Στάθης Λιβαθινός (απερχόμενος Καλλιτεχνικός Διευθυντής): Ένας πολύ μεγάλος συγγραφέας είπε ότι οι ζωές μας είναι συναντήσεις και αποχαιρετισμοί. Σήμερα είναι μια πολύ σημαντική μέρα, γιατί θα θέλαμε να συμβεί κάτι πολύ όμορφο και κάτι αυτονόητο. Όπως ξέρουμε όλοι, η δύναμη του αυτονόητου στη χώρα μας είναι πάντα λίγο σχετική. Το αυτονόητο είναι, όπως είχα πει και σε συνέντευξη Τύπου τον Μάιο, ότι θα είμαστε, σε περίπτωση που δεν θα συνέχιζα τη θητεία μου, όλοι και εγώ, κοντά στον επόμενο Καλλιτεχνικό Διευθυντή. Ως εκ τούτου, θα είναι αυτονόητο και το θέλαμε πολύ, το τελευταίο πράγμα που θα έκανα ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής και το πρώτο που θα έκανε ο καινούργιος Καλλιτεχνικός Διευθυντής, να δημιουργήσουμε μια παράδοση, με την τελετή παράδοσης. Και έτσι, να έχω την ευκαιρία και εγώ να αποχαιρετίσω τους επί τέσσερα χρόνια συνεργάτες μου και όλοι εμείς τους συνεργάτες μας, όλη η Διεύθυνση. Και επίσης, να γνωρίσουν όλοι τον καινούργιο Καλλιτεχνικό Διευθυντή. Έχουμε όμως τη χαρά να είναι κοντά μας η υπουργός Πολιτισμού, η κ. Μενδώνη και ο κ. Ν. Γιατρομανωλάκης, Γενικός Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού.
Λίνα Μενδώνη (υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού): Ευχαριστώ πάρα πολύ. Είμαστε εδώ και ο κ. Γιατρομανωλάκης και εγώ, γιατί πραγματικά θεωρούμε αυτό το οποίο μόλις είπε ο κ. Λιβαθινός, πάρα πολύ σημαντικό. Ο Πολιτισμός μας συναντά τον πολιτισμό. Ο Πολιτισμός μας ξέρει ότι είναι η παράδοση, με ό,τι σημαίνει αυτό, την τελετή παράδοσης-παραλαβής, μέρος μιας ουσιαστικής πολιτιστικής ή πολιτισμικής, αν θέλετε, διαδικασίας. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται αυτή η τελετή, αλλαγή σκυτάλης, θα έλεγα. Στη σκυταλοδρομία γίνεται ένας κύκλος. Οι άνθρωποι παίρνουν τη σκυτάλη ο ένας απ' τον άλλον και κάποια στιγμή, ο πρώτος δίνει τη σκυτάλη στον δεύτερο, ο δεύτερος στον τρίτο και θα ξανάρθει κάποιος νά 'ναι πρώτος, νά 'ναι δεύτερος… Θεωρώ ότι η αλλαγή σκυτάλης δεν σημαίνει διακοπή δεσμών. Υπάρχουν οι αποχαιρετισμοί, υπάρχουν πάντοτε και οι ευκαιρίες οι αποχαιρετισμοί να είναι προσωρινοί, διαφορετικής υφής. Κάπως έτσι θα είναι τα πράγματα και εδώ. Θέλω να τονίσω ότι είναι η πρώτη φορά που σε έναν πολιτιστικό θεσμό γίνεται αυτή η διαδικασία και αυτό κάτι δείχνει. Τουλάχιστον να είναι όλοι σταθεροί στην ποιότητα και στην αξιοπρέπεια. Θέλω να ευχαριστήσω πραγματικά τον κ. Λιβαθινό για την πορεία του αυτά τα χρόνια στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου. Ο ίδιος έκανε τον απολογισμό του. Ελπίζω και πιστεύω ότι ο κ. Λιγνάδης με ένα νέο Διοικητικό Συμβούλιο σύντομα θα κάνει τον δικό του προγραμματισμό και πιστεύω ότι ο στόχος όλων και κυρίως όλων όσων είμαστε εδώ, είναι το Εθνικό Θέατρο να συνεχίσει να ανεβαίνει, η πορεία του να είναι ανοδική, με την εξωστρέφεια που πρέπει να εκπέμπει, με τον εκπαιδευτικό του ρόλο και τον ψυχαγωγικό, και με τη σύγχρονη και με την αρχαία έννοια.
