Με το βλέμμα στραμμένο στα πολιτικά και κοινωνικά επίδικα της εκλογικής αναμέτρησης, αλλά και με τη μακρά θητεία της στα πολιτιστικά δρώμενα, η Μυρσίνη Ζορμπά προσδιορίζει με ευκρίνεια τις διαχωριστικές τομές ανάμεσα στα δύο συστήματα που αναμετρώνται στις εκλογές.
Για την υπουργό Πολιτισμού και υποψήφια στην Α' Αθηνών, διακυβεύονται "η σταθερή κατεύθυνση της χώρας, οι κατακτήσεις μιας διακυβέρνησης έντιμης, θαρραλέας και άξιας που έφερε τη χώρα έξω από τα Μνημόνια και έχει σχέδιο σταθερότητας, ανάπτυξης και κοινωνικής αλληλεγγύης, τα ουσιώδη νοήματα του βίου μας και του πολιτισμού της καθημερινής μας ζωής.
Αν αυτά ανατραπούν", λέει, "θα βρεθούμε πάλι σε ένα υπαρξιακό χάος, σε μια ανεξέλεγκτη νεοφιλελεύθερη πορεία που δεν υπολογίζει παρά μόνο τα κέρδη και είναι έτοιμη να ποδοπατήσει τα στοιχειώδη κοινωνικά δικαιώματα".
Η πολύχρονη δραστηριοποίησή της στον πολιτισμό, οι παρεμβάσεις της στη δημόσια σφαίρα, η εμπειρία της στο υπουργείο Πολιτισμού της επιτρέπουν να διακρίνει ότι "ο πολιτισμός για τη Ν.Δ. είναι κοινωνική διάκριση, επίδειξη και πόζα". Η ίδια επικεντρώνει στην πολιτιστική δημοκρατία, βασική συνιστώσα της πολιτικής δημοκρατίας, επισημαίνοντας με νόημα ότι "οι ανισότητες και διακρίσεις πληγώνουν τους μικρούς Αντετοκούνμπο, τους αποθαρρύνουν, κι εμείς θέλουμε να διεκδικούν, να ονειρεύονται, να ελπίζουν και να βάζουν τα δυνατά τους για να πετύχουν όσα αγαπούν". Γι' αυτούς τους λόγους ανέτρεψε την προηγούμενη απόφασή της να μην είναι υποψήφια στις εκλογές της επόμενης Κυριακής και μπήκε στη μάχη για "το όραμα και την προοπτική για το μέλλον".
* Πριν από περίπου τρεις μήνες είχατε πει ότι δεν θα είστε υποψήφια στις επικείμενες εκλογές. Τι ανέτρεψε εκείνη την απόφασή σας;
Οι μηδενιστικές επιθέσεις, τα απίστευτα ψέματα και οι συκοφαντίες της αντιπολίτευσης, Ν.Δ. και ΚΙΝ.ΑΛΛ., το τελευταίο διάστημα με έκαναν να σκεφτώ ότι κυριολεκτικά όφειλα στον Αλέξη Τσίπρα και στον ΣΥΡΙΖΑ που με εμπιστεύθηκαν αλλά και στον χώρο του πολιτισμού που υποστήριξε τις προσπάθειες του υπουργείου, να είμαι παρούσα και να υπερασπιστώ την πολιτική πολιτισμού αυτής της κυβέρνησης από την αρχή ώς το τέλος. Κι αυτό παρά τα προβλήματα υγείας που με είχαν αρχικά κρατήσει επιφυλακτική. Σκέφτηκα ότι, έστω και όχι όσο θα ήθελα δυνατή, πρέπει να υποστηρίξω με την ενέργεια που διαθέτω όσα σημαντικά έγιναν αυτά τα χρόνια στο υπουργείο και όσα πρέπει να γίνουν, το όραμα και την προοπτική για το μέλλον.
* Τι πιστεύετε ότι κρίνεται στις εκλογές της επόμενης Κυριακής;
Η σταθερή πλέον κατεύθυνση της χώρας, οι κατακτήσεις μια διακυβέρνησης έντιμης, θαρραλέας και άξιας, που έφερε τη χώρα έξω από τα Μνημόνια και έχει σχέδιο σταθερότητας, ανάπτυξης και κοινωνικής αλληλεγγύης. Τα ουσιώδη νοήματα του βίου μας και του πολιτισμού της καθημερινής μας ζωής. Αν αυτά ανατραπούν, θα βρεθούμε πάλι σε ένα υπαρξιακό χάος, σε μια ανεξέλεγκτη νεοφιλελεύθερη πορεία που δεν υπολογίζει παρά μόνο τα κέρδη και είναι έτοιμη να ποδοπατήσει τα στοιχειώδη κοινωνικά δικαιώματα.
