Κούτρας: Θα ήθελα να ξεκινήσουμε από ένα θέμα της επικαιρότητας κ. Μενδώνη, σε σχέση με την Αγία Σοφία και με την πίεση που ασκεί με διάφορους τρόπους ο πρόεδρος Ερντογάν, να την μετατρέψει σε τζαμί. Θα ήθελα καταρχήν ένα σχόλιο και δεύτερον, αναρωτιόμασταν προηγουμένως αν υπάρχει κάποια ίσης αξίας, στη περίπτωση που προβεί σ' αυτήν την κίνηση ο Ερντογάν, να υπάρχει σε κάποιο σημείο ίσης αξίας από την ελληνική πλευρά με την οποία θα μπορούσαμε να ανταποδώσουμε την πρόκληση.
Υπουργός: Το θέμα είναι εάν πρέπει να φτάσουμε στο σημείο αυτό. Η Αγία Σοφία είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μνημείο, ένα μνημείο το οποίο την εποχή την οποία γίνεται, του Ιουστινιανού, κατάφερε, χάρις στους αρχιτέκτονές της, να φτιάξει με μοναδικό τρόπο τα βασικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής, της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, αλλά και να πρωτοτυπήσει ιδιαίτερα στο τμήμα που αφορά τον τρούλο και την στήριξη του. Αυτό λοιπόν το μοναδικό μνημείο το οποίο με το σοφό, επαναλαμβάνω σοφό διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ αποδεσμεύτηκε από όλες τις δεσμεύσεις του που είχε ως θρησκευτικό μνημείο το 1934 και χαρακτηρίστηκε ως μουσείο, ένα μνημείο- μουσείο. Σήμερα με τις πρωτοβουλίες και τις κινήσεις αυτές που προέβη ο Ερντογάν, η επιθυμία του είναι να το επιστρέψει στις συνθήκες του 15ου αιώνα. Στην πραγματικότητα, με αυτό το οποίο συμβαίνει απομειώνεται η παγκόσμια ακτινοβολία και η οικουμενική αξία αυτού του απολύτως μοναδικού μνημείου.
Κούτρας: Μάλιστα, σε σχέση όμως με εμάς, με την Ελλάδα και την πολιτική διάσταση αλλά και τις επιδιώξεις που διατυπώνει με τον έναν και τον άλλον τρόπο η Τουρκία και ο Ερντογάν πως το σχολιάζετε;
Υπουργός: Αυτή τη στιγμή η κίνηση του είναι απολύτως επιθετική. Είναι επιθετική, είναι απειλητική και στην ουσία αυτό το οποίο κάνει είναι για τους δικούς του εσωτερικούς λόγους. Προκειμένου να θεραπεύσει ανοιχτά θέματα που έχει στο εσωτερικό της χώρας του, προβαίνει σε τέτοιου είδους κινήσεις. Εμείς έχουμε αντιδράσει. Αντιδράσαμε αμέσως και ενημερώσαμε τα κράτη- μέλη της UNESCO για ποιο λόγο δεν πρέπει να γίνει ισλαμικό τέμενος ή αν θέλετε δεν πρέπει να επανέλθει σε καθεστώς θρησκευτικό η Αγία Σοφία και πρέπει να μείνει μουσείο. Και το κάναμε αυτό διότι εδώ η Τουρκία φαίνεται ότι εκμεταλλεύεται ή τέλος πάντων αγνοεί την υποχρέωση που έχει απέναντι στην UNESCO, καθώς η Αγία Σοφία είναι μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Για να αλλάξει το status της θα πρέπει να υπάρξει απόφαση στη Διακυβερνητική της UNESCO. Η Διακυβερνητική ήταν προγραμματισμένη για να γίνει αυτές τις ημέρες που μιλάμε. Δεν έγινε εξαιτίας της πανδημίας. Υπάρχει η απόφαση του Διεθνούς Οργανισμού να μην γίνει καμία τέτοια σύναξη μέχρι τουλάχιστον τον Σεπτέμβρη. Αυτή τη στιγμή λοιπόν παρακολουθούμε τα τεκταινόμενα. Θέλω να πιστεύω ότι το ανώτερο δικαστήριο της Τουρκίας θα αρθεί πάνω από τις πολιτικές σκοπιμότητες και τις πολιτικές επιδιώξεις.