Στάθης Λιβαθινός: Καταρχάς θα ήθελα να πω ένα ευχαριστώ στην Πολιτεία που μου εμπιστεύτηκε την τύχη του πρώτου θεάτρου της χώρας. Σε μένα, στους άξιους συνεργάτες μου, για να μπορέσουμε να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό, να ξεχάσουμε την προσωπική μας ζωή πολλές φορές, για να δώσουμε ό,τι καλύτερο έχουμε. Βλέπετε, με το αυτονόητο η χώρα μας έχει μια περίεργη σχέση. Άλλες χώρες της Ευρώπης ξεκινούν με το αυτονόητο και προχωρούν στο μέλλον. Στη χώρα μας ξεκινάμε από το χάος και προχωρούμε με αργά και σταθερά βήματα προς το αυτονόητο. Αλλά είναι και αυτό μια πορεία. Είναι και αυτό μια αρχή. Θα ήθελα αυτό να μην εκληφθεί, προς Θεού, ως παράπονο ή ως κατηγορία. Είναι μια παραίνεση, γιατί η Πολιτεία είμαστε όλοι εμείς. Είναι μια παραίνεση, ένα αίτημα, αν θέλετε, μια πολύ φιλική συμβουλή, σχεδόν ψιθυριστά, καταλαβαίνοντας τις συγκυρίες, καταλαβαίνοντας τις δυσκολίες, τις ιδιαιτερότητες. Εύχομαι να είμαι ο τελευταίος Καλλιτεχνικός Διευθυντής ενός τέτοιου τεράστιου θεσμού που μαθαίνει ότι δεν θα συνεχίσει, είκοσι ημέρες πριν λήξει η θητεία του. Γιατί νομίζω, δεν το λέω για μένα αυτό και δεν έχω κανένα θέμα, θεωρώ ότι είναι μια εξαιρετική στιγμή αυτή, να με διαδεχθεί ένας ταλαντούχος άνθρωπος, ο οποίος ξέρουμε όλοι πόσο αγαπάει το Εθνικό. Εννοώ πόσο θα πρέπει η Πολιτεία να μην αιφνιδιάζεται και να μην αιφνιδιάζει, ώστε ο επόμενος Καλλιτεχνικός Διευθυντής να έρθει εδώ έξι μήνες πριν για να μπορεί μεθοδικά και σταδιακά να ενημερώνεται για τα πολύπλοκα και σημαντικά θέματα ενός Εθνικού Θεάτρου. Μόνον έτσι θα περάσουμε σιγά σιγά σε μια κανονικότητα. Προσπαθούμε όλοι να σταθούμε και θα σταθούμε κοντά. Έτσι θα μπορέσει ένας μεγάλος, τεράστιος θεσμός, να μπορεί να αντιμετωπίζεται πραγματικά σε βάθος σοβαρά, να συνεχίσει. Αυτό είναι μια κουβέντα, μακριά από οποιαδήποτε σκοπιμότητα και από οποιοδήποτε κόμμα. Γιατί πάνω από τα κόμματα είναι οι θεσμοί και η Πολιτεία. Και για μας το μεγαλύτερο κόμμα είναι η τέχνη και το Εθνικό μας Θέατρο. Αγαπημένε μας Δημήτρη, σου δίνουμε, σου μεταδίδουμε, σου παραδίδουμε οι συνεργάτες μου και εγώ ένα θέατρο το οποίο είναι υγιές οικονομικά. Ένα θέατρο, το οποίο αυτή τη στιγμή έχει δύο καινούργιες σκηνές, την Πειραματική για να δουλεύουν οι νεότεροι και το Μικρό Εθνικό, το οποίο είναι ένα μικρό μεγάλο σύμπαν. Ένα θέατρο, το οποίο έχει ένα κοινωνικό πρόσωπο, αφουγκράζεται την κοινωνία, ένα θέατρο που αυτή τη στιγμή πολλές πόλεις το περιμένουν για να μεταδοθούν απευθείας οι παραστάσεις. Ένα θέατρο με μια Σχολή, με ένα