Απάντηση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη σε Επίκαιρη Ερώτηση της Βουλευτού Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία Σίας Αναγνωστοπούλου με θέμα: «Οι καταιγιστικές εξελίξεις γύρω από την υπόθεση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου και η προσπάθεια αποπροσανατολισμού και συγκάλυψης από την κυβέρνηση».
Πρωτολογία
Κυρία Αναγνωστοπούλου, άκουσα προσεκτικά την τοποθέτησή σας, όπως κάνω πάντα άλλωστε. Μόλις την περασμένη Πέμπτη διεξήχθη προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών και το θέμα συζητήθηκε εκτενώς. Εντούτοις, σήμερα είμαι εδώ, στο πλαίσιο της άσκησης του κοινοβουλευτικού ελέγχου, για να απαντήσω στις ερωτήσεις σας διεξοδικά και με ευθύτητα.
Η κριτική σας, κ. Αναγνωστοπούλου, εστιάζεται σε δύο κυρίως σημεία: πρώτον, στη διαδικασία επιλογής του Δημήτρη Λιγνάδη και δεύτερον, στα όσα συνέβησαν μέχρι την απομάκρυνσή του από την εμπλοκή της δικαιοσύνης στη διερεύνηση της υπόθεσης. Ξεκινάω με τη διαδικασία του διορισμού.
Ο Δημήτρης Λιγνάδης διορίστηκε με την ίδια ακριβώς διαδικασία που είχε διοριστεί επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και ο προηγούμενος καλλιτεχνικός διευθυντής Στάθης Λιβαθινός. Δηλαδή, με τη διαδικασία που προβλέπεται από τον ν. 2273/94 που είναι και ο ιδρυτικός νόμος του Εθνικού Θεάτρου. Τον Ιανουάριο του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται κυβέρνηση. Άλλαξε τον νόμο για τον διορισμό του καλλιτεχνικού διευθυντή; Όχι.
Με αυτόν τον νόμο, οι υπουργοί Μπαλτάς και Ξυδάκης διορίζουν τον Στάθη Λιβαθινό. Με μια απλή τους απόφαση. Αυτό που σήμερα αποκαλείτε απευθείας ανάθεση.
Το 2016 ψηφίζεται ο νόμος 4369 από τη δική σας κυβέρνηση. Τι κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ βάσει του νόμου αυτού; Εκδίδει προκήρυξη; Όχι. Ανανεώνει τη θητεία του Στάθη Λιβαθινού πάλι χωρίς προκήρυξη, πάλι με απευθείας ανάθεση, όπως λέτε.
Πότε εξεδόθη η προκήρυξη ενδιαφέροντος για την πλήρωση της θέσης του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου από την υπουργό Μυρσίνη Ζορμπά; Τρία χρόνια μετά, 29 Μαΐου του 2019.
Θέλω εδώ να σας θυμίσω ότι στις 26 Μαΐου, τρεις μέρες δηλαδή πριν την προκήρυξη, είχαν διεξαχθεί οι Ευρωεκλογές. Και το ίδιο βράδυ, λόγω του αποτελέσματος, ο τ. πρωθυπουργός κ. Τσίπρας ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει άμεσα σε εκλογές. Προκηρύχθηκε λοιπόν η θέση εν μέσω προεκλογικής περιόδου, κάτι που όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν τότε καταγγείλει. Δεν βρίσκετε μια κάποια υποκρισία σ΄ αυτό;
Πέραν όμως αυτού, η ίδια η προκήρυξη θα έπασχε από ακυρότητα και εξηγώ γιατί: Η προκήρυξη εκδόθηκε δυνάμει της παραγράφου 4 του άρθρου 8 του νόμου 4369/16. Στο μεταξύ όμως, με τον νόμο 4622/19 τα άρθρα 1 έως 13 του νόμου 4369/16 καταργήθηκαν. Συνεπώς, η διάταξη βάσει της οποίας εξεδόθη η προκήρυξη για τον καλλιτεχνικό διευθυντή, θα έπασχε από ακυρότητα. Και αυτό, πέραν των άλλων τυπικών σφαλμάτων, που διέτρεχαν την προκήρυξη, ως απόδειξη της βιασύνης, με την οποία εξεδόθη. Ήταν συνεπώς βέβαιο, ότι θα υπήρχαν ενστάσεις από τους υποψηφίους. Και εν τέλει, η προκήρυξη θα ακυρωνόταν στα διοικητικά δικαστήρια.
