​Απάντηση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη σε Επίκαιρη Ερώτηση του Βουλευτή του ΜΕΡΑ 25 Γεωργίου Λογιάδη με θέμα: «Αποκατάσταση του Ταφικού Μνημείου του Μεγάλου Κρητικού Εθνικού Ευεργέτη Αντωνίου Φ. Παπαδάκη».

Πρωτολογία

Κύριε Βουλευτά, καταρχήν ευχαριστώ πολύ για την ερώτησή σας, γιατί μου δίνετε την ευκαιρία να ξεδιαλύνουμε τα πραγματικά περιστατικά και φυσικά εγώ θα σας απαντήσω σύμφωνα με την αρμοδιότητα την οποία έχει το Υπουργείο Πολιτισμού. Όπως κι εσείς αναφέρετε στην Ερώτησή σας, το ΥΠΠΟΑ το 2001 μερίμνησε για την προστασία του τάφου του Αντωνίου Παπαδάκη, το οποίο χαρακτήρισε ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, διότι είναι έργο του Λ. Βρούτου και φιλοτεχνήθηκε στη μνήμη του Α. Παπαδάκη, ο οποίος πράγματι υπήρξε ένας πολύ σημαντικός άνθρωπος, ένας μεγάλος ευεργέτης του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγχρόνως το ίδιο το ταφικό μνημείο παρουσιάζει εξαιρετικό καλλιτεχνικό ενδιαφέρον.

Στην απόφαση του χαρακτηρισμού του μνημείου το 2001 δεν γίνεται αναφορά για την εξαίρεση των μεταγενεστέρων επεμβάσεων. Επιπλέον, στην εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας τότε το 2001 προς το ΚΣΝΜ γινόταν αναφορά στις μεταγενέστερες επεμβάσεις, οι οποίες έχουν τοποθετηθεί στην σύνθεση της όψης του ταφικού μνημείου, επάνω από την κρύπτη, και συγκεκριμένα στη μαρμάρινη επιτύμβια πλάκα και υπάρχει και η μαρμάρινη προτομή, όπως αναφέρατε κι εσείς, του Δεμέστιχα. Αυτό το οποίο νομικά δεν είναι σαφές είναι αν πρόκειται για φάσεις που προστατεύονται - τότε θεώρησε το Συμβούλιο και το Υπουργείο Πολιτισμού ότι προστατεύονται ή όχι.

Το Μάρτιο του 2019 η Γενική Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού με έγγραφό της ζήτησε από το ΥΠΠΟΑ να επιληφθεί, ώστε να αποκατασταθεί το ταφικό μνημείο του Παπαδάκη. Έτσι, προκειμένου το ζήτημα να εξετασθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου, πράγματι τον προηγούμενο Μάρτιο η Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων συνέταξε εισήγηση με θέμα τη συμπλήρωση ή μη της Υπουργικής Απόφασης του 2001 με την οποία χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικό μνημείο και έργο τέχνης το ταφικό μνημείο.

Η εν λόγω εισήγηση της υπηρεσίας αφορούσε στο να συμπληρωθεί η προαναφερθείσα απόφαση χαρακτηρισμού, με την επισήμανση ότι οι μεταγενέστερες επεμβάσεις αλλοιώνουν την αρχική σύνθεση του γλύπτη. Στην ίδια εισήγηση, ως «μεταγενέστερες επεμβάσεις» αναφέρονταν οι εγχάρακτες επιγραφές οι οποίες είναι όλες προ του 2001 με μία εξαίρεση μόνο, μία αναγραφή του 2007 η οποία έγινε χωρίς άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού εφόσον το 2001 είχε χαρακτηρισθεί το μνημείο και η οποία είναι σαφώς παράνομη. Το πρόβλημα δημιουργείται από τη στιγμή που δεν είναι σαφές - θα σας καταθέσω και το ΦΕΚ και την εισήγηση προς το ΚΣΝΜ του 2001 - τι χαρακτηρίσθηκε τότε με βάση τον Αρχαιολογικό Νόμο.

Έτσι λοιπόν την 1η Απριλίου 2021 κατετέθη στην αρμόδια υπηρεσία αίτημα από τον φερόμενο ως δικαιούχο, ο οποίος, επικαλούμενος έννομο συμφέρον, ζήτησε από την υπηρεσία την ανάκληση της απόφασης, δεδομένου ότι οι ως άνω επιγραφές με τα ονόματα των κεκοιμημένων δεν συνιστούσαν επεμβάσεις μεταγενέστερες της κήρυξης, επομένως ήταν κι αυτές μέσα στην προστασία την οποία παρέχει ο Αρχαιολογικός Νόμος.