καινούργιο τμήμα σκηνοθεσίας που μόλις ξεκίνησε. Ένα θέατρο που δούλεψε με τους νέους δημιουργούς, ένα θέατρο που προβάλλει το νέο ελληνικό έργο, ένα θέατρο που περιμένει να το προχωρήσεις, να το εμβαθύνεις, να το εμβολιάσεις με το ταλέντο και τα προσόντα σου. Να το προχωρήσεις και γιατί όχι, να το απογειώσεις. Θα ήθελα να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους εσάς τους εργαζόμενους, στα παιδιά στο Ρουφ, στους εργαζόμενους στο Τσίλερ, στο Ρεξ, στους εργαζόμενους στη Σχολή, στη διευθύντρια της Σχολής, στους υπεύθυνους των δύο σκηνών, της Πειραματικής και του Μικρού Εθνικού, στη Σοφία Βγενοπούλου, στον Ανέστη Αζά, στον Πρόδρομο Τσινικόρη, στους συνεργάτες μου στη Διεύθυνση. Θα ήθελα να πω μέσα από σας ένα μεγάλο ευχαριστώ στους θεατές μας που τίμησαν τις παραστάσεις μας, στους ηθοποιούς, τους συντελεστές, τους σκηνοθέτες που τίμησαν με την προσπάθειά τους και μερικές δουλειές τους έμειναν και θα μείνουν στην ιστορία του Εθνικού. Θα ήθελα να πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στους δημοσιογράφους που σταθήκατε κοντά μας, που μας στηρίξατε πολλές φορές με την καλή κουβέντα σας και με την ευγενή κριτική σας. Θα ήθελα να πω ένα τεράστιο ευχαριστώ στον αγαπημένο μου φίλο συνεργάτη, αναπληρωτή Καλλιτεχνικό Διευθυντή, τον Θοδωρή Αμπαζή. Στάθηκε κοντά μου στα ωραία και στα δύσκολα. Θα ήθελα να πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στο εξαίρετο Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου, με το οποίο τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ ξεκινήσαμε δύσκολα, δουλέψαμε σωστά, δουλέψαμε καλά, προς όφελος του Εθνικού Θεάτρου. Βοήθησαν, συνέδραμαν σε όλα, σε πάρα πολλές υποδομές καινούργιες που δημιουργήσαμε, ξεκινώντας από το Ρουφ μέχρι τις καινούργιες σκηνές, ήταν κοντά στους εργαζόμενους. Ευχαριστώ οπωσδήποτε και τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, Βασίλη Πουλαντζά, ο οποίος έδωσε τον καλύτερο εαυτό του, ώστε να μπορέσουμε πολλά από αυτά που κάποτε φαινόντουσαν εντελώς απραγματοποίητα, να φανούν τώρα πραγματικά και ορατά. Θα ήθελα να πω ξανά ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους εργαζόμενους, σε όλους εσάς, γιατί πραγματικά χωρίς εσάς, τίποτα απ' όλα αυτά δεν θα γινόταν πραγματικότητα. Θα ήθελα να πω και στους ανθρώπους που είναι κοντά μου στη ζωή μου και με αγαπούν, ευχαριστώ που με ανέχτηκαν. Ήταν τέσσερα υπέροχα χρόνια, τέσσερα δύσκολα χρόνια, ώστε να προσφέρουμε αυτό το δύσκολο δώρο στον επόμενο Καλλιτεχνικό Διευθυντή, το κλειδί του γραφείου.