Η αλλαγή νομοθεσίας, αμέσως μετά τις εκλογές, και η επαναπροκήρυξη της θέσης, θα καθυστερούσε τον διορισμό τουλάχιστον έξι με οκτώ μήνες. Αποτέλεσμα, το Εθνικό Θέατρο θα έμενε χωρίς καλλιτεχνικό διευθυντή. Αυτό σήμαινε ότι όλος ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός του Εθνικού, για τη σεζόν 2019-20, θα βρισκόταν στον αέρα, με ευθύνη του Υπουργείου.
Τότε σας θυμίζω ότι δεν υπήρχε ο κορονοϊός. Το θέατρο έπρεπε να λειτουργήσει. Το αυτονόητο λοιπόν ήταν να γίνει χρήση του ιδρυτικού νόμου του Εθνικού θεάτρου, όπως άλλωστε είχε γίνει με το διορισμό όλων των προηγουμένων καλλιτεχνικών διευθυντών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που διορίσατε εσείς. Όπως ορίστηκε ο Στάθης Λιβαθινός. Όπως αντίστοιχα ορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος το 2018 ο Γιάννης Αναστασάκης. Και σας θυμίζω, ότι παράλληλα με το διορισμό Λιγνάδη, δήλωσα ρητά, ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του και αφού γίνουν οι αναγκαίες νομοθετικές αλλαγές, θα δημοσιευτεί εγκαίρως προκήρυξη για την πλήρωση της θέσης. Αυτό που θα έπρεπε να είχατε κάνει εσείς και δεν κάνατε. Λέτε κ. Αναγνωστοπούλου πως ήταν σκάνδαλο ο διορισμός του Λιβαθινού και του Αναστασάκη; Υποθέτω πως όχι. Άρα συμφωνείτε πως δεν ήταν ούτε ο διορισμός Λιγνάδη, γιατί έγινε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.
Πάμε τώρα στο πρόσωπο. Καταρχάς, να ξεκαθαρίσω για μια ακόμη φορά ότι ο Δημήτρης Λιγνάδης ήταν δική μου επιλογή. Τον επέλεξα αποκλειστικά με καλλιτεχνικά κριτήρια, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ιδρυτικό νόμο του Εθνικού Θεάτρου. Ο προηγούμενος καλλιτεχνικός διευθυντής, ο Στάθης Λιβαθινός, που εσείς διορίσατε, κατά την τελετή παράδοσης παραλαβής ανέφερε ότι θεωρεί "εξαιρετική στιγμή να τον διαδέχεται και τον χαρακτήρισε ταλαντούχο άνθρωπο». Ο Λιβαθινός τα είπε αυτά. Κι όπως πολύ καλά γνωρίζετε, επί ΣΥΡΙΖΑ, με τη δική σας διοίκηση ο Λιγνάδης κάθε χρόνο ή πρωταγωνιστούσε ή σκηνοθετούσε ή έκανε και τα δύο σε παραστάσεις στο Εθνικό.
