Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη προήδρευσε την Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου στη σύσκεψη στο Δημαρχείο Σύρου, την οποία άνοιξε ο Δήμαρχος της Ερμούπολης Νικόλαος Λειβαδάρας παρουσιάζοντας τα ζητήματα αρμοδιότητας του ΥΠΠΟΑ τα οποία απασχολούν τον Δήμο, όπως η επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Σύρου, η επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης της μελέτης αποκατάστασης των όψεων του Δημαρχείου, η αποκατάσταση των Μνημείων στο Κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου, η έγκριση της μελέτης για την αποκατάσταση του κτιρίου του Τελωνείου (Elysee), το οποίο έχει παραχωρηθεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο βουλευτής Φίλιππος Φόρτωμας, ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος, ο Αντιπεριφερειάρχης Κυκλάδων Γιώργος Λεονταρίτης, ο Αντιπεριφερειάρχης Μεταφορών και Επικοινωνιών Κυκλάδων Μάκης Δαδάος, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού Γιώργος Διδασκάλου, ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών Μηνάς Αληφραγκής, η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Αλίκη Λεονταρίτη, καθώς και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ και του Δήμου Σύρου.
Στην πρόταση του Δημάρχου να επεκταθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο σήμερα στεγάζεται στο Δημαρχιακό Μέγαρο, σε δύο ακόμη αίθουσες τις οποίες παραχωρεί άμεσα ο Δήμος στο ΥΠΠΟΑ, η Υπουργός απάντησε θετικά, επισημαίνοντας ότι η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων θα πρέπει να ετοιμάσει άμεσα την μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο το συντομότερο δυνατόν. Όμως η Λίνα Μενδώνη ζήτησε από την Περιφέρεια και τον Δήμο την σύμφωνη γνώμη τους, «προκειμένου να δημιουργηθεί ένα Διαχρονικό Μουσείο, το οποίο θα στεγάσει με πρότυπο τρόπο την εξαιρετικά σημαντική ιστορία και τον μνημειακό πλούτο του νησιού. Η πρότασή μας είναι να αξιοποιηθεί ως μουσειακός και εκθεσιακός εν γένει χώρος το κτήριο του Λαζαρέτου, ένα κτήριο ιστορικά φορτισμένο, με μία ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, συμβατή με την χρήση του ως λοιμοκαθαρτήριο. Με τον τρόπο αυτό διασώζεται και αναδεικνύεται ένα πολύ σημαντικό κτήριο, δεσπόζον στον κόλπο της Ερμούπολης, εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι χώροι για τις εκθεσιακές και πολιτιστικές ανάγκες του νησιού, ενώ παράλληλα δίνεται μεγάλη αναπτυξιακή ώθηση και σε εκείνη την πλευρά της πόλης». Η πρόταση έγινε δεκτή με ιδιαίτερη ικανοποίηση εκ μέρους όλων των παρευρισκομένων.
Το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου χτίστηκε το 1839 υπό την εποπτεία του Βίλχεμ φον Βάιλερ. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως τόπος καραντίνας, στη συνέχεια ως καταφύγιο για τους πρόσφυγες του 1922, ως φυλακή και ψυχιατρικό άσυλο. Σήμερα το κτήριο αποτελεί περιουσία του Δημοσίου. Στην αυτοψία, που ακολούθησε –παρουσία και της βουλευτού Κατερίνας Μονογιού- η Λίνα Μενδώνη έδωσε τις οδηγίες για να συγκεντρωθούν από την Περιφέρεια όλα τα διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν στο κτήριο, όπως η ζωγραφική αποτύπωση από τον ίδιο τον Βάιλερ, πρόσφατες αποτυπώσεις και φωτογραφικό υλικό, ενώ ο Δήμος θα πρέπει να ετοιμάσει πρόταση αστικής ανάπλασης της περιοχής. Προκειμένου να εξεταστούν όλα τα δεδομένα -συμπεριλαμβανομένης της πολεοδομικής μελέτης, η έγκριση της οποίας αποτελεί χρονίζουσα εκκρεμότητα- και να συνταχθεί ο οδικός χάρτης των αναγκαίων ενεργειών ωρίμανσης του συνολικού σχεδίου, ορίστηκε συνάντηση όλων των εμπλεκομένων στις αρχές Νοεμβρίου τ.έ.