Δημήτρης Λιγνάδης (νέος Καλλιτεχνικός Διευθυντής): Δεν θέλω, ούτε μπορώ να σας κουράσω με πάρα πολλά λόγια και δεν είναι και η κατάλληλη στιγμή σήμερα. Ήθελα να ευχαριστήσω πάρα πολύ, τον Στάθη, τον κ. Λιβαθινό για τα καλά λόγια που είπε. Θέλω να ευχαριστήσω όλους εσάς, που σήμερα ήρθατε σε αυτή την τελετή. Γιατί, μία τελετή είναι. Συμβολική. Δεν είναι τίποτε άλλο. Και φυσικά, δεν μπορώ να μην πω και δημόσια το ευχαριστώ στην εποπτεύουσα αρχή μου, στο Υπουργείο Πολιτισμού, και προσωπικά, στην κ. Μενδώνη και στον Γενικό Γραμματέα, τον Νικόλα τον Γιατρομανωλάκη. Για την εμπιστοσύνη, που μου δείξανε, στο τεράστιο αυτό έργο, που μου ανέθεσαν. Θα απαντήσω σε ό,τι ειπώθηκε μέχρι τώρα, με έναν στίχο, από ένα ρόλο, που πριν τρία χρόνια μου εμπιστεύθηκε ο Στάθης Λιβαθινός στην Επίδαυρο. Ο Κρέων λέει: "Αδύνατον να μάθεις τη σκέψη, τη γνώμη και τον τρόπο συμπεριφοράς ενός ανθρώπου, πριν δοκιμαστεί στην αρχή, στην ουσία και στους νόμους". Αυτό θα είναι η απάντησή μου για σήμερα. Και θα περιοριστώ να σας πω ότι αφού ενημερωθώ, παραλάβω και αναλάβω, το οποίο, όπως καταλαβαίνετε, θέλει κάποιο χρόνο, θα σας φωνάξω πάλι, να σας ανακοινώσω, εντός ελπίζω ενός εικοσαημέρου, να σας πω ποια είναι τα δικά μου σχέδια, οι δικοί μου προγραμματισμοί για το Εθνικό Θέατρο. Ανοίγω μία παρένθεση και λέω ότι αν είναι ένα καράβι το Εθνικό Θέατρο, αυτό το καράβι, μπορεί να αλλάζει καπετάνιο, ή να αλλάζει μηχανικούς, μπορεί ακόμα και τους ναύτες, αλλά οι επιβάτες του είναι πάντοτε ο ελληνικός λαός, ο Έλληνας πολίτης. Ο Έλληνας πολίτης, ο οποίος -ξέρουμε και το καλλιτεχνικό δυναμικό του Εθνικού, αλλά και το διοικητικό, και το τεχνικό, οφείλουμε να το ξέρουμε- ότι ο Έλληνας πολίτης πληρώνει για αυτό το Εθνικό, ακόμα και αν δεν καταφέρει καμία φορά να έρθει να δει μία παράσταση του. Πρέπει, λοιπόν, να σκεφτόμαστε τον Έλληνα, την Ελληνίδα σε κάθε γωνιά της Ελλάδος, ότι για αυτόν τον θεσμό πληρώνει. Εμείς, λοιπόν, δεν είμαστε ιδιοκτήτες αυτού του θεσμού. Είμαστε οι διαχειριστές του και θεματοφύλακές του. Αυτό να ξέρετε, το έχω πάρα πολύ καλά υπόψη μου, στον τρόπο με τον οποίο θα διευθύνω, θα διοικήσω το Εθνικό Θέατρο. Θα απευθυνθώ σε όλο, φυσικά, τον κόσμο. Όσο γίνεται. Δεν ήρθα για να καταστρέψω κανένα, μα κανένα έργο. Θα ήταν επιπόλαιο, κομψά ομιλών. Λέω τη λέξη επιπόλαιος, αν κάποιος ήρθε για να γκρεμίσει. Ήρθα για να συνεχίσω