Κούτρας: Καλά ότι θέλει ο Ερντογάν θα κάνει, λέμε εμείς, δεν ξέρω…
Υπουργός: Δεν είπα τι θα κάνει. Από εκεί και πέρα…
Φελέκης: Μα, απεφάνθη κ. Μενδώνη, απεφάνθη και είπε ότι…
Κούτρας: Δεν απεφάνθη είπε ότι σε 15 μέρες…
Φελέκης: Ναι, είπε ότι είναι αρμοδιότητα του προέδρου της Τουρκίας να εκδώσει προεδρικό διάταγμα για να επανέλθει στο καθεστώς που υπήρχε το '23, το παραπέμπει εκεί
Υπουργός: Πριν από το '34. Του έλυσε τα χέρια επομένως. Εγώ σε αυτά όλα που λέμε θέλω να σημειώσω την πολύ σημαντική και πολύ φορτισμένη συναισθηματική συνέντευξη του Οικουμενικού Πατριάρχη, προ ημερών, στην Washington Post. Νομίζω ότι ο Πατριάρχης τα είπε όλα.
Φελέκης: Νομίζω ότι πέρα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη είναι πάρα πολύ σημαντικό, θα πρέπει να δούμε τη Μέρκελ, τον Πομπέο και να μη μείνουμε μόνο στον Οικουμενικό Πατριάρχη.
Υπουργός: Δεν μένω μόνο στον Οικουμενικό Πατριάρχη...
Φελέκης: Αλλά μια παγκόσμια αντίδραση του χριστιανικού κόσμου…
Υπουργός: Αλλά ο Πατριάρχης βιώνει όλα αυτά… θα πρέπει να το δούμε σαν μια παγκόσμια αντίδραση και όχι μόνο του χριστιανικού κόσμου…
Φελέκης: Περιλαμβανομένων και των μουσουλμάνων.
Υπουργός: Κατά τη γνώμη ναι... Ακριβώς, ακριβώς. Ξεπερνά τον χριστιανικό κόσμο.
Κούτρας: Κυρία Μενδώνη να πάμε τώρα στα δικά μας λοιπόν…
Φελέκης: Τι γίνεται με τον αρχαιολογικό τουρισμό; τι γίνεται με τις περιηγήσεις, με τα μουσεία, την επισκεψιμότητα.
Κούτρας: Να συμπληρώσω την ερώτηση του κ. Φελέκη. Αυτές τις ημέρες γίνεται μια προσπάθεια να ανοίξει ξανά ο τουρισμός. Περάσαμε μια περίοδο περίπου από τις αρχές Μαρτίου όπου ουσιαστικά τουρίστες δεν είχαμε. Δόθηκε λοιπόν ο χρόνος να προχωρήσουν όλα αυτά τα έργα στην Ακρόπολη. Ξεκινώ λοιπόν από εκεί και θα πάμε και στα υπόλοιπα, όπως είπε ο κ. Φελέκης, για να ολοκληρωθούν αυτά έργα, φώτα, διαδρομές, ανελκυστήρες για τους ΑμεΑ κ.λ.π. Ο ΣΥΡΙΖΑ λέει τα είχε έτοιμα. Είναι έτοιμα τώρα; Καθυστερήσατε όπως λέει ο ΣΥΡΙΖΑ; Τι ακριβώς έχει γίνει;
Φελέκης: Υπάρχει το αναβατόριο καταρχήν;
Υπουργός: Όχι. Ο ανελκυστήρας πλαγιάς που το αντικαθιστά, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Ήταν προγραμματισμένος να λειτουργήσει τέτοιες μέρες, τέλος Ιουνίου. Από εκεί και πέρα όμως, όπως έχω πει πολλές φορές, ο ανελκυστήρας πλαγιάς έχει ανατεθεί σε ιταλική εταιρεία από το Ίδρυμα Ωνάση, που είναι ο χορηγός όλου του προγράμματος της αναβάθμισης των παρεχομένων υπηρεσιών. Το εργοστάσιο της Ιταλίας είναι στο Κόμο, δηλαδή στο κέντρο της πανδημίας, και έχει κλείσει για 72 μέρες. Επομένως, η καθυστέρηση είναι αντικειμενική. Το εργοστάσιο τώρα άνοιξε και γι' αυτό πιέζει πάρα πολύ το Ίδρυμα, προκειμένου να παραδοθεί το ταχύτερο δυνατόν. Αυτό όμως το οποίο θέλω να πω, γιατί διαβάζω τις ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, είναι δύο πράγματα.