* Ποιο είναι το κλειδί ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να πείσει τους ψηφοφόρους στις επικείμενες εκλογές;
Συζητάμε με τους πολίτες και φίλους καθαρά και τους ακούμε προσεκτικά. Υπάρχει η παραίτηση όσων έλκονται από την αποχή, αλλά τότε θα αφήσουν άλλους να αποφασίσουν γι’ αυτούς; Υπάρχει η απογοήτευση όσων περίμεναν περισσότερα κι έχουν δίκιο, αλλά τότε θα αφήσουν να χαθούν όσα καταφέραμε; Υπάρχουν εκείνοι που περιμένουν μεγαλύτερη σταθερότητα, ανάπτυξη ευημερία και τα αναζητούν σε άλλα κόμματα, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πρόσφατα αποδείξει τι μπορεί να πετύχει. Συγκεκριμένα παραδείγματα, κλίμα εμπιστοσύνης και αντίκρουση των θολών υποσχέσεων χωρίς αντίκρισμα είναι ο τρόπος να είμαστε αξιόπιστοι και πειστικοί.
* Στη διάρκεια της θητείας σας μιλήσατε για πολιτισμική δημοκρατία, για έναν πολιτισμό χωρίς διακρίσεις και ανισότητες, για το δικαίωμα των παιδιών στον πολιτισμό. Είναι έτοιμο το πολιτικό σύστημα, είναι έτοιμη η κοινωνία να δεχτούν αυτή τη συνθήκη;
Πρέπει να φανταστούμε πρώτα και να σχεδιάσουμε στη συνέχεια το αύριο ρεαλιστικά. Η συγκρότηση του κοινωνικο-πολιτισμικού πεδίου είναι τόσο σημαντική όσο και εκείνου της οικονομίας. Είναι οι συμπεριφορές μας, οι νοοτροπίες και οι στάσεις ζωής που έχουν φέρει έως τώρα τα βήματα προόδου της κοινωνίας μας.
* Ποια είναι η προϋπόθεση για να ανθήσει η πολιτισμική δημοκρατία μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας;
Οι ανισότητες και διακρίσεις πληγώνουν τους μικρούς Αντετοκούνμπο, τους αποθαρρύνουν, κι εμείς θέλουμε να διεκδικούν, να ονειρεύονται, να ελπίζουν και να βάζουν τα δυνατά τους για να πετύχουν όσα αγαπούν. Αυτά είναι τα συστατικά της πολιτισμικής δημοκρατίας, του πολιτισμού της καθημερινής ζωής μέσα στον οποίο δοκιμάζεται και κερδίζεται η πολιτική δημοκρατία.
Τι επιπλέον πρέπει να τολμήσει ο ΣΥΡΙΖΑ σ' αυτό το πεδίο;
Μια νέα πολιτική για τον σύγχρονο πολιτισμό, με στρατηγικές που θα μειώνουν ανισότητες και διακρίσεις, που θα αναζωογονούν τις ικανότητες και θα τις τροφοδοτούν με αυτοπεποίθηση και πρακτικές επιτυχίας. Μεταρρυθμίσεις και προγράμματα που θα αντιμετωπίζουν τα αρνητικά κοινωνικο-πολιτισμικά φαινόμενα της καθημερινότητας -τη βία, τον ρατσισμό, τον φόβο, τη δυσπιστία και τον φθόνο- και θα οδηγούν σε δίκτυα κοινωνικής και πολιτισμικής ζωής χωρίς προκαταλήψεις και με προσδοκίες.
* Μπορεί να επιβιώσει η πολιτισμική δημοκρατία σε ένα πολιτικό σώμα που διακηρύσσει για παράδειγμα ότι επιδόματα θα λαμβάνουν μόνο οι γονείς των ελληνόπουλων;
Παρόμοιες νεοφιλελεύθερες φαντασιώσεις ορισμένων πολιτικών φωστήρων δεν έχουν κατά τη γνώμη μου πολύ μέλλον. Το πολιτικό σώμα, ακόμη κι αν προς στιγμήν έλκεται από τη μισή αλήθεια που διαθέτει χρυσό περιτύλιγμα και επιδιώκει να κολακέψει ή να προκαλέσει πόλεμο φτωχών, σύντομα κατανοεί πόσο ψέμα κρύβεται.