το έργο των προηγουμένων, σύμφωνα με τις επιταγές που μου επιβάλλουν το προσωπικό μου στίγμα, και οι προκλήσεις της χρονικής συγκυρίας. Συμφωνώ με την κ. υπουργό, ότι ο στόχος θα είναι η ψυχαγωγία. Εγώ θα το περιορίσω κ. υπουργέ στην αρχαιοελληνική έννοια. Δηλαδή, από γη ψυχής, που σημαίνει και εκπαίδευση και ηδονή. Και χαρά, δηλαδή. Φυσικά, λοιπόν κι εγώ από πλευράς μου οφείλω ένα τεράστιο ευχαριστώ γι' αυτούς που δούλεψαν για το Εθνικό Θέατρο. Μία τεράστια ευγνωμοσύνη. Πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα έχετε πιο σαφή νέα μου, γιατί θα ήταν ασόβαρο και επιπόλαιο να πω από τώρα ποιοι είναι οι στόχοι μου. Μπορούμε, όμως, να επικοινωνήσουμε δύο πράγματα. Ότι, όπως έχω πει σε κάθε ευκαιρία που μου δινόταν πριν αναλάβω, στην παρούσα κοινωνική, πολιτική συγκυρία, στην παρούσα Ελλάδα, το Εθνικό Θέατρο, θα πρέπει να προσπαθήσει να καλύψει τα κενά, ή τις ελλείψεις ή τις ένδειες ή τις στραβοτιμονιές, που δεν μπορεί να καλύψει η σημερινή παιδεία. Θέλω να πω, λοιπόν, ότι ένα από τα χαρακτηριστικά του προφίλ του Εθνικού Θεάτρου θα ήθελα να είναι και η εκπαιδευτική του αποστολή. Θα είμαι πιο συγκεκριμένος, όταν μπορέσω να επανέλθω. Αυτό για την εκπαιδευτική αποστολή. Όχι μην το πάρετε στενά, ότι θα γίνει κάποιο σχολείο. Και γιατί όχι, αλλά δεν εννοώ αυτό. Και θα ήθελα κι εγώ με τη σειρά μου, σήμερα να καλωσορίσω δύο συνεργάτες μου. Τους υπόλοιπους θα τους μάθετε εν καιρώ. Το γραφείο της Διεύθυνσης θα το έχει η Αναστασία Διαμαντοπούλου, η οποία είναι μέσα από τα σπλάχνα του Εθνικού Θεάτρου και έχει υπάρξει και συνεργάτης μου. Δεν χρειάζονται άλλες λεπτομέρειες. Και αναπληρώτρια διευθύντρια θα είναι η Έρη Κύργια. Τέλος, ευχαριστώ κι εγώ προκαταβολικά, τους ανθρώπους που θα στηρίξουνε το Εθνικό Θέατρο. Όχι εμένα, το Εθνικό Θέατρο. Και πιστεύω ότι όλοι θα το στηρίξουνε, γιατί όλοι θέλουνε δικαιοσύνη, άνοιγμα στην κοινωνία και ελευθερία. Και το θέλουμε ένθεν και ένθεν. Και από τις δύο πλευρές. Και να σας πω και κάτι προσωπικό, που θέλω να το μοιραστώ μαζί σας, κλείνοντας. Τριάντα μία του μηνός, Αυγούστου, μεθαύριο, μπαίνω στο γραφείο μου και επίσημα. Τριάντα μία Αυγούστου, πριν από τριάντα χρόνια ακριβώς, έφυγε από τη ζωή ο πατέρας μου Τάσος Λιγνάδης. Θέλω από αυτή τη θέση, να του αφιερώσω, και στην οικογένειά μου, αυτή τη χαρά της τιμής, που μου κάνει η Πολιτεία, το Υπουργείο, να μου