Το 2018 ο Λιγνάδης ήταν καλεσμένος του Προέδρου της Βουλής Νίκου Βούτση, σε εκδήλωση της Βουλής, για τον Νέλσον Μαντέλα. Το κόμμα σας, η ομάδα Ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, τέσσερις μήνες μετά τον διορισμό του, το Δεκέμβρη του 2019, τον προσκάλεσε να μιλήσει σε εκδήλωσή του για τον Πολιτισμό. Η δική σας Υπουργός Πολιτισμού, η Λυδία Κονιόρδου, ήταν πρωταγωνίστριά του και το 2020. Αντιστρέφω λοιπόν τους ρόλους και σας ρωτώ: Tι θα απαντούσατε σε κάποιον που σας λέει ότι και επί των ημερών σας ο Λιγνάδης ανέβαζε παραστάσεις στο Εθνικό, ότι το κόμμα σας τον καλούσε σε εκδηλώσεις του και ότι η Υπουργός Πολιτισμού της δικής σας κυβέρνησης πρωταγωνιστούσε στα έργα του; Τι απαντάτε; Ότι δεν γνωρίζατε , δεν θα απαντούσατε; Και θα είχατε δίκιο. Φυσικά και δεν γνωρίζατε . Αυτό όμως ισχύει και για μένα. Ούτε εγώ γνώριζα. Και όταν υπήρξαν καταγγελίες έπραξα αμέσως αυτό που έπρεπε.
Τα πράγματα είναι απλά κ. Αναγνωστοπούλου. Στις 6 Φεβρουαρίου, ώρα 13.42 δημοσιεύεται η σοκαριστική συνέντευξη του Ν.Σ. που φωτογραφίζει το Λιγνάδη, χωρίς να αναφέρει το όνομά του. Πέντε ώρες μετά έχει φύγει από τη θέση του. Για κάποιους επικοινωνιακούς χειρισμούς εγώ πρώτη έχω κάνει την αυτοκριτική μου. Αλλά η ουσία είναι αυτή που σας είπα. 13.42 δημοσιεύτηκε η συνέντευξη, πέντε ώρες μετά ο Λιγνάδης είχε φύγει από τη θέση του. Και αμέσως μετά η υπόθεση πέρασε στα χέρια της δικαιοσύνης. Αυτό λέγεται συγκάλυψη; Η Κυβέρνηση αυτή κ. Αναγνωστοπούλου δεν συγκαλύπτει. Το έδειξε στην περίπτωση της Σοφίας Μπεκατώρου, την οποία ενθαρρύναμε και στηρίξαμε στις αποκαλύψεις της, που αποτέλεσαν την θρυαλλίδα των εξελίξεων. Το έδειξαν οι διοικήσεις του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, αλλά και της ΕΡΤ που διέκοψαν τη συνεργασία με καλλιτέχνες που καταγγέλθηκαν για πράξεις μέχρι αυτές να διαλευκανθούν από τη δικαιοσύνη. Το δείχνουν οι θεσμικές πρωτοβουλίες που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός για το θέμα. Όλα αυτά είναι ενδεικτικά της αντίληψής μας να πέσει άπλετο φως.
Μη μιλάτε λοιπόν για συγκάλυψη γιατί είναι βαριά λέξη. Διότι δεν μας καταλογίζει κάποια αστοχία ή κάποιο κακό χειρισμό αλλά πρόθεση. Και το να λες ανεύθυνα ότι ο πολιτικός σου αντίπαλος συγκαλύπτει εσκεμμένα μια υπόθεση για την οποία τόσο φρικτά πράγματα έχουν ακουστεί, δεν προάγει το δημόσιο βίο. Αντιθέτως, δίνει ώθηση και νομιμοποιεί ακραίες συμπεριφορές και χυδαιότητες, όπως αυτές που είδαμε τις προηγούμενες μέρες. Στην πολιτική αντιπαράθεση πρέπει να υπάρχουν κανόνες. Δεν είναι ζήτημα πολιτικού καθωσπρεπισμού, είναι ζήτημα ποιότητας Δημοκρατίας. Η χυδαιότητα, οι θεωρίες συνωμοσίας, η φανατική τύφλωση δεν οδηγούν πουθενά.
Η Ελλάδα δεν πρέπει να γυρίσει σε εποχές ανεξέλεγκτης τοξικότητας . Θα ήταν κακό για την κοινωνία συνολικά. Αλλά θα ήταν άδικο και για τα ίδια τα θύματα των κακοποιητικών συμπεριφορών. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται στην υπόθεση των αποκαλύψεων στον καλλιτεχνικό χώρο είναι μια άνευ ορίων πολιτική αντιπαράθεση γύρω από το θέμα. Κάτι τέτοιο θα αποπροσανατόλιζε την ουσία του θέματος αλλά κυρίως θα λειτουργούσε αποτρεπτικά για την πραγματική κάθαρση του χώρου. Να βρουν τα θύματα το θάρρος να μιλήσουν θέλουν ενθάρρυνση, να νιώσουν τη σιγουριά ότι θα βρουν απέναντί τους ένα πολιτικό σύστημα έτοιμο να τους στηρίξει. Να νοιώσουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Τότε, ναι, θα μιλήσουν ευκολότερα.