Φελέκης: Ότι βιαστήκατε, λέει, να το ξηλώσετε.
Υπουργός: Δεν μπορούσε να μη ξηλωθεί, διότι ο ανελκυστήρας πλαγιάς θα γίνει στην ίδια θέση που λειτουργούσε το αναβατόριο. Δεν είναι μια καμπίνα την οποία την παίρνεις και την τοποθετείς. Πρέπει να γίνουν τεχνικά έργα, τα οποία έχουν γίνει και είναι σε εξέλιξη μερικά ακόμα. Αυτά τα οποία έχουν γίνει είναι επί του τείχους το οποίο χρειαζόταν πρόσθετες ενισχύσεις. Αυτό το οποίο διαβάζω ότι λέει ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρώην υφυπουργός Πολιτισμού ότι παραδόθηκαν έτοιμες μελέτες, όχι απλώς είναι ψέμα αλλά και το διαψεύδω. Αν υπήρχαν έτοιμες μελέτες, γιατί χρειάστηκαν να γίνουν αυτούς τους προηγούμενους μήνες οι αναγκαίες μελέτες προκειμένου να προχωρήσει; Μια ιδέα έλεγαν οι άνθρωποι τη στιγμή που είχαν στριμωχθεί πραγματικά, ενώ το αναβατόριο από το 2018 είχε συνεχείς διακοπές. Έχει δίκιο ο πρώην υφυπουργός Πολιτισμού κ. Στρατής, όταν λέει ότι χρειάστηκε να μεταφέρουν κάποιους ανθρώπους με τα χέρια. Αυτό έγινε επί των ημερών του ΣΥΡΙΖΑ και ι πρόκειται για περιστατικά τα οποία απέκρυψαν. Δημοσιοποιήθηκαν στη συνέχεια από τους διαμαρτυρόμενους γονείς των παιδιών. Είναι θλιβερή αυτή η ιστορία με το προηγούμενο αναβατόριο.
Κούτρας: Με βάση τα νέα δεδομένα λοιπόν κ. Μενδώνη, πότε προβλέπεται και εφόσον δεν έχουμε νέες αναβολές εξαιτίας του κορωνοϊού και της πανδημίας, ότι θα έχουμε τον ανελκυστήρα πλαγιάς ώστε να ανεβαίνουν αυτοί που τον έχουν ανάγκη στην Ακρόπολη;
Υπουργός: Ο εξοπλισμός από την Ιταλία αναμένεται τέλος Ιουλίου, αρχές Αυγούστου.
Φελέκης: Δηλαδή το τέλος Ιουνίου έγινες τέλος Ιουλίου.
Υπουργός: Ναι, το εργοστάσιο έκλεισε για 72 ημέρες.
Κούτρας: Άρα υπολογίζουμε κατά τον Σεπτέμβρη, αν μου επιτρέπεται, να κάνω εγώ τη πρόβλεψη...
Υπουργός: Από την στιγμή που έρθει το υλικό, το οποίο περιμένουμε στο διάστημα στο οποίο σας λέω, τα τεχνικά έργα από πλευράς Υπουργείου Πολιτισμού σε ένα πολύ μεγάλο μέρος έχουν ολοκληρωθεί και θα έχουν ολοκληρωθεί τις επόμενες μέρες. Από εκεί και πέρα είναι θέμα της εγκατάστασης και της δοκιμαστικής λειτουργίας.
Κούτρας: Τα υπόλοιπα έργα φώτα, διαδρομές και τα λοιπά έχουν ολοκληρωθεί στον Ιερό Βράχο;
Υπουργός: Για φώτα και διαδρομές ήταν από την αρχή ο χρονικός ορίζοντας μέσα Ιουλίου. Έχουμε και εκεί μια μικρή καθυστέρηση εξαιτίας της προμήθειας των σωμάτων από το εξωτερικό. Προς το τέλος Ιουλίου τουλάχιστον αυτά θα έχουν ολοκληρωθεί.
