Αυτοψία σε έργα Πολιτισμού της Νάξου πραγματοποίησε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, στο πλαίσιο της περιοδείας της στις Κυκλάδες.
Η Λίνα Μενδώνη διενήργησε αυτοψία στο έργο «Νησίδα Μουσείων στο Κάστρο της Χώρας Νάξου», το οποίο εκτελεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Το έργο χρηματοδοτείται με πέντε εκατομμύρια ευρώ από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2014-2020, ενώ συμπληρωματικοί πόροι διατίθενται από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η Νησίδα Μουσείων στο Κάστρο της Χώρας περιλαμβάνει την αποκατάσταση του μνημειακού κελύφους και την αναβάθμιση του παλαιού Αρχαιολογικού Μουσείου Νάξου, του Κτηρίου της Αεροπορίας και του Πύργου Γλέζου. Το μουσειακό συγκρότημα περιλαμβάνει το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου, με εκθέματα από όλων των περιόδων της αρχαιότητας, εκτός της Πρωτοκυκλαδικής, τα οποία θα εκτεθούν στο Κτήριο της Αεροπορίας δημιουργώντας ένα θεματικό-χρονολογικό μουσείο αφιερωμένου στον Κυκλαδικό Πολιτισμό. Οι εξαιρετικά σημαντικές τοιχογραφίες από βυζαντινούς ναούς του νησιού θα εκτεθούν στον Πύργο Γλέζου δημιουργώντας μια μοναδική έκθεση ζωγραφικής της βυζαντινής περιόδου. Το έργο προγραμματίζεται να αποδίδεται σταδιακά στο κοινό με ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2023.
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, «το έργο της κτηριακής αναβάθμισης στα μνημειακά κελύφη του Κάστρου της Χώρας, στο παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάξου, το Κτήριο Αεροπορίας και τον Πύργο Γλέζου, δημιουργεί ένα σύνολο μουσειακών υποδομών μοναδικό στο Αιγαίο. Με το συγκεκριμένο έργο όμως δεν δημιουργούνται μόνον μουσειακές υποδομές σύγχρονων προδιαγραφών, στην ουσία αναβαθμίζεται και αναδεικνύεται το ίδιο το Κάστρο, καθώς κτήρια ερειπωμένα ή υπόγειοι χώροι επιχωμένοι αποκαθίστανται και καθίστανται λειτουργικοί. Ταυτόχρονα δημιουργείται ένας σημαντικός πόρος, που μπορεί να λειτουργήσει εξαιρετικά αποδοτικά για την ανάπτυξη του νησιού».
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου στεγάζεται σε κτήριο του 13ου αι. στο κέντρο του Κάστρου της Χώρας, πιθανότατα τμήμα του ανακτόρου του Μάρκου Σανούδου, που αργότερα μετατράπηκε σε Εμπορική Σχολή όπου φοίτησε και ο Νίκος Καζαντζάκης. Περιλαμβάνει, μετά το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τη σημαντικότερη προϊστορική συλλογή της Ελλάδας. Το περιεχόμενό του χρονολογείται από την Ύστερη Νεολιθική εποχή έως και τον 7ο αι. μ.Χ. και προέρχεται από τη Νάξο και τις Μικρές Κυκλάδες, Σχινούσα, Δονούσα, Κουφονήσια, Ηρακλειά.
Το «Θέρετρο των Ιησουιτών» στα Καλαμίτσια, ένα επιβλητικό κτηριακό συκρότημα, το οποίο οικοδομήθηκε στο 1680 από τον Robert Saulger, ηγούμενο του τάγματος των Ιησουιτών της Νάξου, επισκέφθηκε η Λίνα Μενδώνη. Το συγκρότημα περιλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του κτηρίου, βοηθητικούς χώρους και αύλειο χώρο, όπου διατηρούνται προσκτίσματα, στάβλοι, μαγειρεία, αποθήκες. Σήμερα το συγκρότημα αντιμετωπίζει έντονα στατικά προβλήματα και φθορές. Κατά τη διάρκεια της αυτοψίας, η Λίνα Μενδώνη συζήτησε με τον εκπρόσωπο του Ιδρύματος Καθολικών Νάξου «Ο Τίμιος Σταυρός», Ιάκωβο Ναυπλιώτη, τη δυνατότητα αποκατάστασης του συγκροτήματος με την εκπόνηση των απαιτούμενων μελετών και την αναζήτηση πόρων χρηματοδότησης, προκειμένου να δοθούν νέες χρήσεις.
