«Είναι απορίας άξιον, πώς σήμερα τολμά η Αντιπολίτευση να υπαινίσσεται εξυπηρέτηση συμφερόντων».
Με αυτά τα λόγια η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λυδία Κονιόρδου, ξεκίνησε σήμερα την δευτερολογία της στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, όπου συζητήθηκε για πρώτη μέρα το νομοσχέδιο για την προστασία των Πνευματικών Δικαιωμάτων που κατέθεσε το ΥΠΠΟΑ. Και υπενθύμισε ότι ήταν αίτημα των καλλιτεχνών η τοποθέτηση επιτρόπου στην ΑΕΠΙ, ένα αίτημα στο οποίο το Υπουργείο άμεσα ανταποκρίθηκε εισάγοντας την Προσωρινή Επίτροπο και έχοντας ως μοναδικό γνώμονα τα δικαιώματα των δημιουργών. «Μέσα στο πρώτο δίμηνο της παρέμαβασής της η Προσωρινή Επίτροπος έχει εξασφαλίσει αύξηση εσόδων μέχρι και 35%» σε σχέση με τους αντίστοιχους περσινούς μήνες, τόνισε η Υπουργός που υποστήριξε ότι η διοίκηση της ΑΕΠΙ δεν παύθηκε προκειμένου να λογοδοτήσει.
Στο μεταξύ, στην επιστολή διαμαρτυρίας συγγραφέων και εκδοτών στον Πρωθυπουργό για διατάξεις στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού σχετικά με την αποστέρηση των πνευματικών δικαιωμάτων τους, κατά παράβαση της Κοινοτικής Νομοθεσίας και του Συντάγματος, απάντησαν ήδη με κοινή τους επιστολή ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ), η Ενωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης (ΕΕΒΕΠ), το Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών (ΓΣΒ) και η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος ( ΕΒΕ).
Πράγματι ο ν.2121/1993 ορίζει το δικαίωμα δημόσιου δανεισμού ως αποκλειστικό δικαίωμα των δημιουργών και επομένως απαιτείται άδεια του/της δικαιούχου και καταβολή αμοιβής όταν λαμβάνει χώρα δημόσιος δανεισμός των πνευματικών έργων τους.
Όμως, στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006/115/ΕΚ, η οποία αναφέρεται ρητά στον δημόσιο δανεισμό αλλά ποτέ δεν ενσωματώθηκε στην Ελληνική έννομη τάξη, προβλέπεται ρητά η δυνατότητα του Κράτους να εισαγάγει εξαιρέσεις στο αποκλειστικό αυτό δικαίωμα λαμβάνοντας υπόψη της αξία της διάδοσης της γνώσης και της παιδείας.
Συγκεκριμένα, ο Κοινοτικός Νομοθέτης δίνει στο Κράτος το δικαίωμα να ορίσει: α) ότι δεν απαιτείται άδεια από τον δημιουργό για τον δημόσιο δανεισμό έργων του αλλά ότι θα του δίδεται αμοιβή, με τρόπο και σε ποσοστό που θα ορίσει το ίδιο το Κράτος, βάσει των στόχων του για την πολιτιστική προαγωγή, και β) ότι για λόγους εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος ορισμένες βιβλιοθήκες μπορούν να εξαιρεθούν από την υποχρέωση να δίνουν αμοιβή για το δημόσιο δανεισμό.
Ομοίως ο Κοινοτικός Νομοθέτης παρέχει το δικαίωμα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων, της παρουσίασης στο κοινό, δηλαδή της ψηφιακής αναπαραγωγής ή αποστολής μέσω διαδικτύου αποσπασμάτων από άρθρα δημοσιευμένα ήδη σε εφημερίδες και επιστημονικά περιοδικά ή σύντομων αποσπασμάτων από επιστημονικά συγγράμματα και άλλα βιβλία, με τον όρο αυτό να γίνεται προς εξυπηρέτηση των στόχων της έρευνας, της διδασκαλίας και των εξετάσεων, και με τον όρο να μην βλάπτεται η κανονική εκμετάλλευση του εκάστοτε έργου..