Φελέκης: Διαβάζω εδώ ότι πέρυσι τέτοια εποχή στην Ακρόπολη είχαμε δυο με τρεις χιλιάδες επισκέπτες ημερησίως και σήμερα, λέει, είναι 50 άτομα.
Υπουργός: Αυτό είναι αληθές. Εγώ δεν θα έλεγα ότι είχαμε 2 με 3 χιλιάδες. Είχαμε λίγο παραπάνω. Υπήρχαν μέρες τέτοια περίοδο που είχαμε και 5 χιλιάδες...
Φελέκης: Ακόμα χειρότερα…
Υπουργός: Μισό λεπτό.. δεν νομίζω ότι μπορούμε να λέμε τόσο εύκολα «ακόμα χειρότερα ή ακόμα καλύτερα». Έχει συμβεί μια πανδημία η οποία έχει επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη, επομένως…
Φελέκης: Μα δεν κατηγορούμε εσάς…
Υπουργός: Δεν είναι θέμα κατηγορίας. Απλώς λέω ότι πρέπει να βάλουμε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Οι αρχαιολογικοί χώροι από τις 18 Μαΐου έχουν ανοίξει. Η κυβέρνηση έχει καταβάλει όποια δυνατή προσπάθεια για τον τουρισμό. Όμως είναι η ψυχολογία του κόσμου, είναι οι άλλες χώρες, είναι παράμετροι που επηρεάζουν την παγκόσμια εικόνα και τη πολιτιστική και την τουριστική. Να λάβετε υπόψιν σας ότι στην Αμερική μουσεία -για να σας μιλήσω για το δικό μου αντικείμενο- μουσεία είναι έτοιμα να κλείσουν. Στην Αμερική. Να κλείσουν οριστικά.
Φελέκης: Έχουμε επισκεψιμότητα στα υπόλοιπα μουσεία;
Κούτρας: Αφού δεν έρχονται τουρίστες…
Υπουργός: Κοιτάξτε, θα σας δώσω έναν αριθμό. Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο...
Φελέκης: Προς Θεού δε λέμε ότι ευθύνεστε εσείς ή η κυβέρνηση...
Υπουργός: Όχι δεν το παίρνω έτσι. Απλώς θέλω να σας πω
Φελέκης: Προσπαθούμε να δούμε ο τουρισμός και η επισκεψιμότητα τι γίνεται...
Υπουργός: Θα σας πω. Η επισκεψιμότητα θα σας πω εγώ ότι είναι θλιβερή εάν σκεφτείτε ότι το προηγούμενο Σαββατοκύριακο σε όλη την Ελλάδα είχαμε μόλις 1100- 1150 τουρίστες. Επισκέπτες του χώρου.
Κούτρας: Απίστευτο…
Φελέκης: Θλιβερό.
Κούτρας: Να ρωτήσω κάτι άλλο εγώ κ. Μενδώνη. Η Πινακοθήκη θα είναι έτοιμη να γίνουν τα εγκαίνια το 2021 με τα 200 χρόνια της Εθνικής Παλιγγενεσίας; Προχωράνε τα έργα εκεί;
Υπουργός: Τα έργα στην Πινακοθήκη προχωρούν με πολύ γρήγορο ρυθμό. Παραλάβαμε πέρσι τέτοια εποχή ένα λιμνάζον εργοτάξιο. Η Πινακοθήκη όπως έχει πει ο Πρωθυπουργός, θα εγκαινιαστεί στις 25 Μαρτίου 2021. Νομίζω ότι την αλλαγή στο εργοτάξιο και στην εικόνα του κτηρίου μπορεί να την δει κανείς πλέον καθημερινά.
Φελέκης: Αλήθεια είναι αυτό..