* Ποια θεωρείτε ότι είναι τα σημαντικότερα επιτεύγματα της κυβέρνησης στο πεδίο του πολιτισμού;
Το τοπίο μέσα στα τεσσεράμισι τελευταία χρόνια άλλαξε ριζικά. Ξεκινώντας από τις πρώτες παρεμβάσεις του 2015, που αφορούσαν την εκκαθάριση των λιμναζόντων υδάτων της ΑΕΠΙ και του Ταμείου Αλληλοβοήθειας του υπουργείου Πολιτισμού, αξίζει να αναφέρουμε στη συνέχεια την ίδρυση της ΕΥΕΔ για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών, την ενιαία τιμή βιβλίου για τη σωτηρία των μικρών βιβλιοπωλείων, την ίδρυση του Μητροπολιτικού Μουσείου Θεσ/κης Momus με μείζονα εξωστρέφεια και προοπτική, τα μεγάλα και σημαντικά έργα της πολιτιστικής κληρονομιάς που συνεχίζονται, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς που ολοκληρώσαμε με νομοθετική ρύθμιση, τα προγράμματα επιχορηγήσεων «Πολιτισμός, παιδιά και νέοι» και «Πολιτισμός κατά των διακρίσεων» που για πρώτη φορά συγκροτούν την αρχή μιας κοινωνικο-πολιτισμικής πολιτικής ιδιαίτερα για τους νέους, τις προκηρύξεις θέσεων καλλιτεχνικών διευθυντών αντί των αναχρονιστικών, αδιαφανών και μη αξιοκρατικών διορισμών, τις Πολιτισμικές Συνέργειες με τους υπουργούς Πολιτισμού της ΝΑ Ευρώπης στη Θεσ/κη ως ένα βήμα συνεκτικής εξωτερικής πολιτικής του πολιτισμού.
Πολύ σημαντικά, τέλος, τα νομοσχέδια για τον Οργανισμό Βιβλίου, το Ακροπόλ και την Περιφερειακή Πολιτική Σύγχρονου Πολιτισμού που έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό, ολοκληρώθηκε η διαβούλευσή τους, αλλά λόγω των εκλογών δεν πρόλαβαν να ψηφιστούν.
* Ποια είναι τα μεγάλα και σοβαρά ζητήματα που απασχολούν το πεδίο του πολιτισμού και πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν;
Σημαντική προτεραιότητα, με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη μέρα και το μελλοντικό όραμα, είναι η αναβάθμιση του σύγχρονου πολιτισμού στην ατζέντα του υπουργείου και ο διάλογός του με την πολιτιστική κληρονομιά σε νέα βάση. Αυτό θα οδηγήσει και σε στρατηγικές που αφορούν την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και διακρίσεων, την περιφερειακή πολιτική αλλά και τον στόχο της πολιτισμικής δημοκρατίας, που η Αριστερά οφείλει να τον υπηρετήσει με την ίδια συνέπεια με την οποία υπηρετεί το κοινωνικό κράτος και την πολιτική δημοκρατία.
Υπάρχουν επίσης σημαντικά διαρθρωτικά ζητήματα, που αφορούν την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό του ίδιου του υπουργείου Πολιτισμού και των πολιτιστικών οργανισμών του, καθώς και τη στρατηγική μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, ώστε να ανταποκρίνονται στον ρόλο τους και στο δημόσιο συμφέρον.
Παράλληλα, πρέπει να αντιμετωπιστούν ζητήματα που αφορούν το πολιτιστικό πεδίο και την ολοκληρωμένη πολιτική υποστήριξης δημιουργών και καλλιτεχνών, καλλιτεχνικών ομάδων, αλλά και της δημιουργικής οικονομίας. Αυτή η τελευταία είναι ακόμη ανεξερεύνητη από τις υπηρεσίες του υπουργείου, αλλά όλα τα παραπάνω αξίζει να υποστηριχθούν όχι με τα λίγα διαθέσιμα χρήματα του υπουργείου, αλλά με γενναία Προγράμματα Δημοσίων Επενδύσεων, από τα οποία ο σύγχρονος πολιτισμός έχει έως τώρα ελάχιστα επωφεληθεί.
