Με μεγάλη ικανοποίηση και χαρά βρίσκομαι απόψε, στο Ζάππειο, στα εγκαίνια του 48ου Φεστιβάλ Βιβλίου, ανάμεσα σε φίλους. Γιατί όσοι αγαπάμε τα βιβλία, όσοι ζούμε με τα βιβλία, όσοι χαιρόμαστε με την μυρωδιά του φρεσκοτυπωμένου χαρτιού και της μελάνης, αποτελούμε μια κοινότητα, που μπορεί να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά ή επιμέρους ενδιαφέροντα. Όμως, η αγάπη μας για την ανάγνωση, η εκτίμησή μας για τη γραφή, το πάθος μας για τις λέξεις μας φέρνουν πιο κοντά και μας καθιστούν κοινότητα.
Τα βιβλία μας αποτελούν στοιχείο της παράδοσης, αλλά και της ταυτότητάς μας, της συλλογικής αλλά και καθενός ξεχωριστά. Καταγράφουν την παράδοση, τη γνώση, τις ιστορίες μας, τους μύθους, τις προφορικές αφηγήσεις, την έρευνα, τις σχέσεις μας με τους άλλους. Οι επιλογές μας, των βιβλίων, φέρνουν κοντά πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ μας. Οι επιλογές μας αυτές μας διακρίνουν από άλλους πολλούς. Με ένα βιβλίο δεν είσαι ποτέ μόνος. «Προέκταση της μνήμης και της φαντασίας του ανθρώπου», ήθελε τα βιβλία ο Μπόρχες. Η ανάγνωση των καλών βιβλίων είναι ως η συνομιλία με τους τελειότερους ανθρώπους του παρελθόντος, υποστήριζε ο Καρτέσιος.
Οι βιβλιόφιλοι είμαστε μια ευρύτατη, δημοκρατική κοινότητα. Έτσι, η διοργάνωση του Φεστιβάλ Βιβλίου δεν είναι μόνο ένα πολιτιστικό ή εμπορικό γεγονός ή απλώς μια μεγάλη γιορτή. Είναι όλα μαζί. Ένας ανοικτός χώρος επικοινωνίας και ενημέρωσης. Είναι ένα προκλητικό κάλεσμα σε όλους εμάς που με το βιβλίο φεύγουμε ταξίδι σε νέους κόσμους, συναντάμε άλλους ανθρώπους, μαθαίνουμε νέες, παλιές, αιώνιες ιστορίες. «Αν έχεις κήπο και μια βιβλιοθήκη έχεις όλα όσα σου χρειάζονται», γράφει ο Κικέρων σε μια επιστολή του
Όπως είπε ο Ουμπέρτο Έκο, «οι βιβλιοθήκες, στο πέρασμα των αιώνων, υπήρξαν ο πιο σημαντικός τρόπος διατήρησης της συλλογικής μας σοφίας. Υπήρξαν και ακόμη υπάρχουν, ένα είδος παγκόσμιου εγκεφάλου, όπου μπορούμε να ανακαλέσουμε ό,τι ξεχάσαμε και ό,τι δεν ξέρουμε ήδη».
Είναι αρκετοί εκείνοι που έχουν επισημάνει ως απειλή για το έντυπο βιβλίο την ηλεκτρονική του μορφή, που κατακτά όλο και μεγαλύτερο κοινό. Στην πραγματικότητα όμως το βιβλίο γίνεται όλο και περισσότερο διαθέσιμο και προσιτό σε όλους, αναγνώστες και συγγραφείς. Σε μια άλλη εποχή, που έβλεπαν ως κίνδυνο για το βιβλίο άλλες τεχνολογίες, όπως τον κινηματογράφο και το ραδιόφωνο, ο Στέφαν Τσβάιχ έγραφε "άχρονο και ανθεκτικό, αμετάβλητο στο χρόνο, συμπυκνώνοντας τεράστια δύναμη στην πιο ελάχιστη και ευμετάβλητη μορφή του, το βιβλίο δεν έχει να φοβηθεί τίποτε από την τεχνολογία".
Στη σημερινή εποχή που έχουν αναπτυχθεί ακόμη και προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης που μιμούνται το στυλ γραφής διάσημων συγγραφέων, η πρόκληση δεν είναι να αντιμετωπίσουμε την τεχνολογία ως κίνδυνο, αλλά το πώς θα την αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, διατηρώντας και αναδεικνύοντας το ανθρώπινο στοιχείο. Τον θησαυρό γνώσεων που μένει ακόμη να καταγραφεί, την αντίληψή μας για τον κόσμο, την κατανόηση και την ευαισθησία μας για τους άλλους, την ανησυχία μας για το μέλλον.
Ευχαριστώ, τον Σύνδεσμο Εκδοτών Βιβλίου, που για ακόμη μια χρονιά δημιουργεί μια εκδήλωση, ανοιχτή για όλους τους πολίτες, για κάθε οικογένεια, προωθώντας τη βιβλιοφιλία και τη φιλαναγνωσία μέσα σε ένα περιβάλλον μεγάλης γιορτής. Γιατί γιορτή είναι τα Φεστιβάλ.
Ευχαριστώ επίσης, τους σημαντικούς φορείς της ελληνικής θεατρικής τέχνης της χώρας μας, τα δύο κρατικά θέατρα, το Εθνικό Θέατρο και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, καθώς και το Θέατρο Τέχνης, για τη συνεργασία τους στο κεντρικό θέμα του 48ου Φεστιβάλ Βιβλίου, τη «Λογοτεχνία επί Σκηνής».
Η σχέση θεάτρου και λογοτεχνίας έχει υπάρξει αμφίδρομη εδώ και αιώνες και δεν πρόκειται ποτέ να πάψει να είναι πεδίο έμπνευσης, έρευνας και δημιουργικότητας. Η συνύπαρξη αυτών των φορέων είναι κι ένα υπόδειγμα συνεργασίας και εξωστρέφειας, το οποίο ας αποτελέσει παράδειγμα για τους φορείς του Πολιτισμού.
Κλείνω με τα λόγια Σεφέρη: «Τα βιβλία είναι πράγματα της φύσης μας. Είναι εμείς, όσοι και αν είμαστε είναι μια ανθρώπινη φύση που μας προεκτείνει προς τις ρίζες μας. Και που με τα οράματά μας την προεκτείνουμε προς το μέλλον. Θα έλεγα πως τα βιβλία είναι σαν τα μεγάλα κλειδιά ενός μεγάλου οργάνου της εκκλησιάς, του οποίου οι μουσικοί είμαστε εμείς».
