Γιάννης Ντσούνος: Καλημέρα κ. Μενδώνη.
Λίνα Μενδώνη: Καλημέρα και από μένα σε εσάς και στους ακροατές σας.
Χρήστος Κούτρας: Ευχαριστούμε πολύ που αποδεχθήκατε την πρόσκλησή μας.
Λ.Μ.: Χαρά μου.
Χ.Κ.: Νομίζω ότι δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε διαφορετικά. Απάντησε χθες το Βρετανικό Μουσείο και σε ελληνικά μέσα ενημέρωσης, μέσω των εκπροσώπων του, ότι αποφασίζουν αυτοί για τα Ελγίνεια και δεν αποφασίζει ούτε ο Τζόνσον, ούτε κανένας άλλος.
Λ.Μ.: Καταρχήν να μην ονομάζουμε τα γλυπτά του Παρθενώνα ή τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, Ελγίνεια. Το έχουμε ξεπεράσει εδώ και πολλά χρόνια. Είναι τα γλυπτά του Παρθενώνα. Αυτή είναι η πάγια θέση του Βρετανικού Μουσείου. Δεν μας εκπλήσσει το ότι δηλώνουν προς τη βρετανική κυβέρνηση ότι «εμείς έχουμε την ευθύνη γιατί εμείς έχουμε το συμβούλιο των επιτρόπων που θα αποφασίσει για το τι θα κάνουμε». Αυτή είναι μία πάγια θέση. Και αυτό αφορά το Βρετανικό Μουσείο και τη βρετανική κυβέρνηση.
Χ.Κ.: Το γεγονός ότι ακούγεται πολύ τις τελευταίες μέρες ότι αν τα ζητήσουμε δανεικά, σημαίνει ότι αποδεχόμαστε την κυριότητά τους, είναι κάτι το οποίο ισχύει;
Λ.Μ.: Αυτό είναι απολύτως ψευδές και λάθος. Και θα σας εξηγήσω γιατί. Η Ελλάδα, από τη στιγμή που θέτει η Μελίνα Μερκούρη το αίτημα για την επιστροφή και την επανένωση των γλυπτών με το μνημείο, δηλώνει ότι η αφαίρεση των γλυπτών αυτών είναι προϊόν κλοπής. Εκλάπησαν. Από τη στιγμή λοιπόν που κάτι κλέβεται, που έχουμε κλοπή, αυτομάτως η κλοπή δεν είναι δυνατόν να δημιουργήσει κανένα απολύτως δικαίωμα. Από την αρχή και μέχρι σήμερα, δηλαδή το 1982 που ετέθη απ' τη Μελίνα, μέχρι σήμερα, η πάγια θέση είναι ότι η Ελλάδα, όχι απλώς δεν αναγνωρίζει την κυριότητα σε καμία περίπτωση, δεν αναγνωρίζει ούτε τη νομή, ούτε την κατοχή στο Βρετανικό Μουσείο. Αυτό είναι το δεδομένο. Από εκεί και πέρα, με αφορμή το 2021 και τις εκδηλώσεις που προγραμματίζονται από την ελληνική κυβέρνηση για τα 200 χρόνια της Ανεξαρτησίας, ο Πρωθυπουργός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, έθεσε ένα απολύτως σαφές και ξεκάθαρο θέμα προς τη βρετανική κυβέρνηση. Ένα αίτημα δανεισμού, υπό την προϋπόθεση του πλαισίου που σας προανέφερα. Ουδέποτε, και αυτό είναι σαφές και κατηγορηματικό, στη συνέντευξη του Πρωθυπουργού, ποτέ και με κανέναν τρόπο, δεν τίθεται θέμα κυριότητας. Δεν αλλάζει σε τίποτα η ελληνική θέση για τον απλό λόγο ότι δεν μπορούμε να αποδεχθούμε την κλοπή. Όλα αυτά από εκεί και πέρα, είναι συνέπειες. Ο δανεισμός ή, αν θέλετε, η πρόταση από τον Πρωθυπουργό να εκτεθούν τα γλυπτά στην Αθήνα, δεν έχει καμία σχέση και δεν αλλάζει το πάγιο αίτημα.