* Πώς νιώσατε όταν βρεθήκατε με λουκέτο στην Ακρόπολη; Τι διαπιστώνετε για τις μεγάλες παθογένειες του υπουργείου;
Είναι πεποίθησή μου ότι τίποτε δεν μπορεί να δικαιολογήσει το λουκέτο στην Ακρόπολη, πολύ περισσότερο που επρόκειτο για μια πολιτική διαμαρτυρία στηριγμένη στην εξωφρενική κινδυνολογία της αντιπολίτευσης ότι «πουλάμε τα αρχαία». Αισθάνθηκα ότι όφειλα να βρεθώ στον χώρο, να κουβεντιάσω με τους εργαζόμενους, να νιώσω όσο γίνεται από πιο κοντά αυτό που δεν καταλάβαινα και συνεχίζω να θεωρώ ακατανόητο. Το έκανα χωρίς δεύτερη σκέψη και νομίζω ότι αυτή η επαφή ωφέλησε, τουλάχιστον μετρήσαμε τα όρια και η κατάσταση εκτονώθηκε.
* Νέος φορέας για το βιβλίο και περιφερειακή πολιτική, δυο στρατηγικοί σας στόχοι που δεν προφτάσατε να υλοποιήσετε. Πόσο κομβικοί είναι για τον σύγχρονο πολιτισμό;
Ο οργανισμός βιβλίου είναι ζωτικής σημασίας για μια χώρα που έχει απόλυτη ανάγκη να υποστηρίξει το βιβλίο και την ανάγνωση και να αποκτήσει χώρους βιβλίου και πολιτισμού. Αυτό πρέπει να είναι το βασικό δίκτυο που θα δίνει υπόσταση στην περιφερειακή πολιτική και στην αναγκαία αναζωογόνηση της πολιτισμικής ζωής σε κάθε γωνιά της χώρας. Πρέπει να αποκτήσουμε μια γραμματική και μια γεωγραφία πολιτισμού μέσα από τα δύο αυτά εργαλεία.
* Έχετε καταλάβει ποιο είναι το πρόγραμμα της Ν.Δ. για τον πολιτισμό και πού ακουμπάει τις πραγματικές ανάγκες του ίδιου του πολιτισμού, των ανθρώπων του αλλά και τις ανάγκες της κοινωνίας;
Ο πολιτισμός για τη Ν.Δ. είναι κοινωνική διάκριση, επίδειξη και πόζα. Το απέδειξε με τις κατά παράδοση αδιαφανείς και πελατειακές επιχορηγήσεις, το απέδειξε κλείνοντας το ΕΚΕΒΙ, το αποδεικνύει με κάθε δήλωση στελεχών της. Η Ν.Δ. δεν έχει πρόγραμμα για τον πολιτισμό, δεν τόλμησε καν σε αυτές τις εκλογές να διατυπώσει λίγες σελίδες. Ψάξτε το κι ο ευρών αμειφθήσεται. Ωστόσο, πίσω από αυτό το κενό βρίσκεται εκείνο που δυσκολεύεται να πει τώρα, δηλαδή η πολιτιστική κληρονομιά ως θεραπαινίδα του τουρισμού και ο σύγχρονος πολιτισμός ως επιχειρηματική δραστηριότητα. Θεωρώ ότι ως εκεί φτάνει η σχέση της με τον πολιτισμό κι ας κόπτεται στα λόγια για την αξία του, την οποία δείχνουν να μην κατανοούν καν τα στελέχη της.
* Είστε από τους ανθρώπους που πιστεύουν στις συγκλίσεις, στον διάλογο. Υπάρχει πεδίο σύγκλισης με την αξιωματική αντιπολίτευση;
Οι συγκλίσεις πρέπει να έχουν ένα ελάχιστο αμοιβαίας κατανόησης, κοινής προσέγγισης, φιλοσοφίας και λόγου. Στην προκειμένη περίπτωση, ακόμη και για θεμελιώδη ζητήματα που ήρθαν στη Βουλή, η απόσταση ήταν χαώδης, γι’ αυτό και η αντιπολιτευτική οξύτητα ανάρμοστη και ασύμμετρη. Το είδα στην ψήφιση του MoMus, όπου δεν υπήρχε και κάποιος ιδιαίτερος λόγος. Το είδα στη νομοθετική ρύθμιση για την προστασία της αρχαίας κληρονομιάς μετά το 1453, όπου χωρίς κανέναν εμφανή λόγο και επιχειρηματολογία ψήφισαν «παρών», και βέβαια στις δεκάδες άσφαιρες ερωτήσεις που κατέθεταν μόνο και μόνο από τακτικισμό για δημιουργία κλίματος όξυνσης.
