Χαιρετισμός της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λίνας Μενδώνη,
στην έναρξη των Επιστημονικών Συναντήσεων με θέμα:
«Ίδια η μνήμη γινάμενη παρόν…»
Το Αρχαιολογικό Έργο των Εφορειών Αρχαιοτήτων κατά τη χρονική περίοδο 2011-2019, 25 Νοεμβρίου 2019, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι, κυρίες και κύριοι,
Η αποψινή εκδήλωση, που σηματοδοτεί την έναρξη των τριήμερων Επιστημονικών Συναντήσεων για το αρχαιολογικό έργο των Εφορειών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, αποτελεί ένα ξεχωριστό γεγονός που γεμίζει όλους μας με χαρά και ικανοποίηση. Γι' αυτό και παρά το εξαιρετικά δύσκολο πρόγραμμα της ημέρας, που απαιτεί την παρουσία μου στη Βουλή σε πολύ λίγο από τώρα και αμέσως μετά την αναχώρησή μου για το Πεκίνο, ήθελα πολύ να είμαι εδώ μαζί σας – έστω και για λίγο.
Έχουν περάσει δέκα χρόνια από το 2009, όταν ξεκίνησε για πρώτη φορά η υλοποίηση της ιδέας για συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με την ανασκαφική δραστηριότητα των τότε Εφορειών Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με σκοπό να παρουσιαστεί στο κοινό, επιστημονικό και μη, με εύληπτο και ευσύνοπτο τρόπο, το εξαιρετικά σημαντικό, αλλά σε πολλές περιπτώσεις όχι ευρύτερα γνωστό έργο τους, την δεκαετία 2000-2010. Το υλικό αυτό δημοσιεύτηκε με μια αμιγώς ψηφιακή έκδοση το 2012.
Στο τέλος της νέας δεκαετίας, το 2019, η Αρχαιολογική Υπηρεσία έρχεται και πάλι να παρουσιάσει τα πεπραγμένα της, δημιουργώντας μια παράδοση επετειακών – τρόπον τινά – δράσεων επιστημονικής και επικοινωνιακής εξωστρέφειας. Αυτή τη φορά η στόχευση είναι ευρύτερη και πιο φιλόδοξη, καλύπτοντας με ένα πυκνό τριήμερο πρόγραμμα παράλληλων συνεδριάσεων και παρουσιάσεων όχι μόνο το καθαρά ανασκαφικό της έργο, αλλά ολόκληρο το φάσμα των πολύπλευρων δραστηριοτήτων της. Και χωρίς αμφιβολία, οι δραστηριότητες αυτές είναι εξαιρετικά ευρείες, καθώς εκτείνονται από την πρωτογενή ανασκαφική έρευνα στην επιστημονική τεκμηρίωση, μελέτη και δημοσίευση, από τη διοικητική μέριμνα, διαχείριση και προστασία στη συντήρηση, ανάδειξη και απόδοση στο ευρύ κοινό -με ποικίλους τρόπους και μέσα- των μνημείων και των χώρων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Το έργο της Υπηρεσίας είναι ταυτόχρονα επιστημονικό και ερευνητικό, διοικητικό και διαχειριστικό, αλλά και βαθύτατα πολιτιστικό και παιδευτικό. Κυρίως όμως, το έργο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας είναι και οφείλει να είναι εξόχως παραγωγικό και αναπτυξιακό. Κάτι που συχνά λησμονείται ή παραγνωρίζεται, όχι μόνον από τρίτους, αλλά πολλές φορές και από στελέχη της Υπηρεσίας. Και αυτός ο παραγωγικός, αναπτυξιακός και οικονομικός ρόλος που έχει το Υπουργείο Πολιτισμού αποτυπώθηκε με τον καλύτερο τρόπο από τον Πρωθυπουργό, στον οποίον -για πρώτη φορά- οφείλεται η συμπερίληψη του Υπουργείου Πολιτισμού στην χορεία των παραγωγικών Υπουργείων.
Από τη σύστασή της κοντά δύο αιώνες πριν, από κοινού σχεδόν με τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους, και μέσα από τη διαρκή αναμέτρησή της με το παρελθόν και την ιστορία, η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει λειτουργήσει αφενός μεν ως θεματοφύλακας της συλλογικής μνήμης και της εθνικής αυτογνωσίας, αφετέρου δε ως αρωγός και τροφοδότης της προόδου της χώρας, τόσο σε πνευματικό και πολιτιστικό, όσο και σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Όπως διαφαίνεται από τα πεπραγμένα της και εύκολα αποθησαυρίζεται η πλέον γόνιμη περίοδος ήταν η δεκαπενταετία 2000-2015. Την περίοδο αυτή η Αρχαιολογική Υπηρεσία ήταν παρούσα και μάλιστα με πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλα τα Μεγάλα Δημόσια Έργα που υλοποιήθηκαν στην πατρίδα μας, προασπίζοντας και αναδεικνύοντας την πολιτιστική κληρονομιά και δημιουργώντας ταυτόχρονα ισχυρές εστίες τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης γύρω από μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία σε όλη την Επικράτεια.