Γ.Ν.: Είπατε χθες ότι αυτό θα αποτελούσε μια χειρονομία καλής θέλησης, αλλά και μία ουσιαστική αναγνώριση των Βρετανών για το δίκαιο της ελληνικής απαίτησης. Δηλαδή το πάτε λίγο παρακάτω. Εάν δεχτούν να έρθουν τα γλυπτά του Παρθενώνα εδώ, αυτό σημαίνει ότι αποδέχονται τη δική μας θέση κ. Μενδώνη;
Λ.Μ.: Αυτό σημαίνει ότι κάμπτεται η μέχρι σήμερα, απολύτως αρνητική και άκαμπτη στάση τους. Το Βρετανικό Μουσείο πάντοτε ήταν αρνητικό. Απολύτως αρνητικό. Εάν αποδεχθούν, μέσα στο πλαίσιο, επαναλαμβάνω, μέσα στο πλαίσιο το οποίο θέτει διαχρονικά η Ελλάδα, να εκτεθούν τα γλυπτά για ένα συγκεκριμένο διάστημα στην Αθήνα, σημαίνει ότι η άκαμπτη στάση αρχίζει σιγά-σιγά να κάμπτεται. Μην ξεχνάτε ότι η βρετανική κοινή γνώμη σε όλες τις μετρήσεις που έχουν γίνει για πολλές δεκαετίες τώρα, τάσσεται σαφώς υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων. Και θα προσθέσω και κάτι άλλο. Ότι οι επιτροπές των Μαρμάρων, τόσο η βρετανική, όσο και η διεθνής ομάδα, όλες οι επιτροπές ανά τον κόσμο που ενισχύουν το αίτημα της Ελλάδος, αυτή τη στιγμή έχουν ανταποκριθεί πολύ θετικά στο αίτημα του Πρωθυπουργού. Θεωρούν ότι τα 200 χρόνια είναι η ιδανική αφορμή για αυτή τη χειρονομία καλής θέλησης εκ μέρους της βρετανικής πλευράς.
Χ.Κ.: Αυτό πρακτικά πώς μπορεί να γίνει κ. υπουργέ; Έχουμε μία «προδημοσίευση» του αιτήματος του κ. Μητσοτάκη στον Observer, το επικοινωνεί στη βρετανική κοινή γνώμη. Τώρα από εκεί και πέρα πρέπει να επικοινωνήσει με τον κ. Τζόνσον ή όποιος άλλος είναι στη θέση του επισήμως και να ζητήσει τη μεσολάβησή του;
Λ.Μ.: Είναι προφανές ότι μέσω συνεντεύξεων δεν τίθενται τα επίσημα αιτήματα ανάμεσα σε Πρωθυπουργούς. Ο κ. Πρωθυπουργός θα κρίνει τη στιγμή και τον τρόπο που θα υποβάλει το αίτημα. Εμείς σαν υπουργείο Πολιτισμού, είναι δεδομένο ότι θα ετοιμάσουμε τη γραπτή πρόταση. Από εκεί και πέρα, ο Πρωθυπουργός έχει την απόλυτη δικαιοδοσία των κινήσεων.
Χ.Κ.: Την έχετε ετοιμάσει;
Λ.Μ.: Την ετοιμάζουμε. Μην ξεχνάτε ότι χθες το απόγευμα ετέθη το θέμα από τη βρετανική πλευρά.
Γ.Ν.: Άρα θα είναι κάτι που θα γίνει άμεσα.
Λ.Μ.: Θα γίνει άμεσα, διότι από τη στιγμή που το θέτει ο Πρωθυπουργός, εμείς θα πρέπει να έχουμε ετοιμότητα και θα είναι διατυπωμένο στο πλαίσιο, στο οποίο σας ανέφερα.