Αν αντιθέτως θεωρήσουν ό,τι όσα πουν θα γίνει αντικείμενο μικροπολιτικής εκμετάλλευσης και ότι τα ίδια θα μπουν στη δίνη μιας ανελέητης πολιτικής σύγκρουσης μπορεί και να μη μιλήσουν. Τα θύματα θα μπορούσαν και να μην μιλήσουν γιατί δεν θα ήθελαν να δουν το δικό τους βίωμα να γίνεται αφορμή για να εξυπηρετηθούν άλλου είδους σκοπιμότητες. Θέλω να πιστεύω ότι κανένας σ' αυτή την αίθουσα δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο, γι' αυτό και θα παρακαλούσα να αφήσουμε στην άκρη τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες σ' αυτό το πεδίο. Στο ζήτημα πολιτικής του Υπουργείου Πολιτισμού να συγκρουστούμε όσο θέλετε. Είναι θεμιτό, αλλά όχι πολιτικάντικα παιχνίδια πάνω στα τραύματα ανθρώπινων ψυχών.
Θα χαρώ ειλικρινά αν οι θεσμικές ρυθμίσεις για την προστασία από τις κακοποιητικές συμπεριφορές τις οποίες παρουσίασε από αυτό το βήμα ο Πρωθυπουργός έχουν την ευρύτερη δυνατή στήριξη. Αυτό θα είναι ένα ουσιαστικό βήμα μπροστά και μια πραγματική απόδειξη ότι όλο το πολιτικό σύστημα έχει αποφασίσει να ορθώσει ένα τοίχος απέναντι σ' αυτές τις εγκληματικές συμπεριφορές.
Δευτερολογία
Κυρία Αναγνωστοπούλου, η δευτερολογία σας στην ουσία δεν προσέθεσε τίποτα περισσότερο από αυτά που έχουν χιλιοειπωθεί. Θα αναφερθώ όμως σε τρία σημεία που έχουν τύχει της γενικότερης κριτικής του κόμματος σας.
Μιλάτε για τους ανθρώπους του πολιτισμού και αναφέρεστε - έως ειρωνικά - στις 56 προσωπικότητες από τον χώρο λέγοντας ότι οι περισσότεροι έχουν κρατικές θέσεις. Κρατικές θέσεις έχουν ο Γιάννης Αδαμάκος, ο Διονύσης Γραμμένος, ο Δημήτρης Δημητριάδης, ο Χάρης Καμπουρίδης, η Ρούλα Πατεράκη ή η Σώτη Τριανταφύλλου; Λοιπόν, κυρία Αναγνωστοπούλου, στο δικό μας πολιτικό χώρο ανήκουν η Αιμιλία Υψηλάντη, η Άννα Φόνσου, ο Λευτέρης Πλασκοβίτης;
Απαξιώνετε ανθρώπους με προσφορά στον πολιτισμό επικαλούμενη το όνομα των ανθρώπων του πολιτισμού, επειδή διαφοροποιούνται από την οργανωμένη προπαγάνδα που έχετε στήσει σε βάρος μου. Αντιθέτως, κυρία Αναγνωστοπούλου, διορισμένο από σας είναι το διοικητικό συμβούλιο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το οποίο η κυβέρνηση σας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ διόρισε και το οποίο έβγαλε ανακοίνωση εναντίον μου. Αντίστοιχη θέση έλαβαν και άλλοι που έχουν πολιτική σχέση μαζί σας. Τα διαφορετικά μέτρα και σταθμά δεν προσδίνουν αξιοπιστία στην κριτική σας και επιτρέψτε μου να πω ότι δεν σας τιμούν.