Την περίοδο αυτή, ο τεράστιος αριθμός ευρημάτων που προέκυψαν από τις συστηματικές και σωστικές έρευνες, αναμόρφωσε τον αρχαιολογικό χάρτη της χώρας εμπλουτίζοντας τη γνώση μας για το παρελθόν, ενώ -αποδίδοντας στην κοινωνία μια πληθώρα νέων πολιτιστικών υποδομών- έδωσε νέα πνοή στο παρόν και δημιούργησε μια πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον.
Όπως είχα επισημάνει και το 2012 προλογίζοντας τότε την έκδοση των πεπραγμένων της προηγούμενης δεκαετίας, η πραγματική πρόκληση και ευθύνη για όλους εμάς που έχουμε επιλέξει να υπηρετούμε τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι να βρισκόμαστε σε μια διαρκή διαδικασία ανάγνωσης, ερμηνείας και επανερμηνείας της ανθρώπινης δραστηριότητας και δημιουργίας, και κατ' επέκταση σε μια διαρκή διαδικασία επαναξιολόγησης των μεθόδων, των αντιλήψεων και της οπτικής μας απέναντι στα μνημεία, στην ιστορία και στην κοινωνία.
Το χρέος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των στελεχών της, που με κατάρτιση και γνώση, με πάθος, αφοσίωση, συνέπεια και υψηλή αίσθηση καθήκοντος εκτελούν το έργο της, είναι να ερευνούν το παρελθόν, να αντιλαμβάνονται με ανοιχτό πνεύμα τις ανάγκες της κοινωνίας, να συνδιαλέγονται με το παρόν, έχοντας όμως πάντοτε το βλέμμα στραμμένο προς το μέλλον. Χρέος της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας είναι να παρέχει το όραμα, την προοπτική και τις αναγκαίες προϋποθέσεις, θεσμικές, υλικές και άλλες, προκειμένου να είναι εφικτή και αποτελεσματική η επιτέλεση αυτού του έργου επ' αγαθώ της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και της κοινωνίας, χωρίς αγκυλώσεις και ιδεοληψίες.
Σας διαβεβαιώ ότι μαζί με τον κ. Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού προτιθέμεθα να καταβάλομε κάθε προσπάθεια, ώστε να ανακτηθεί ο χρόνος και το έδαφος, που δυστυχώς χάθηκε τα τελευταία χρόνια όχι μόνον λόγω της παρατεταμένης κρίσης, αλλά και ατυχών επιλογών και εσφαλμένων κατευθυντήριων γραμμών, και να τεθεί σε εφαρμογή – ειδικά ενόψει της ολοκλήρωσης της τρέχουσας χρηματοδοτικής περιόδου 2014-2021, αλλά και της εκκίνησης της νέας – ένα δυναμικό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό πρόγραμμα που θα δώσει νέα ώθηση στο έργο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Κλείνοντας την παρέμβασή μου, θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όλους όσους συνέβαλαν και καθημερινά συμβάλλουν στο σπουδαίο έργο που επιτελεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία, ένα μικρό και ενδεικτικό μέρος του οποίου θα παρουσιαστεί εδώ τις επόμενες ημέρες. Να ευχαριστήσω βεβαίως εκείνους, που με κόπο προετοίμασαν και κατέστησαν δυνατή την προβολή αυτού του έργου στο πλαίσιο της παρούσας διοργάνωσης, ιδιαίτερα την Προϊσταμένη του Τμήματος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, κ. Χαρίκλεια Λαναρά, και τους συνεργάτες της, και φυσικά όλους τους συναδέλφους που ανέλαβαν να το σταχυολογήσουν, να το συνοψίσουν και να μας καταστήσουν κοινωνούς του έργου των υπηρεσιών τους με τις εισηγήσεις και τις παρουσιάσεις τους.
Περισσότερες πληροφορίες για τη συνάντηση, στο δελτίο Τύπου της 22/11
https://www.culture.gr/el/Information/SitePages/view.aspx?nID=3043