Η αποκατάσταση του Πύργου του Χειμάρρου και του περιβάλλοντος χώρου του, στην οροσειρά του Ζα, αποτελεί σημαντική υποχρέωση για τις υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ. Πρόκειται για έναν κυκλικό μαρμάρινο πύργο του 4ου αι. π.Χ., με διάμετρο 9,20 μ. που σώζεται σε ύψος 14 μ., ενώ το αρχικό του ύψος υπολογίζεται στα 17 μ. Πρόκειται για τον έναν εκ των τριών αντίστοιχων πύργων των Κυκλάδων –Πύργος Αγίας Μαρίνας στην Τζιά και Αγίου Πέτρου στην Ανδρο- που σώζονται σε τόσο μεγάλο ύψος. Σε αυτόν τον περίβολο του Πύργου, όπως συμβαίνει στην πλειονότητα των μνημείων αυτών, έχουν αποκαλυφθεί εργαστηριακοί και αποθηκευτικοί χώροι διαφόρων εποχών ως την ύστερη αρχαιότητα.
Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, αφού ολοκλήρωσε τις διαδικασίες προμήθειας των αναγκαίων υλικών, αρχίζει την αφαίρεση του παλαιού φθαρμένου ικριώματος και την τοποθέτηση νέου, προκειμένου να ξεκινήσουν οι αναγκαίες εργασίες αποκατάστασης του εμβληματικού πύργου –τοπόσημου για την ορεινή Νάξο- που αποτελεί αίτημα δεκαετιών της τοπικής κοινωνίας. Αμέσως, μόλις ολοκληρωθεί η απαλλοτρίωση του χώρου θα προχωρήσουν οι αναστηλωτικές εργασίες με χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ αμέσως ξεκινούν οι διαδικασίες για την ηλεκτροδότηση του μνημείου, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει σωστά το εργοτάξιο.
Σε βυζαντινά μνημεία του νησιού, στα οποία εκτελούνται εργασίες προστασίας, συντήρησης και αποκατάστασης από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, συνεχίστηκε η αυτοψία της Υπουργού. Ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, στον Δανακό, με τον ανεικονικό διάκοσμο (8ος-9ος αι.), ο Άγιος Ερμόλαος Απειράνθου με επίσης ανεικονικό διάκοσμο και ο Άγιος Ιωάννης στ' Αφικλή Απειράνθου, και αυτός με τον εντυπωσιακό ανεικονικό διάκοσμο, αλλά και σημαντικότατες παλαιολόγιες τοιχογραφίες, συνθέτουν με νέα πολύτιμα στοιχεία την εικόνα της βυζαντινής Νάξου. Όλες οι εργασίες υλοποιούνται με αυτεπιστασία από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, εθνικούς πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ η αποκατάσταση του Αγίου Ιωάννη στ' Αφικλή είναι ευγενική χορηγία του Αθανασίου και της Μαρίνας Μαρτίνου. Αντίστοιχης σημασίας είναι και ο επίσης εικονομαχικός ναός της Αγίας Κυριακής Απειράνθου, ο οποίος αποκαταστάθηκε και συντηρήθηκε παλαιότερα από την Εφορεία. Το έργο βραβεύθηκε με το μεγάλο βραβείο της Ευρώπης από την Europa Nostra για την υποδειγματική αποκατάστασή του.
Στην Απείρανθο η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού επισκέφθηκε την Αρχαιολογική Συλλογή με τις ιδιαίτερα σημαντικές προϊστορικές αρχαιότητες, η οποία όμως χρήζει σημαντικής αναβάθμισης. Μαζί με τον Δήμαρχο Ναξίων Δημήτρη Λιανό, η Λίνα Μενδώνη πραγματοποίησε αυτοψία σε ημιερειπωμένο κτήριο στον κεντρικό δρόμο της Απειράνθου και ανακοίνωσαν από κοινού την αποκατάστασή του μέσω του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», προκειμένου να στεγάσει -βάσει μουσειογραφικής προμελέτης που εκπόνησε η Εφορεία Αρχαιοτήτων- την Αρχαιολογική Συλλογή εμπλουτισμένη με νέα σημαντικότατα ευρήματα. Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, «με την αναβάθμιση και του μουσειακού χώρου της Απειράνθου, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού προικοδοτεί τη Νάξο με απολύτως εκσυγχρονισμένες μουσειακές υποδομές, που αναδεικνύουν την σημαντικότητα των ευρημάτων της, την ιστορική και πολιτιστική της φυσιογνωμία στην μακρά ιστορική διάρκεια, ενώ σε συνδυασμό με τους αναδεδειγμένους αρχαιολογικούς χώρους, όπως τα Ιερά των Υρίων και του Σαγκρίου, το υδραγωγείο των Μελάνων, αλλά και τα αποκατεστημένα βυζαντινά εκκλησάκια διάσπαρτα σε όλο το νησί, μπορούν να έχουν καθοριστική επίδραση στην ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, όπως ο πολιτιστικός και ο πεζοπορικός με ευεργετικές επιδράσεις στην τοπική οικονομία και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας».
Τη Λίνα Μενδώνη συνόδευσαν σε όλη την περιοδεία της στη Νάξο, ο βουλευτής Κυκλάδων και π. Υπουργός Γιάννης Βρούτσης, ο Δήμαρχος Ναξίων Δημήτρης Λιανός, ο αντιπεριφερειάρχης και Έπαρχος Νάξου Γιάννης Μαργαρίτης, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ.
