του Μουσείου που λειτουργούσαν ως «αυτόκλητοι θεματοφύλακες πατριωτισμού». Προφανώς, αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο προϋπήρχε. Δεν δημιουργήθηκε ξαφνικά, και προφανώς δεν συνδέεται με το ζήτημα της μη επιχορήγησης του «Σωματείου των Βλάχων». Για ποιο λόγο συσχετίζετε τα δύο θέματα; Είναι απορίας άξιο.
Επιπλέον, οι καταγγελίες του απερχόμενου Δ.Σ. του συγκεκριμένου φορέα περιήλθαν σε γνώση του Υπουργείου και εμού, για πρώτη φορά, δια της επιστολής παραίτησης των μελών, παρά το γεγονός ότι τα μέλη αυτά τοποθετήθηκαν στο Δ.Σ. από τη δική σας κυβέρνηση και παρέμειναν, μέχρι τη στιγμή που παραιτήθηκαν. Προηγουμένως, τα προηγούμενα δύο χρόνια, τους προηγούμενους δύο μήνες, ουδόλως είχαν θέσει τέτοια ζητήματα. Αυτό έρχεται ξαφνικά μετά τη μη επιχορήγηση του «Σωματείου – Επιστημονική Εταιρεία».
Λοιπόν, κοιτάξτε, οι πάντες καταλαβαίνουν ότι ο συσχετισμός δύο εντελώς άσχετων θεμάτων μεταξύ τους, στηριζόμενοι σε ένα γεγονός ότι ο Βασίλειος Νιτσιάκος, πέραν του ότι είναι ο Πρόεδρος του «Σωματείου - Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης» ήταν παράλληλα και Πρόεδρος του Λ.Ε.Μ.Μ.Θ, και είναι πέρα από τεχνητά δημιουργούμενος και πολιτικά προπαγανδιστικός, οδηγεί αναπόδραστα στην εργαλειοποίηση ενός δημοσίου αξιώματος, όπως είναι ο πρόεδρος ενός Διοικητικού Συμβουλίου, ενός εποπτευόμενου οργανισμού από το Υπουργείου, και άρα και από το Ελληνικό Δημόσιο φορέα, προς εξυπηρέτηση ιδιωτικών καταστατικών σκοπών ενός «Σωματείου».
ΙΙ. Δευτερολογία
Κυρία Βουλευτή,
Κατ' αρχήν, τη σημασία και την προσφορά των Βλάχων την έχω επισημάνει με πολλή έμφαση -και θα επανέλθω σε αυτό- στην απάντησή μου στον κύριο Αρσένη, την οποία, τουλάχιστον δύο φορές, επικαλέστηκε η κυρία Βουλευτής. Επομένως, δεν νομίζω ότι κανείς αμφισβητεί αυτό το θέμα.
Επίσης, δεν είχα καμία πρόθεση να ασχοληθώ με τον κύριο Νιτσιάκο, με τον οποίον πρέπει να πω ότι ως πρόεδρο του Λ.Ε.Μ.Μ.Θ είχα και μία πολύ καλή συνεργασία. Η κυρία Βουλευτής μπέρδεψε δύο διαφορετικά πράγματα για τη δική της σκοπιμότητα. Μπορεί να μην συμφωνείτε. Εγώ, έτσι το εκτιμώ. Λοιπόν, η επιχειρηματολογία την οποία χρησιμοποιείτε είναι πολιτικά ελλιπής και δεν παραθέτει καν τα πλήρη και πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.
Αντιλαμβάνομαι την προσπάθεια που καταβάλλετε να μου ασκήσετε κριτική, θεμιτό είναι. Αντιλαμβάνομαι την αγωνία σας να αποκομίσετε το όποιο, εσείς θεωρείτε, πολιτικό όφελος για το κόμμα σας, αναγάγοντας σε μείζονα πολιτικά ζητήματα δύο εντελώς άσχετα μεταξύ τους θέματα. Αυτά τα οποία είπαμε: Τη μη έγκριση της επιχορήγησης και την παραίτηση ορισμένων, όχι όλων, ορισμένων μελών του Δ.Σ. του Λ.Ε.Μ.Μ.Θ.
Και εδώ, λοιπόν, θα σας πω μια ανακρίβεια. Υπάρχουν κι άλλες στο κείμενο παραίτησης, αλλά δεν έχουμε τον χρόνο -θα μπορούσαμε να κάνουμε πολύ μεγάλη ανάλυση. Εδώ προβάλλεται η αλλοίωση κάποιων κειμένων, τα οποία ήταν στο Τυπογραφείο, ενώ αναφέρεται σε αναφορές υπηρεσιακών στελεχών ότι ο περί ου ο λόγος κατάλογος δεν έχει ούτε καν κατατεθεί στο Τυπογραφείο. Ας είναι. Είναι και πολλές άλλες τέτοιες ανακρίβειες.