αναθέσει αυτή τη δύσκολη θέση. Πιστέψτε με, ότι ως Δημήτρης Λιγνάδης, με την εμπειρία που έχω, και τη διοικητική, και την εκπαιδευτική, και την καλλιτεχνική, ως ηθοποιός και σκηνοθέτης, ξέρω πολύ καλά τι σημαίνει γραφείο, αλλά ακόμη περισσότερο ξέρω πολύ καλά τι σημαίνει ζωή. Το γραφείο μου, λοιπόν, θα είναι ανοιχτό για τον καθένα, για να χτίσουμε ένα Εθνικό, συνέχεια του προηγουμένου και εξέλιξη του προηγουμένου. Αυτά ήθελα να σας πω. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, που ήρθατε. Καλή δύναμη σε όλους. Και συγχαρητήρια.
Νικόλας Γιατρομανωλάκης (Γενικός Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού): Καλό μεσημέρι. Ορμώμενος από την αναφορά του κ. Λιβαθινού, του Στάθη, στα «αυτονόητα», επιτρέψτε μου κι εγώ να αναφερθώ σε αυτά. Στόχος του Υπουργείου Πολιτισμού είναι, σε συνεργασία με τη νέα διοίκηση του Εθνικού Θεάτρου, να πράξει τα αυτονόητα προκειμένου να ενισχυθεί ο θεσμικός του ρόλος, ο κοινωνικός του χαρακτήρας και η οικονομική του ευρωστία. Αυτό είναι κάτι που θα επιδιώξουμε με όλους τους εποπτευόμενους φορείς του σύγχρονου πολιτισμού: να μεγιστοποιηθούν οι δυνατότητές τους. Επίσης, δεν θα πρέπει να αγνοούμε ούτε τους εργαζομένους, ούτε το κοινό, αλλά ούτε και τον βασικό χρηματοδότη, την ελληνική κοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, θα επιδιώξουμε να οριστικοποιηθεί και να ενεργοποιηθεί ο εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας στο Εθνικό Θέατρο, ο οποίος θα του επιτρέψει να οργανωθεί αποτελεσματικότερα, σεβόμενο τους εργαζομένους και διευκολύνοντας τη χρηστή διοίκηση και οικονομική διαχείριση.
Ένα ακόμα αυτονόητο είναι ότι, σύντομα θα ξεκινήσει ένας διάλογος, στον οποίο θα συμμετέχουμε όλοι όσοι είμαστε σε αυτή τη σκηνή αλλά και πολλά περισσότερα μέλη της καλλιτεχνικής κοινότητας, για το πώς θα πρέπει να δομηθούν οι προκηρύξεις για τις θέσεις των Καλλιτεχνικών Διευθυντών των οργανισμών. Στηριζόμενοι σε καλές διεθνείς πρακτικές, και σεβόμενοι τις ιδιαιτερότητες των καλλιτεχνικών οργανισμών, αυτό εξάλλου είναι και το συγκριτικό τους πλεονέκτημα, θα θέσουμε εγκαίρως προς συζήτηση τις προτάσεις μας πάνω σε αυτό το θέμα, έτσι ώστε να σχεδιάσουμε την επόμενη ημέρα του ελληνικού σύγχρονου πολιτισμού.
Κλείνοντας, θα ήθελα κι εγώ με τη σειρά μου να ευχαριστήσω τον Στάθη Λιβαθινό και να ευχηθώ καλή επιτυχία στον Δημήτρη Λιγνάδη.