Κούτρας: Χαίρομαι που θα γίνουν τα εγκαίνια όπως έχουν προγραμματιστεί. Έχετε κάνει το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός». Είναι εφικτό αυτό το πρόγραμμα; Μήπως είναι πολύ μεγάλο για τέτοια περίοδο;
Φελέκης: H Επίδαυρος καταρχήν πότε θα γίνει;
Υπουργός: Η Επίδαυρος θα ξεκινήσει με το ρεσιτάλ του Λεωνίδα Καβάκου στις 17 Ιουλίου. Από εκεί και πέρα, από τις 24 Ιουλίου, στη Μεγάλη Επίδαυρο θα φιλοξενηθούν οι παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, Ιούλιο και Αύγουστο. Η Μικρή Επίδαυρος θα λειτουργήσει κανονικά όπως είναι προγραμματισμένη από το Φεστιβάλ και από τις 15 Ιουλίου θα ξεκινήσει το Φεστιβάλ Αθηνών και στο Ηρώδειο.
Φελέκης: Θα έχει θεατές. Δε θα είναι ο Kαβάκος όπως ο Μποτσέλι στο Duomo;
Υπουργός: Θα έχει θεατές η Επίδαυρος. Ξέρετε ότι έχει δοθεί ένα περιθώριο από τον ΕΟΔΥ και το Υπουργείο Υγείας για πληρότητα μέχρι 75%. Αυτό στην Επίδαυρο είναι λίγο δύσκολα διαχειρίσιμο.
Κούτρας: 3000 άνθρωποι δηλαδή;
Υπουργός: Θα είναι κανονικά το 75% των 10.000 που είναι περίπου 7.500. Απλώς θέλω να επισημάνω το εξής, ότι στην Επίδαυρο η δυσκολία δεν είναι για αυτούς που θα παρακολουθήσουν. Η δυσκολία θα είναι στην πρόσβαση, διότι όπως θυμάστε πολύ καλά σχηματίζονται ουρές. Θα είναι στην έξοδο την ώρα που θα τελειώσει η παράσταση και θα πρέπει να φύγουν. Επομένως το Φεστιβάλ έχει προτείνει -σωστά κατά την γνώμη μου- να είναι λιγότερος ο αριθμός των θεατών για να μην δημιουργηθεί τεράστιος χρόνος αναμονής, ιδιαίτερα στην είσοδο με ζέστη και με ήλιο ακόμα.
Κούτρας: Αυτό το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» είναι πολύ φιλόδοξο! Όχι κυρία Μενδώνη; Σε σχέση με την πανδημία και τους περιορισμούς.
Υπουργός: Αυτό το πρόγραμμα είναι ένας νέος θεσμός. Ήταν προτεραιότητά μας να συνδυάσουμε τη σύγχρονη δημιουργία με την πολιτιστική κληρονομιά. Επομένως να συμβαίνουν γεγονότα σύγχρονα μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους. Η πανδημία μας έκανε να επισπεύσουμε λίγο την προετοιμασία του προγράμματος, ακριβώς για να προσφέρουμε όσο το δυνατόν σε περισσότερες περιοχές, σε περισσότερους αρχαιολογικούς χώρους, πολιτιστικές εκδηλώσεις, ανά την επικράτεια. Είναι ένα πρόγραμμα μεγάλο. Έχουμε δηλαδή αυτή την στιγμή 71 παραγωγές που δημιουργούν 270 γεγονότα σε 122 αρχαιολογικούς χώρους σε 43 περιφερειακές ενότητες, σε όλη την Ελλάδα. Οργανώνονται ως παραγωγή από 13 πολιτιστικούς φορείς, οι οποίοι έχουν αναζητήσει καλλιτέχνες και υποστηρικτικό προσωπικό και τεχνικό προσωπικό από την ελεύθερη αγορά. Δηλαδή είναι περισσότεροι από 1600 άνθρωποι που βρίσκουν για κάποιο διάστημα δουλειά μέσα από αυτό το πρόγραμμα.