Σε καμία περίπτωση λοιπόν η συγκεκριμένη διάταξη του Νομοσχεδίου δεν δίνει το ελεύθερο για τη δωρεάν και ανεξέλεγκτη διανομή από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ολόκληρων βιβλίων ή περιοδικών. Ειδικότερα, σχετικά με το δικαίωμα της παρουσίασης στο κοινό, το μόνο που αλλάζει με το άρθρο 55 του Νομοσχεδίου για τα Πνευματικά δικαιώματα που κατατέθηκε στη Βουλή, είναι το ψηφιακό-διαδικτυακό μέσο δημοσιοποίησης και όχι – όπως φοβήθηκαν πολλοί συγγραφείς - τα κριτήρια για την προστασία του δημιουργού. Άλλωστε η δυνατότητα απλής αναπαραγωγής αποσπασμάτων από έργα του γραπτού λόγου, ήδη προβλεπόταν στο άρθρο 21 του ν. 2121/1993.
Οι διατάξεις του άρθρου 55 παρ. 3 και 4, το ΥΠΠΟΑ, για τις οποίες ξαφνικά υπήρξε αυτή η αδικαιολόγητη αντίδραση, εισάγουν λοιπόν ακριβώς τις τρεις αυτές δυνατότητες. Ειδικότερα ορίζουν:
1. Την έκδοση προεδρικού διατάγματος για τον καθορισμό από το Κράτος της αμοιβής των δικαιούχων συγγραφέων, εκδοτών κ.ά. λόγω του δημόσιου δανεισμού έργων του λόγου από βιβλιοθήκες
2. Την εξαίρεση των σχολικών και ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών από την υποχρέωση καταβολής αμοιβής όταν δανείζουν βιβλία ή περιοδικά σε μαθητές ή φοιτητές
3. Το δικαίωμα παρουσίασης στο κοινό αποσπασμάτων έργων ή άρθρων για χάρη της έρευνας, της διδασκαλίας, των εξετάσεων εντός εκπαιδευτικού ιδρύματος.
Ποτέ έως τώρα, οι διατάξεις αυτές της Ευρωπαϊκής Οδηγίας δεν είχαν ενσωματωθεί στην Ελληνική έννομη τάξη, σε αντίθεση με ό, τι ισχύει σε άλλες χώρες, όπως η Ιρλανδία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, η Βρετανία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Πορτογαλία.
Ο λόγος για τον οποίο το ΥΠΠΟΑ οδηγήθηκε στο να συμπεριλάβει τις συγκεκριμένες διατάξεις στο νομοσχέδιο είναι οι πρόσφατες αλλεπάλληλες οχλήσεις από μέρους του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου-ΟΣΔΕΛ - που για χρόνια δεν είχε ενεργοποιήσει το δικαίωμα δημόσιου δανεισμού - προς όλες τις βιβλιοθήκες της χώρας, από τις οποίες ζητά και αμοιβές αναδρομικά από το 1993.
Η παρέμβαση της Πολιτείας και του νομοθέτη εξασφαλίζει επομένως και προστατεύει μείζονα δημόσια αγαθά ενώ παράλληλα φροντίζει τα εύλογα δικαιώματα συγγραφέων και εκδοτών, υποστηρίζοντας την εκπαίδευση, σχολική και ακαδημαϊκή, αλλά και την έρευνα, που μέσα σε συνθήκες κρίσης και με πενιχρά μέσα καταφέρνουν να παράγουν σημαντικά για τη χώρα μας αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση το Κράτος είναι αυτό που κάθε χρόνο επιδοτεί με εκατομμύρια ευρώ την αγορά συγγραμμάτων για κάθε φοιτητή, ενισχύοντας εκδότες και συγγραφείς, το Κράτος είναι αυτό που υποστηρίζει την αγορά βιβλίων και συνδρομών περιοδικών από τις βιβλιοθήκες.