Γ.Ν.: Υπάρχει άλλο ένα σημείο, στο οποίο μάλιστα κατηγορηθήκατε χθες και από την αντιπολίτευση, ως κυνική κ. Μενδώνη, που είναι το θέμα της ανταλλαγής. Δηλαδή, εάν πάρουμε εμείς τα γλυπτά του Παρθενώνα, τότε εμείς θα μπορέσουμε να δώσουμε κάποια άλλα μνημεία, πολύ μεγάλης αξίας, που δεν έχουν βγει ποτέ από τη χώρα. Και γι΄ αυτό κατηγορηθήκατε ως κυνική και ότι το αντιμετωπίζετε με κυνισμό.
Λ.Μ.: Νομίζω ότι χθες, το δελτίο Τύπου που έβγαλε το υπουργείο Πολιτισμού δηλώνει με σαφή τρόπο τι είναι κυνισμός και ποιους αφορά η κυνική συμπεριφορά. Στην απάντηση δηλαδή, ότι με κυνισμό απαντήσαμε ότι μπορούμε να υποστηρίξουμε σαν Ελλάδα και σαν ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού τη διοργάνωση μιας πολύ σημαντικής αρχαιολογικής έκθεσης στο Βρετανικό Μουσείο και όχι μόνο, η θέση μας είναι ότι τα πολιτιστικά αγαθά της Ελλάδας, στα πλαίσια πάντοτε των διατάξεων του Αρχαιολογικού Νόμου για την προστασία και την ανάδειξή τους, πρέπει να ταξιδεύουν στον κόσμο, ακριβώς για να περνούν και να διδάσκουν τα μηνύματα που διαχρονικά εκπέμπει ο ελληνικός πολιτισμός. Γι' αυτό κατηγορηθήκαμε για κυνισμό. Απαντάμε λοιπόν, ότι κυνισμός είναι να δεχόμαστε να μένουν και να φυλάσσονται σε αποθήκες, όλα αυτά τα πολιτιστικά αγαθά, οι πολιτιστικοί θησαυροί της Ελλάδος και να μην επιτρέπουμε σε κανέναν να τα δει. Κυνισμός είναι να εγκαταλείπουμε τα μνημεία εξαιτίας ιδεοληψιών και αβελτηριών, στην τύχη τους. Όπως για παράδειγμα, τα μνημεία στην Κω μετά τον σεισμό, για τα οποία δεν έχει γίνει τίποτα. Κυνισμός είναι να μην συμπεριφερόμεθα έτσι όπως πρέπει να συμπεριφερθούμε, με εξωστρέφεια, ακριβώς για να εκπέμψουμε τον ελληνικό πολιτισμό. Για όλα αυτά απαντήσαμε. Αυτά είναι κυνισμός.
Χ.Κ.: Κυρία υπουργέ, είχε κάνει κάποια κίνηση η προηγούμενη κυβέρνηση, η προηγούμενη ηγεσία, οι προηγούμενες ηγεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, προς την κατεύθυνση της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα; Υπήρξε κάποια προεργασία;
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, σε επίπεδο υπηρεσιακό γινόντουσαν κάποιες κινήσεις. Όσο τουλάχιστον γνωρίζω, κάποια πρωτοβουλία σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας, δεν νομίζω ότι έγινε.
Γ.Ν.: Την εκτίμηση της κ. υπουργού ήθελα, διότι έχουν περάσει δεκαετίες από την εποχή της Μελίνας Μερκούρη, η οποία ξεκίνησε όλον αυτόν τον αγώνα. Αν η εκτίμησή σας είναι ότι μπορούμε να έχουμε μια θετική κατάληξη σε αυτό.
Λ.Μ.: Αυτό θα το δούμε. Όλα είναι θέματα διαπραγμάτευσης. Και όταν βρίσκεται κανείς στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αναλύει, απλώνει τα επιχειρήματά του, τις θέσεις του, και θα δούμε την έκβαση.
Χ.Κ.: Το θέμα με τον ανελκυστήρα στην Ακρόπολη κ. Μενδώνη, για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, έχει προχωρήσει; Σας έχω ακούσει σε πολλές συνεντεύξεις σας ότι το αντιμετωπίζετε ως πρόβλημα άμεσης αντιμετώπισης.