Κούτρας: Έχει μεγάλο ενδιαφέρον και από αυτή την εκδοχή. Να ρωτήσω κάτι άλλο, σας βλέπουμε να ταξιδεύετε σε όλη την Ελλάδα. Σας είδαμε και στην Αμφίπολη. Καταρχήν τι γίνεται εκεί, σε πιο σημείο βρισκόμαστε; Και από εδώ και μπρος το πρόγραμμα σας τι περιλαμβάνει σε σχέση με τα σημεία που θέλετε να αναδείξετε;
Φελέκης: Είδαμε τσακωθήκατε και με έναν αρχαιολόγο;
Υπουργός: Δεν τσακωθήκαμε. Ο συγκεκριμένος αρχαιολόγος εξέφρασε την άποψη του, και δεν εννοώ επιστημονικά. Επιστημονικά, κάθε επιστήμων την εκφράζει δια της συγκεκριμένης οδού, η οποία είναι γνωστή στο Υπουργείο Πολιτισμού. Ο συγκεκριμένος από ό,τι φάνηκε βέβαια και από ότι είπε η προϊσταμένη του, δεν είχε γνώση και της μελέτης για την οποία εξέφρασε άποψη, αλλά δεν έχει σημασία. Από εκεί και πέρα δεν τσακωθήκαμε. Ο άνθρωπος εξέφρασε μία κρίση για τους συναδέλφους του, για τον Γενικό Γραμματέα και για μένα. Πολύ απλά.
Κούτρας: Η Αμφίπολη;
Υπουργός: Η Αμφίπολη προχωρεί. Όπως ξέρετε, είχε παγώσει την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το έργο είχε ενταχθεί από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και είχε χρηματοδότηση. Το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έκανε και μεγάλη προσπάθεια για να ξεκινήσει το έργο. Στην ουσία το ΥΠΠΟΑ επί ΣΥΡΙΖΑ κινητοποιήθηκε όταν απείλησε ο Απόστολος Τζιτζικώστας, ο Περιφερειάρχης, ότι θα καταφύγει στο δικαστήριο για μη απορρόφηση πόρων. Τέλος πάντων. Αυτά είναι τα αστεία της υπόθεσης, αν μπορείς να τα χαρακτηρίσεις αστεία.
Κούτρας: Τώρα λοιπόν τι έχουμε και που βρισκόμαστε στο θέμα της Αμφίπολης;
Υπουργός: Στην Αμφίπολη ολοκληρώνεται η δεύτερη φάση μελετών, θα εισαχθούν στο κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο στις 14 Ιουλίου και από εκεί και πέρα προγραμματίζουμε την εγκατάσταση των εργοταξίων περίπου στο δεύτερο 15ημερο του Σεπτεμβρίου, προκειμένου να ξεκινήσει η διαδικασία αποκατάστασης της μορφής του Τύμβου. Συγχρόνως γίνονται όλες οι εργασίες, οι ερευνητικές και από τα στελέχη της αρχαιολογικής υπηρεσίας αλλά και από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στον χώρο του Τύμβου, στο εσωτερικό του μνημείου και στον Λόφο 133, έτσι τον ονομάζουμε συμβατικά. Είναι ο διπλανός λόφος που έχουν εντοπιστεί οικιστικά κατάλοιπα.
Κούτρας: Στον λόφο έτσι όπως τον γνωρίσαμε και τον είδαμε όλο αυτό το διάστημα θα γίνουν ξανά ανασκαφές ή με αυτήν την ολοκλήρωση των έργων που κάνετε θα κλείσει αυτή η υπόθεση;
Υπουργός: Στον συγκεκριμένο Τύμβο δεν θα γίνουν άλλες ανασκαφές. Έχουν προηγηθεί ανασκαφές 50 ετών από την αρχαιολογική υπηρεσία, που έχουν αποκαλύψει σειρά τάφων διαφόρων εποχών από το 1000 π.Χ. μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ. Αυτό ακριβώς που θα γίνει τώρα στον τύμβο, είναι η αποκατάστασή του έτσι όπως ήταν το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ., που κατασκευάστηκε το συγκεκριμένο μνημειακό σύνολο.
Φελέκης: Τελικά μάθαμε ποιος είναι θαμμένος εκεί;
Κούτρας: Εδώ τώρα ποια είναι η επιστημονική γνώμη της κυρίας Μενδώνη;
Φελέκης: Το μεγάλο μυστικό του τύμβου δηλαδή, που εμείς δεν τα ξέρουμε, εσείς τα ξέρετε πολύ καλά.