Επικαλείστε τη συνέντευξη τύπου στην οποία είχα μια ατυχή διατύπωση, υπάρχει όμως μια αντίφαση εδώ. Δεν τη βλέπετε; Από τη μια με κατηγορείτε για δήθεν συγκάλυψη και από την άλλη, ότι εξέδωσα δικαστική απόφαση χαρακτηρίζοντας τον Λιγνάδη «επικίνδυνο». Και τα δύο δεν γίνονται. Ή προσπάθησα να τον συγκαλύψω ή προσπάθησα να τον καταδικάσω, ως μη όφειλα. Ή το ένα ισχύει ή το άλλο. Αποφασίστε για ποιο από τα δύο με κατηγορείτε κυρία Αναγνωστοπούλου. Εγώ το λάθος μου το αναγνωρίζω, αναγνωρίστε κι εσείς το άδικο της κριτικής σας.
Και κλείνω με μία ακόμα αντίφαση. Άκουσα πολλούς να λένε «εμείς γνωρίζαμε». Άκουσα μέχρι και βουλευτή να λέει «γνωρίζαμε εδώ και πολλά χρόνια». Με συγχωρείτε, αλλά όποιος γνώριζε κακώς δεν μίλησε. Και ειδικά όταν είναι βουλευτής. Ενάμιση χρόνο γιατί δεν έγινε κάποια ερώτηση στη βουλή για το θέμα; Γιατί δεν με πήρε κάποιος έστω ένα τηλέφωνο να μου πει «ξέρεις, ακούγεται αυτό κι αυτό, δεν το ξαναβλέπεις;» Για να προστατεύσουν όχι εμένα κυρία Αναγνωστοπούλου, αλλά το Εθνικό Θέατρο που μπήκε σε μια περιπέτεια και το κυριότερο τους ίδιους τους ανθρώπους του χώρου. Εγώ με χαρά επικοινωνώ με τους βουλευτές οποιουδήποτε κόμματος γιατί είναι υποχρέωση μου. Γιατί δεν με ενημέρωσαν έστω και ανεπίσημα εφόσον λένε ότι ήξεραν; Δεν είναι λοιπόν κάπως οξύμωρο αυτοί που λένε ότι γνώριζαν πολλά χρόνια και μίλαγαν να εγκαλούν εμένα που δεν γνώριζα;
Κλείνω όπως και στην πρωτολογία μου. Η πολιτική κριτική είναι δεκτή και θεμιτή. Αν θέλετε να μιλήσουμε για το έργο και τις αποφάσεις μου, εδώ είμαι να συζητήσουμε όσο θέλετε. Κι αυτό το έχω αποδείξει. Για το Ελληνικό και τις επενδύσεις, για το μετρό της Θεσσαλονίκης και τα μεγάλα δημόσια έργα, για το Τατόι, για την μετατροπή των πέντε Αρχαιολογικών Μουσείων σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, για την ανάπλαση και επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, για τις χορηγίες. Για ό,τι θέλετε να συζητήσουμε πολιτικά. Εδώ είμαι. Μην μετατρέψουμε όμως ένα σοβαρό θέμα σε μία τοξική λασπομαχία. Η ιστορία αυτή είναι μία ευκαιρία να προχωρήσουμε μπροστά, να βάλουμε τέλος σε εγκληματικές συμπεριφορές, να εκσυγχρονίσουμε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των θεσμικών φορέων που είναι πεπαλαιωμένο και ξεπερασμένο. Κυρίως, τα θέματα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Να θέσουμε πλαίσιο και να βάλουμε όρια σε όσους έχουν δύναμη και εξουσιαστική ισχύ. Να δούμε την προστασία των πιο αδύναμων, να θεσμοθετήσουμε κανόνες και μέτρα για όλα τα θέματα που πρότεινε την Πέμπτη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Θα είναι ευχής έργον τα μέτρα αυτά να προωθηθούν σε κλίμα πολιτικής σύμπνοιας και όχι πια, έλεος, εν μέσω νοσηρών αντεγκλήσεων.