* Το τελευταίο διάστημα ανταλλάσσετε ανακοινώσεις με την τομεάρχη Πολιτισμού της Ν.Δ. για τη διενέργεια διαγωνισμών ή προκηρύξεων στους εποπτευόμενους οργανισμούς του ΥΠΠΟΑ. Ένα θέμα δημοκρατίας, όπως δηλώνετε. Έχουν απαντηθεί τα ερωτήματά σας;
Η κ. Κεφαλογιάννη κάνει ανταρτοπόλεμο και, κάθε φορά που της απαντώ διαψεύδοντας τις αβάσιμες αιτιάσεις και κατηγορίες της, εκτοξεύει μια καινούργια ανακρίβεια ή ψέμα χωρίς να απαντά στα προηγούμενα. Έχει μια βιοτεχνία κατασκευασμένων καταγγελιών, τις οποίες παράγει, αλλά φοβάμαι και καταναλώνει η ίδια. Θλιβερός φαύλος κύκλος.
* Το άνοιγμα στην Κεντροαριστερά, που εσείς υποστηρίζετε, θεωρείτε ότι πέτυχε; Μπορεί να έχει μέλλον και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Θεωρώ την Προοδευτική Συμμαχία μια σημαντική πολιτική παράμετρο, μια κατεύθυνση κατανόησης της ελληνικής κοινωνίας και επεξεργασίας κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών. Η Ν.Δ. και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης επιδίωξαν συστηματικά και ανελέητα να δημιουργήσουν γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ μια υγειονομική ζώνη με λοιδορίες, κατασυκοφάντηση, δημιουργία ηθικού πανικού. Η Προοδευτική Συμμαχία μπορεί να αποτελέσει τη γέφυρα με ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού, να μην επιτρέψει στις επιθέσεις απομόνωσης να έχουν επιτυχία, να ανοίξει έναν ουσιαστικό διάλογο με τους δημοκρατικούς προοδευτικούς πολίτες.
Με τις "Πρέσπες" έφυγαν τα φαντάσματα του παρελθόντος
* Τον Μάιο υπογράψατε τη διακήρυξη συνεργασίας με τους ομολόγους σας των βαλκανικών κρατών. Μπορεί να εξελιχθεί αυτή η πρωτοβουλία, να θέσει βάσεις για ένα διαφορετικό πολιτισμικό τοπίο στην περιοχή;
Η συνάντηση αυτή μας γέμισε όλους με αισιοδοξία. Όχι μόνο βρήκαμε κοινή γλώσσα για τα θέματα του πολιτισμού σε πολιτικό επίπεδο, αλλά δοκιμάσαμε τι δυνατότητες των πολιτιστικών οργανισμών των χωρών μας να συνεργαστούν, να συμπράξουν, να κάνουν συμπαραγωγές. Είναι κάτι που μετά την υπογραφή της διακήρυξης προχωρά σε επίπεδο επεξεργασίας από τις υπηρεσίες του υπουργείου και τους ίδιους τους οργανισμούς της Θεσσαλονίκης, τον ΟΜΜΘ, το ΚΘΒΕ, το MoMus και μάλιστα αυτό το καλοκαίρι θα λειτουργήσει ένα κοινό summer school, ενώ υπάρχουν παράλληλα αρκετές προτάσεις από όλους που βρίσκονται υπό έγκριση.
* Οι Πρέσπες πέτυχαν;
Δεν πέτυχαν απλώς, αποτελούν ένα σημείο αναφοράς και μια ιστορική στιγμή για όλους τους λαούς των Βαλκανίων αλλά και την Ευρώπη. Παράδειγμα συμφιλίωσης, πολιτικής διορατικότητας, συνεργασίας δύο νέων πρωθυπουργών. Τα φαντάσματα του παρελθόντος έφυγαν μακριά.
* Τι σας στενοχωρεί περισσότερο που δεν προφτάσατε να ολοκληρώσετε στο υπουργείο;
Τα τρία νομοσχέδια, για τον νέο οργανισμό βιβλίου, το “Ακροπόλ” και την περιφερειακή πολιτική, που χρειάζονταν ακριβώς τέσσερις εβδομάδες για να ψηφιστούν. Ωστόσο είναι έτοιμα όταν θα ανοίξει πάλι η Βουλή μετά τις εκλογές κι εμείς μαζί με τον χώρο του πολιτισμού, που τα αγαπάει και τα θεωρεί σημαντικά, έτοιμοι να τα υποστηρίξουμε με κάθε τρόπο.