Δεδομένου ότι υπάρχει και εκκρεμοδικία στο Πταισματοδικείο Αθηνών, η υπηρεσία ανακάλεσε την εισήγησή της προκειμένου να στοιχειοθετήσει καλύτερα την εισήγησή της προς το ΚΣΝΜ. Κι εδώ να επισημάνω ότι η μόνη περίπτωση που ο Αρχαιολογικός Νόμος λέει ότι μπορεί να ανακληθεί μία πράξη προηγούμενη είναι η πλάνη περί τα πράγματα. Επομένως, για να είναι νομικά ορθή η εισήγηση, θα έπρεπε ακριβώς να γίνει μία διαδικασία η οποία δεν είχε προβλεφθεί. Από εκεί και πέρα, σήμερα οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ θέλουν να συγκροτήσουν σωστά το φάκελο με τα επιπλέον επιχειρήματα, βάσει των νεωτέρων στοιχείων, προκειμένου να εξετάσει και πάλι το ΚΣΝΜ το θέμα.

Είναι προφανές ότι την ευθύνη του ταφικού μνημείου την έχει ο Δήμος Αθηναίων ο οποίος είναι ο κύριος του Κοιμητηρίου Αθηνών και επομένως, όχι μόνο του συγκεκριμένου μνημείου, αλλά του συνόλου. Έτσι, το ΥΠΠΟΑ δεν μπαίνει καθόλου στα ιδιοκτησιακά. Η αρμοδιότητά μας είναι η προστασία του μνημείου του μεγάλου ευεργέτη Αντωνίου Παπαδάκη και σ' αυτό είναι διατεθειμένο το ΥΠΠΟΑ και οι αρμόδιες υπηρεσίες να συμβάλλουν με τον κάθε δυνατό τρόπο.

Σας ευχαριστώ.

Δευτερολογία

Κύριε Βουλευτά, θα συμφωνήσω απολύτως μαζί σας ότι το ζήτημα είναι πρωτίστως αξιακό, συγχρόνως όμως είναι διοικητικό και νομικό. Αυτό το οποίο ενδιαφέρει και εσάς και εμάς προφανώς, είναι η αποκατάσταση της αλήθειας και η αποκατάστασης της ιστορίας. Νομίζω ότι σ' αυτό είμαστε απολύτως συντεταγμένοι.

Καταρχήν, θα ήθελα να επισημάνω για να ακουστεί - είμαι σίγουρη ότι εσείς το ξέρετε - από αυτό το βήμα ότι η ανάκληση της εισήγησης δεν σημαίνει ότι δεν ισχύει η κήρυξη. Μία διοικητική εκτελεστική πράξη, όπως είναι μια υπουργική απόφαση του 2001 προφανώς δεν ανακαλείται με μία εισήγηση. Επομένως, το ταφικό μνημείο του Αντωνίου Παπαδάκη παραμένει ως μνημείο, με βάση τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002 και προστατεύεται απολύτως.

Σε σχέση με την ανάκληση πρέπει να πω ότι δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο στην υπηρεσία. Η υπηρεσία ενεργεί με αυτό τον τρόπο, όταν προκύπτουν νέα στοιχεία τα οποία θα πρέπει να εξετάσει ακριβώς για να μπορέσει να υποστηρίξει τη θέση της με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στις 3.7.2019 εστάλη στο ΥΠΠΟΑ και στις αρμόδιες υπηρεσίες -αυτά δεν φτάνουν στο γραφείο της πολιτικής ηγεσίας - ένα έγγραφο του Πταισματοδικείου το οποίο ζητούσε να δοθεί κατάθεση από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Η κατάθεση έγινε  από τις υπηρεσίες τον Αύγουστο 2019 για να σχηματιστεί δικογραφία για τις καταγγελλόμενες επεμβάσεις που έχουν αλλοιώσει τη μορφή του μνημείου. Αυτό, με βάση και τα νεώτερα στοιχεία, τα οποία κατετέθησαν από τον φέροντα ως έχων έννομο συμφέρον, θα πρέπει να εξεταστούν ώστε η εισήγηση προς το ΚΣΝΜ και κατά συνέπεια η απόφαση η οποία θα εκδοθεί, θα είναι απολύτως τεκμηριωμένη.

Επομένως, επαναλαμβάνω αυτό που σας είπα προηγουμένως: Ο αρχαιολογικός νόμος - και αυτός που ίσχυε το 2001, δηλαδή ο 5351/1932 και ο ισχύων σήμερα 3028/2002 -  στην μόνη περίπτωση που δέχεται αλλαγή κήρυξης είναι η πλάνη περί τα πράγματα. Και εδώ έχουμε πραγματικά, θα το δείτε και από το ΦΕΚ και από την εισήγηση της γνωμοδότησης του ΚΣΝΜ μία σύγχυση την οποία, τουλάχιστον διοικητικά, θα πρέπει να διερευνήσουμε. Είναι κάτι το οποίο θα γίνει άμεσα.

Σας ευχαριστώ.