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, είναι άμεση η αντιμετώπιση διότι η Ακρόπολη είναι η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό. Το αναβατόριο από το 2004 ήδη έχει επάνω του 15 χρόνια ζωής. Έχει συνεχώς προβλήματα, παθαίνει βλάβες συνεχείς, πρέπει κάποια στιγμή να αντικατασταθεί. Αυτό το οποίο είπαμε και αυτό το οποίο επιδιώκουμε, είναι την επόμενη θερινή περίοδο, στην ουσία με την έναρξη της τουριστικής περιόδου που αυξάνονται τα αιτήματα για χρήση του ανελκυστήρα από άτομα που έχουν προβλήματα, να ξεκινήσει με ένα καινούργιο αναβατόριο.
Χ.Κ.: Μάλιστα και δύο πολύ σύντομες ερωτήσεις γιατί ξέρουμε ότι έχετε ανειλημμένες υποχρεώσεις.
Γ.Ν.: Το πρώτο έχει να κάνει με το Ταμείο Αλληλοβοηθείας, το οποίο βγάλατε μια απόφαση ότι είναι σε καθεστώς εκκαθάρισης.
Χ.Κ.: Το κλείσατε. Μετά από αίτημα, πρέπει να πω μου έκανε εντύπωση η είδηση, των εργαζομένων, γιατί λοιπόν;
Λ.Μ.: Και μετά από αίτημα των εργαζομένων. Το να τεθεί το Ταμείο Αλληλοβοηθείας σε εκκαθάριση, ήτανε μια σκέψη η οποία μας απασχολούσε αρκετό καιρό τώρα. Από εκεί και πέρα, οι εργαζόμενοι στην χθεσινή συνεδρίαση της Ομοσπονδίας αποφάσισαν και αυτοί να ζητήσουν την λύση του Ταμείου Αλληλοβοηθείας μετά την εκκαθάρισή του. Νομίζω ότι είναι μια πράξη που ξεκαθαρίζει απολύτως τα πράγματα και λύει ένα πρόβλημα το οποίο ταλαιπωρεί τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα το Υπουργείο Πολιτισμού και τους εργαζόμενους. Πολλά έχουν λεχθεί, πολλά έχουν ακουστεί...
Γ.Ν.: Θα αντικατασταθεί με κάποιο άλλο;
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, οι εργαζόμενοι στην ανακοίνωσή τους λένε ότι στο συνέδριο της Ομοσπονδίας θα σκεφτούν μια νέα μορφή ενός ταμείου. Αυτό αφορά τους εργαζόμενους. Οι εργαζόμενοι θα αποφασίσουν εκείνοι, εάν θέλουν, με ποια μορφή θέλουν, να έχουν έναν φορέα δικό τους. Δικό τους επαναλαμβάνω, όχι του Δημοσίου, όχι του υπουργείου, δικό τους φορέα που θα υποστηρίζει συναδελφικά τους εργαζόμενους.
Χ.Κ.: Μάλιστα, κλείνοντας κ. υπουργέ, θέλουμε να μας πείτε για το Ελληνικό. Το υπουργείο Πολιτισμού, επειδή εκφράζονται διάφοροι προβληματισμοί, εάν το υπουργείο Πολιτισμού είναι σε διάθεση να προστατεύσει ό,τι υπάρχει εκεί ή θα πουν όλα υπέρ του ιδιώτη;
Λ.Μ.: Κοιτάξτε, το υπουργείο Πολιτισμού σε καμιά περίπτωση και ποτέ δεν αποποιείται τον ρόλο του στην προστασία, συντήρηση, ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πάγια θέση μας, και η δική μου προσωπικά, είναι ότι όπου, σε όποια επένδυση ανακαλύπτονται στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς, ή υπάρχουν ιστάμενα μνημεία, όπως για παράδειγμα τα τέσσερα νεώτερα μνημεία που υπάρχουν στον χώρο του Ελληνικού, δίδουν προστιθέμενη αξία στην επένδυση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνουν οι επενδύσεις, άλλωστε και ο ίδιος ο Αρχαιολογικός Νόμος δίνει τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ανάπτυξη ναι, προστασία των μνημείων και των αρχαιοτήτων ναι. Αυτά τα πράγματα συνδυάζονται. Λοιπόν, οι δύο γνωμοδοτήσεις των κεντρικών συλλογικών οργάνων του υπουργείου Πολιτισμού είναι ομόφωνες. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποτελείται από 17 μέλη και ήταν όλα παρόντα και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αποτελείται από 15 μέλη και ήταν όλα παρόντα. Θεωρείτε ότι οι ομόφωνες αποφάσεις θα μπορούσαν να εξασφαλισθούν εάν οι άνθρωποι αυτοί, σοβαροί και διακεκριμένοι επιστήμονες όλοι, είχαν την παραμικρή επιφύλαξη ότι το υπουργείο Πολιτισμού δια των αποφάσεών του δεν θα προστάτευε την πολιτιστική κληρονομιά; Δεν είναι δυνατόν...