Σε ό,τι αφορά το μείζον θέμα των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτηρίων εντός του ιστορικού τόπου της Ερμούπολης και την κατάρρευση κτηρίων στην πόλη, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη επισήμανε αφενός μεν την ευθύνη των ιδιοκτητών, είτε πρόκειται για το Δημόσιο, τον Δήμο, τους ιδιώτες, αφετέρου την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση (ν. 4787/2021, αρθρ. 23), η οποία επιλύει σημαντικά προβλήματα επιταχύνοντας τις διαδικασίες. Σε ό,τι αφορά στην αποκατάσταση των όψεων του Δημαρχείου Σύρου, η μελέτη εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟΑ, οπότε ο Δήμος μπορεί να ξεκινήσει το έργο. Σχετικά με τη μελέτη για την αποκατάσταση του κτιρίου του Τελωνείου (Elysee), η Υπουργός υπογράμμισε ότι πρέπει ο φάκελος να συμπληρωθεί αρμοδίως και ακολούθως να εισαχθεί για την κατά νόμο γνωμοδότηση στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.
Ως προς την ανάγκη προστασίας και ανάδειξης των εξαιρετικής τέχνης ταφικών μνημείων στο Κοιμητηρίου του Αγίου Γεωργίου, η Λίνα Μενδώνη επεσήμανε ότι η Προγραμματική Σύμβαση που υπεγράφη το 2010, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Δήμου Σύρου διεκόπη το 2011, από τον Δήμο. Στην αυτοψία, η οποία ακολούθησε προτάθηκε η ολοκλήρωση της μελέτης των τεσσάρων μνημείων (Γεωργιάδη, Γιαννίκογλου, Πρώιου και Πρασακάκη) που εκπονεί ο Δήμος, και η πρόταση για ένταξη στην επόμενη χρηματοδοτική περίοδο μετά τις αναγκαίες από το ΥΠΠΟΑ εγκρίσεις. Για τα υπόλοιπα μνημεία, τα οποία προσφέρουν μοναδικά τεκμήρια τόσο για την εξέλιξη της ελληνικής γλυπτικής τον 19ο αι., όσο και για την κοινωνική ιστορία της Ερμούπολης, η Υπουργός πρότεινε την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος μεταξύ ΥΠΠΟΑ, Περιφέρειας, Δήμου και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, προκειμένου να αξιολογηθεί η κατάστασης διατήρησης των μνημείων και προταθούν οι αναγκαίες κατά φάση ενέργειες για την προστασία τους. Συμφωνήθηκε οι εμπλεκόμενοι να ωριμάσουν την οικεία πρόταση ως το τέλος του 2021.
Σύσκεψη στο Επιμελητήριο Κυκλάδων
Στη σύσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου στην αίθουσα συνεδριάσεων του Επιμελητηρίου Κυκλάδων -παρουσία του Βουλευτή Φ. Φόρτωμα, με τη συμμετοχή του Περιφερειάρχη Γ. Χατζημάρκου, των Αντιπεριφερειαρχών Γ. Λεονταρίτη και Μ. Δαδάου, του Δημάρχου Ν. Λειβαδάρα, του Αντιδημάρχου Μ. Αληφραγκή, του Προέδρου του Επιμελητηρίου Κυκλάδων Γ. Ρούσσου, του Προέδρου του Εμπορικού Συλλόγου Β. Αλεξανδρίδη, του Συλλόγου Μελετητών Μηχανικών Κυκλάδων με εκπροσώπους τους Μ. Μπουγιούρη και Γ. Φρέρη και του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κυκλάδων με εκπρόσωπο τον Αντιπρόεδρο του Γ. Ευριπιώτη, του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού Γ. Διδασκάλου και των αρμοδίων στελεχών του ΥΠΠΟΑ- παρουσιάστηκε αναλυτικά το θεσμικό πλαίσιο βάσει του οποίου το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού υποχρεούται να συμμετέχει σε οποιαδήποτε διαδικασία αδειοδότησης οικοδομικών εργασιών εντός του ιστορικού τόπου της Ερμούπολης, είτε πρόκειται για κηρυγμένα μνημεία είτε για μη κηρυγμένα μνημεία.