Υπουργός: Αυτό το οποίο λέγαμε ήδη από το 2014, είναι ότι μπορούν να γίνουν πολλές εικασίες. Ο κάθε επιστήμονας είναι ελεύθερος να εκφράσει τη γνώμη του και να συνδυάσει τα δεδομένα του. Χρειάζεται ακόμα μελέτη και πολλή δουλειά. Ο τύμβος, κατά την γνώμη μου, δεν έχει αποκαλύψει όλα του τα μυστικά διότι δεν έχει μελετηθεί όλο το υλικό το οποίο έχει βρεθεί. Θέλει συστηματική μελέτη.
Κούτρας: Αποκλείεται το υπόλοιπο μέρος που δεν έχει ανασκαφεί να κρύβει άλλα μυστικά που να μας διευκολύνουν σε αυτά τα συμπεράσματα;
Υπουργός: Φαίνεται ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Όμως, ξέρετε, στην Αρχαιολογία μπορεί κανείς να συνδυάσει τις πληροφορίες που έχει, όχι μόνο από τις πηγές, από τα αρχαιολογικά δεδομένα του συγκεκριμένου χώρου, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή και τελικά να φτάσει στις ερμηνείες του. Το πώς χρησιμοποιήθηκε το μνημείο, το σε ποιον ανήκουν τα οστά, ενδεχομένως να μην το μάθουμε ποτέ ή να απαιτηθεί συστηματική μελέτη κάποιων ετών, προκειμένου να διαμορφώσει η επιστημονική κοινότητα άποψη.
Φελέκης: Το σίγουρο είναι πάντως ότι δεν είναι ο Μέγας Αλέξανδρος γιατί ο Μπάμπης είχε αυτή την αγωνία.
Υπουργός: Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν ήταν ποτέ, ουδέποτε ελέχθη ότι ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος, τουλάχιστον από το Υπουργείο Πολιτισμού και τα στελέχη του.
Φελέκης: Τι γίνεται με τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με το πρωτόκολλο συνεργασίας που έχετε υπογράψει; Από την μία είναι θετικό αυτό. Είδα ότι σας κάνουν κριτική ότι γίνεται με ιδιώτες. Με ποιους θα γίνει; Με εμένα;
Υπουργός: Ο πολιτισμός και ο ψηφιακός πολιτισμός έχουν τεράστια περιθώρια ανάπτυξης. Ενδεικτικά σας λέω, ότι όταν κάναμε τον Μάρτιο μια πρόσκληση, απλή πρόσκληση, για μικρά προγράμματα χρηματοδότησης από το Υπουργείο Πολιτισμού, στο μέιλ του ψηφιακού πολιτισμού προσήλθαν 325 προτάσεις. Ήταν οι περισσότερες υποψηφιότητες που είχαμε σε προσκλήσεις από κάθε άλλη αντίστοιχη διαδικασία. Τα περιθώρια ανάπτυξης και προβολής του πολιτισμού, είτε του σύγχρονου, είτε της πολιτιστικής κληρονομιάς, με την σύγχρονη τεχνολογία, είναι τεράστια. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κανείς σε αυτά τα θέματα. Η τεχνολογία έχει κάνει άλματα, οι πολιτιστικοί οργανισμοί, είτε είναι υπηρεσίες, είτε είναι οργανισμοί στην νομική τους έννοια, οφείλουν να μετασχηματιστούν. Οφείλουν να γίνουν εξωστρεφείς. Το πολύτιμο αγαθό για τον ελληνικό Πολιτισμό, είναι ότι μέσα από τα δεδομένα και τα μεταδεδομένα, μπορεί να αποκτήσει τεράστια, πολύ μεγαλύτερη απήχηση από αυτήν που έχει και να αποφέρει πολύ μεγάλα οφέλη. Προφανώς θα συνεργαστούμε με τους ιδιώτες. Ο ΣΕΠΕ είναι κοινωνικός εταίρος.