Χ.Κ.: Προφανώς και όχι.
Λ.Μ.: Είναι πολύ μεγάλα τα σώματα για να θεωρήσουμε ότι κάτι τους ξέφυγε. Είναι προφανές, εάν δείτε τη διατύπωση και της δικής μου απόφασης, είναι συνεπαγόμενη των ομόφωνων γνωμοδοτήσεων των δύο Συμβουλίων. Και το περιεχόμενο των κοινών υπουργικών αποφάσεων στο κομμάτι που αφορά την πολιτιστική κληρονομιά, θα δείτε ότι, όχι απλώς δεν υποχωρεί η προστασία. Η προστασία ενισχύεται.
Χ.Κ.: Κυρία υπουργέ ευχαριστούμε πάρα πολύ... Με ρωτάνε από το κοντρόλ, έρχονται ερωτήματα πολλά, για την Αμφίπολη τι γίνεται, θα πάτε αυτή την εβδομάδα;
Λ.Μ.: Θα το δω αυτό, θα ανέβω στη Θεσσαλονίκη και θα δω κατά πόσον θα έχω τον χρόνο να επισκεφτώ και την Αμφίπολη και όχι μόνο την Αμφίπολη. Είναι μια ευκαιρία που θα είμαι στη Βόρειο Ελλάδα να δω και κάποια άλλα μνημεία.
Γ.Ν.: Έχει εγκαταλειφθεί η Αμφίπολη; Γιατί ακούγεται από πολλούς ότι έχει εγκαταλειφθεί.
Λ.Μ.: Ας πούμε ότι οι χρόνοι τα προηγούμενα 4,5-5 χρόνια ήταν στους ρυθμούς ρελαντί. Αυτή τη στιγμή λέμε ότι πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για πολύ συγκεκριμένους λόγους, διότι τα μνημεία πρέπει εγκαίρως να προστατεύονται, διότι για το συγκεκριμένο μνημείο υπάρχει μια χρηματοδότηση από το τρέχον ΕΣΠΑ, από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Κεντρικής Μακεδονίας, επομένως ούτε πόροι πρέπει να χαθούν, ούτε να βγούμε έξω από τα χρονοδιαγράμματα. Και κάτι ακόμα, για τους μείζονες αρχαιολογικούς χώρους όπως είναι η Αμφίπολη οφείλουμε να εκπονούμε διαχειριστικά και αναπτυξιακά σχέδια. Διαχειριστικά σχέδια για τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, αναπτυξιακά σχέδια για την ευρύτερη περιοχή. Αυτά τα δύο πράγματα επιδιώκουμε να κάνουμε.
Γ.Ν.: Ευχαριστούμε πολύ.
Χ.Κ.: Επειδή είναι πολύ χρήσιμο το υπουργείο σας για τη λειτουργία της χώρας, έχετε ηλεκτρονικά εισιτήρια, τα πωλητήρια, σε πρώτη ευκαιρία θα θέλαμε να επικοινωνήσουμε για πολύ κρίσιμα ζητήματα που μπορεί να φέρουν και πάρα πολύ μεγάλα έσοδα στη χώρα. Να είστε καλά, καλή σας ημέρα.
Γ.Ν.: Καλή σας ημέρα, σας ευχαριστούμε.
Λ.Μ.: Όποτε θέλετε, με χαρά, καλή σας μέρα.