Η περιορισμένη αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού μόνον στα εντός ιστορικών τόπων κηρυγμένα μνημεία, την οποία επικαλέστηκε ο Σύλλογος Μελετητών Μηχανικών Νομού Κυκλάδων, αντικρούστηκε ως εσφαλμένη δεδομένων των ρυθμίσεων του αρχαιολογικού νόμου (ν.3028/2002) και της νομολογίας του ΣτΕ. Στη σύσκεψη επισημάνθηκε ότι η «διαρχία» την οποία επικαλείται ο Σύλλογος Μελετητών Μηχανικών Νομού Κυκλάδων στη διαδικασία των εγκρίσεων μελετών από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων, κρίθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας ως απλή, παράλληλη διαδικασία. Σύμφωνα με το ΣτΕ ο μνημειακός χαρακτήρας της Ερμούπολης είναι κυριαρχικός και το πρωτεύον λόγω του αυξημένου προστατευτικού πλαισίου του παραδοσιακού οικισμού της πόλης. Η αρμοδιότητα του ΥΠΠΟΑ στην έγκριση οικοδομικών αδειών είναι υποχρεωτική εκ του νόμου και δεσπόζουσα.
Μετά από εκτενή συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού συνόψισε λέγοντας, «Δεδομένου ότι βασικό μέλημα αυτής της κυβέρνησης είναι η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων των πολιτών, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού προχωρεί αμέσως σε νομοθετική ρύθμιση σύμφωνα με την οποία η σύνθεση του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδων) αυξάνεται κατά δύο μέλη, ήτοι έναν επιπλέον εκπρόσωπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και έναν εκπρόσωπο της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Το Τοπικό Συμβούλιο υπό την συγκεκριμένη διευρυμένη σύνθεσή του θα συνεδριάζει υποχρεωτικά μία φορά το μήνα προκειμένου να εξετάζει αποκλειστικά και μόνον οικοδομικά θέματα. Η ρύθμιση αυτή έχει νομιμοποιητική βάση και είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη».
Αυτοψία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη στον Καθεδρικό Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο
Με τον Καθολικό Επίσκοπο, Σεβασμιώτατο π. Πέτρο Στεφάνου συναντήθηκε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο. Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013, η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠΠΟΑ εκτέλεσε ένα μεγάλο και σύνθετο έργο «Συντήρησης και Αποκατάστασης του Εκκλησιαστικού Συγκροτήματος Αγίου Γεωργίου Άνω Σύρου», το οποίο ολοκληρώθηκε το 2016. Έκτοτε εξαιτίας υγρασιών οφειλομένων σε διάφορες αιτίες το μνημείο παρουσιάζει κάποιες φθορές στον θόλο του κεντρικού κλίτους. Στην αυτοψία αποφασίστηκε η Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων να προβεί άμεσα στην εκτέλεση των εργασιών στερέωσης και αισθητικής αποκατάστασης του ζωγραφικού διακόσμου του ναού. Δεδομένης της σημαντικότητας του δεσπόζοντος αυτού μνημείου, αλλά και της αντικειμενικής δυσκολίας πρόσβασης σε αυτό, η Λίνα Μενδώνη πρότεινε στον Σεβασμιώτατο την εκπόνηση -εκ μέρους της Επισκοπής- μελέτης χωροθέτησης και κατασκευής ανελκυστήρα μέχρι τον Μάρτιο 2022, προκειμένου η υλοποίηση του έργου να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα του ΥΠΠΟΑ για την προσβασιμότητα των πολιτιστικών υποδομών. Η πρόταση της Υπουργού έγινε αμέσως και με ιδιαίτερη ικανοποίηση αποδεκτή.
Στο υπηρεσιακό κλιμάκιο, που συνόδευε την Υπουργό στην Σύρο, μετείχαν μεταξύ άλλων, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης, ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων με αρμοδιότητα τις Κυκλάδες Σταύρος Τσάβαλος, η Τμηματάρχης Αναστασία Μουτσίδου, η Πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Ευθυμία Γκαράνη.