Κούτρας: Σε ποιο σημείο βρίσκεται το θέμα της ανάπλασης του Τατοΐου;
Φελέκης: Δεν βρέθηκαν και κάτι άμαξες;
Υπουργός: Οι άμαξες, δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω, ήταν γνωστές από το 2013. Αλλά δεν πειράζει, όταν ακούγονται ευχάριστα πράγματα για το Τατόι νομίζω ότι όλοι χαιρόμαστε ακόμα και αν επαναλαμβάνονται.
Κούτρας: Ένας εξαιρετικός χώρος καταρχήν. Λυπάμαι που τόσο καιρό, δεν τον έχει αξιοποιήσει η Ελληνική πολιτεία αυτό το θαυμάσιο πάρκο.
Υπουργός: Έχετε απόλυτο δίκιο. Είναι θέμα 2-3 ημερών, να τελειώσει η μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας για το Τατόι. Επομένως, να έχουμε έναν οδικό χάρτη για την ανάδειξη και αξιοποίηση του συνόλου του κτήματος. Πρόκειται για 44.000 στρέμματα. Είναι ένας πολύ μεγάλος χώρος και ένας χώρος, που πέρα από τον ιστορικό πυρήνα, δηλαδή τον χώρο των 27 κτηρίων, μαζί με το ανάκτορο, βεβαίως, που έχουν χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως μνημεία, περιλαμβάνει ένα εξαιρετικά σημαντικό αγαθό: το δάσος Πάρνηθας. Εκτός από τις πολιτιστικές χρήσεις, το γεγονός ότι το ανάκτορο θα μετατραπεί σε μουσείο, όλα τα κινητά ευρήματα θα αρχειοποιηθούν, ο σκοπός είναι να αναβιώσει η παραγωγή του Τατοΐου. Θυμίζω το βούτυρο Τατοΐου, θυμίζω τα κρασιά Δεκέλεια που ήταν παραγωγές του πρώην βασιλικού κτήματος. Πρέπει λοιπόν να έχουμε τέτοιου είδους χρήσεις. Πρέπει να έχουμε μια ήπια ανάδειξη και αξιοποίηση με αθλητικές δραστηριότητες, με εναλλακτικές μορφές ανάπτυξης.
Κούτρας: Κανείς δεν διαφωνεί κυρία Μενδώνη. Προχωράει όμως αυτό το σχέδιο;
Υπουργός: Προχωρεί και για αυτό τα είπα όλα αυτά, διότι αυτά περιλαμβάνονται στη μελέτη βιωσιμότητας που τελειώνει και συγχρόνως έχουμε ξεκινήσει μελέτες βασικών κτηρίων δηλαδή ήδη εκπονούνται. Η μελέτη εφαρμογής για το ανάκτορο, για παράδειγμα, υπολογίζουμε ότι θα τελειώσει τον Μάιο του 2021 και μέσω του ΕΣΠΑ υπάρχουν οι πόροι, ώστε να ξεκινήσει αμέσως το έργο αποκατάστασης του ανακτόρου με τα συνοδά του κτήρια. Δηλαδή τα μαγειρεία, το καταφύγιο που υπάρχει, ώστε μέχρι το 2023 να είναι έτοιμα.
Κούτρας: Θαυμάσια.
Υπουργός: Παράλληλα, γίνονται μελέτες. Μας έχουν δωρηθεί και μελέτες από τον Σύλλογο Φίλων του Τατοΐου για μικρότερα κτήρια. Ήδη οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες αποκατάστασης και συγχρόνως, γίνεται ένα πολύ μεγάλο έργο, να ανοίξουν επιτέλους όλα τα κιβώτια τα οποία είναι κλεισμένα από τότε που έφυγε η βασιλική οικογένεια από την Ελλάδα. Υπάρχουν κιβώτια τα οποία είναι κλειστά, δεν ξέρουμε τι περιέχουν. Κάναμε ήδη μια εγκατάσταση δύο μεγάλων tolls.
Κούτρας: Για να μπορούν να εργάζονται εκεί οι τεχνικοί, ε;
Υπουργός: Να εργάζονται, αλλά πώς; Να αδειάσουν κτήρια ώστε να ξεκινήσουν οι μελέτες αποκατάστασης για αυτά και συγχρόνως να ανοίγουν όλα αυτά τα κιβώτια για να δούμε τι επιτέλους υπάρχει μέσα σε αυτά.
