Στις 16 Ιουλίου 1997, (ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/2144/98/16.7.1997) επί υπουργίας Β. Βενιζέλου, τα πέντε ναυάγια- που βρίσκονται εντός της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου-Βορείων Σποράδων- κηρύχθηκαν ενάλιος αρχαιολογικός χώρος.
Στις 23 Ιούνιου 2011, (ΦΕΚ 1741/β/3/8/2011) επί Γενικής Γραμματέως Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, επαναοριοθετήθηκε ο ενάλιος αρχαιολογικός χώρος, μετά από έρευνα πεδίου, προκειμένου να επιτραπούν οι καταδύσεις αναψυχής, σε 14 περιοχές της ζώνης Β΄.
Κατά την περίοδο 2012-2014, επί Γενικής Γραμματέως Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, έγινε ο συντονισμός της συστηματικής προεργασίας μεταξύ όλων των συναρμόδιων φορέων για την επεξεργασία και τον καθορισμό του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας Επισκέψιμων Ενάλιων Αρχαιολογικών Χώρων στην Ελλάδα.
Με βάση το ήδη ισχύον θεσμικό πλαίσιο (α) προστασίας ενάλιων αρχαιολογικών χώρων βάσει του άρθρου 15 του Ν.3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» και (β) πρόβλεψης λειτουργίας Υποβρύχιων Μουσείων βάσει του άρθρου 11 του Ν. 3409/2005 «Καταδύσεις Αναψυχής και άλλες διατάξεις», όπως συμπληρώθηκε στη συνέχεια με το άρθρο 44 του Ν. 4179/2013, με τη σημείωση ότι ο όρος «Υποβρύχιο Μουσείο» αντικαταστάθηκε από τον πλέον δόκιμο και ακριβή όρο «Επισκέψιμος Ενάλιος Αρχαιολογικός Χώρος», έγινε σε βάθος επεξεργασία του σύνθετου αυτού θέματος με αλλεπάλληλες συσκέψεις από κοινού στελεχών των συναρμοδίων Υπηρεσιών του τότε ΥΠΑΙΘΠΑ και στη συνέχεια ΥΠΠΟΑ (Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων), του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου και του Λιμενικού Σώματος, με την κρίσιμη πάντοτε συνδρομή των Νομικών Συμβούλων του ΥΠΠΟΑ.
Η αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΑΧ/Φ41/176862/94489/11963/5535/30-9-2013 ΚΥΑ των Υπουργών Ναυτιλίας και Αιγαίου και Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού για την «Ίδρυση Ενάλιων Επισκέψιμων Αρχαιολογικών Χώρων - όροι, προϋποθέσεις λειτουργίας και επιτρεπόμενες δραστηριότητες εντός αυτών», αποτέλεσε τον πιλότο για την ίδρυση και των άλλων επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων στη χώρα, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις της σχετικής νομοθεσίας. Στα 6 άρθρα της περιγράφονται επακριβώς οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες, οι προϋποθέσεις καθοδηγούμενης κατάδυσης, οι μη επιτρεπόμενες δραστηριότητες-εξαιρέσεις και οι παραβάσεις, καθώς και η δυνατότητα κατάρτισης προγραμματικών συμβάσεων πολιτισμικής ανάπτυξης κατ’ εφαρμογή της παρ. 5 του άρθρου 100 του Ν. 3852/2010.
Το έργο, ως επισκέψιμος Ενάλιος Αρχαιολογικός Χώρος Αλοννήσου-Δυτικού Παγασητικού, δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ (119/β/21.1.2015) επί κυβερνήσεως Σαμαρά.
Το Νοέμβρη 2016 εγκρίθηκε η χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού προγράμματος BLUEMED, με 14 εταίρους από 5 χώρες της Μεσογείου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το οποίο άρχισε να υλοποιείται τον Αύγουστο 2017 από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, μετά από αγώνα και πίεση προς το ΥΠΠΟΑ του Περιφερειάρχη κ. Κώστα Αγοραστού. Το πρόγραμμα BLUEMED ολοκληρώθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2020.
Στις 12 Σεπτεμβρίου -ήτοι 42 μέρες, μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη- εντάχθηκε το έργο «Δημιουργία επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων Αλοννήσου - Δυτικού Παγασητικού» με χρηματοδότηση ύψους 960.000 ευρώ, από το ΠΕΠ Θεσσαλίας, το οποίο υλοποιείται από την Εφορία Ενάλιων Αρχαιοτήτων ΥΠΠΟΑ.
Μετά από την ένταξη του έργου, υπεγράφη σχετική Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ του ΥΠΠΟΑ, της Περιφέρειας Θεσσαλίας και των Δήμων Αλοννήσου και Αμαλιάπολης με στόχο την «δημιουργία των απαραίτητων για τη βέλτιστη λειτουργία των επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων Αλοννήσου και Δυτικού Παγασητικού», όπως προβλεπόταν στη ΚΥΑ/ΦΕΚ 119/β/21/ 1/ 2015.
Η επιτυχία τους θα αποτελέσει μοχλό για την ανάπτυξη ενός ελκυστικού και απαιτητικού πολιτιστικού τουρισμού, με ταυτόχρονη ανάδειξη και προβολή της τόσο σημαντικής και πλούσιας ενάλιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς, μέσα σε ένα σύγχρονο πλαίσιο εθνικής πολιτιστικής πολιτικής του 21ου αιώνα. Εδώ πρέπει επίσης να σημειωθεί το τεράστιο και με ανοδική πορεία διεθνές ενδιαφέρον για τον καταδυτικό τουρισμό (αφορά πάνω από 8 εκατομμύρια ενεργά μέλη παγκοσμίως), για τον οποίο η χώρα μας μπορεί να αποτελέσει κορυφαίο ελκυστικό προορισμό.
Από τη Δευτέρα 3 Αυγούστου ως και την Παρασκευή 2 Οκτωβρίου 2020 ο Ενάλιος Αρχαιολογικός χώρος της Περιστέρας ανοίγει πιλοτικά και καθίσταται προσβάσιμος για το καταδυτικό κοινό.
Το Γραφείο Τύπου του ΥΠΠΟΑ είναι πρόθυμο να ενημερώνει και να παρέχει στοιχεία στον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Π. Σκουρολιάκο πριν από οποιεσδήποτε δηλώσεις του.