Επιπρόσθετα, θα ήθελα να επισημάνω ότι δεν πρέπει να συγχέουμε την ιδιότητα του οποιουδήποτε προέδρου ενός σωματείου Ιδιωτικού Δικαίου, με τον πρόεδρο του Δ.Σ. ενός Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου- ακόμη κι αν το φυσικό πρόσωπο είναι το ίδιο- το οποίο εποπτεύεται από το Κράτος, και εν προκειμένω από το Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Είναι δύο εντελώς διαφορετικά και διακριτά πράγματα.
Είναι, πραγματικά λυπηρό, για το συγκεκριμένο Μουσείο να εργαλειοποιείται προς εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων και διχαστικής προπαγάνδας. Γιατί αυτό γίνεται. Η διαφύλαξη του κύρους του θεσμού του Μουσείου αλλά και όλων των εργαζομένων θα έπρεπε να αποτελεί βασική πολιτική προτεραιότητα όλων.
Καθίσταται, επιπλέον, σαφές ότι, αν όντως η διοίκηση του Μουσείου είχε εσωτερικά προβλήματα υπονόμευσης του έργου της, θα έπρεπε να το είχε γνωστοποιήσει στο Υπουργείο, είτε σε υπηρεσιακό επίπεδο είτε σε εμένα, έγκαιρα και όχι να περιμένουν να βρουν κάποιο πρόσχημα. Ποιο είναι αυτό; Η μη έγκριση της επιχορήγησης του «Σωματείου - Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων» προκειμένου να παραιτηθούν, χωρίς να νοιάζονται για το κλίμα που δημιουργούν στο ίδιο το Μουσείο, και μάλιστα αναφέροντας στην επιστολή παραίτησής τους τη φράση "επικύρωσης των φρονημάτων ατόμων και θεσμών που κατηγοριοποιούν πρόσωπα και δράσεις σε πατριωτικές και μη πατριωτικές". Τί είναι αυτά τα πράγματα; Που βρισκόμαστε; Για να γυρίσω πίσω την ερώτησή σας. Αυτά στον μικρόκοσμο του Μουσείου.
Ως προς τους Βλάχους. Το είπα στον κύριο Αρσένη, το επαναλαμβάνω στεντορείως: Οι Βλάχοι αποτελούν μία πληθυσμιακή ομάδα που διαμόρφωσε τη σύγχρονη ελληνική συνείδηση, διατηρώντας τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και συμβάλλοντας ουσιωδώς στη διαμόρφωση του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.
Η οποιαδήποτε προσέγγιση, πόσο μάλλον η δημιουργία ψηφιακής βάσης δεδομένων μνημείων του λόγου των Ελλήνων Βλάχων, από έναν μεμονωμένο σύλλογο, που δεν αντιπροσωπεύει την ολότητα, ή τέλος πάντων, ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων Βλάχων, ενέχει κίνδυνο ετεροπροσδιορισμού των τελευταίων, το επαναλαμβάνω, ακόμα και στην περίπτωση που ακολουθούνται επιστημονικά τεκμηριωμένες μέθοδοι και τεχνικές.
Προφανώς δεν θα είχε κανένας αντίρρηση, και δεν καταλαβαίνω που είναι το πρόβλημα, αν ο ένας σύλλογος που λέγεται «Επιστημονική Εταιρεία» και πολλοί άλλοι, έλθουν μαζί και υποβάλουν μία ευρύτερη πρόταση.
Προφανώς, δεν χρειάζεται να επιμείνουμε περισσότερο στο ότι οι Βλάχοι είναι αναπόσπαστο τμήμα και σημαντικότατο κεφάλαιο της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Απάντησα στον κύριο Αρσένη. Απαντώ με τον ίδιο τρόπο και σε εσάς. Ακριβώς επειδή σεβόμαστε την ιστορία και τον πολιτισμό των Βλάχων, δεν θα ήθελα το ΥΠΠΟΑ να αποτελέσει αιτία πόλωσης μεταξύ τους. Διότι μπορεί να μην έχετε ενημερωθεί, αλλά ήδη από τη δημοσιοποίηση της πρότασης και μόνο του του σωματείου της Επιστημονικής Εταιρείας, υπήρχαν ενστάσεις και υπήρχε και σοβαρός επιστημονικός αντίλογος. Και αυτό η Πολιτεία οφείλει να το λαμβάνει υπόψη".
Ευχαριστώ.
